بخشایش اردستانی:
سران اقلیم کردستان عراق تصور برخورد سخت ایران و ترکیه را نمی‌کردند
گروه سیاسی: عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به موضع هماهنگ ایران، ترکیه و عراق در برابر همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان گفت: سران این اقلیم تصور نمی‌کردند که پس از برگزاری همه‌پرسی، ایران و ترکیه موضع سختی در برابر آنها بگیرند و راه‌های هوایی و زمینی را مسدود کنند و لذا بهتر است کُردها از موضع خود عقب‌نشینی کنند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) تحولات اقلیم کردستان عراق به ویژه پس از برگزاری همه‌پرسی وارد فاز تازه‌ای شد و کشورهای همسایه به ویژه ایران و ترکیه در حمایت از دولت عراق اقدامات علیه اقلیم کردستان را تشدید کردند و از طرفی جامعه بین‌الملل نیز از این همه‌پرسی حمایت نکرد و از دولت عراق حمایت کرد.
همچنین موضع‌گیری آیت‌الله سیستانی در حمایت از وحدت و یکپارچگی عراق و دعوت از طرفین اختلاف به رجوع به قانون اساسی نشانگر مخالفت ایشان با اقدام مسعود بارزانی بود.
در شرایط فعلی، کردستان عراق در وضعیت پیچیده‌ای قرار گرفته و اصرار سران اقلیم می‌تواند وضعیت فعلی را خطرناک تر و پیچیده‌تر نیز کند، به ویژه اینکه حتی رژیم صهیونیستی به عنوان تنها حامی اقلیم تا زمان همه‌پرسی و حتی پس از برگزاری آن، موضعی در خصوص تأیید و حمایت از همه‌پرسی نگرفته است و لذا امروز اقلیم کردستان در یک انزوای بین‌المللی قرار گرفته که نتیجه اقدام شتابزده سران اقلیم بوده است.
بر همین اساس ایکنا گفت‌وگویی با «احمد بخشایش اردستانی»، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی تهران و عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی صورت داده است که در ادامه می‌آید:
ایکنا: ریشه اصلی اقدام سران اقلیم کردستان عراق به ویژه مسعود بارزانی در اعلام برگزاری همه‌پرسی استقلال در شرایط پساداعش چیست؟
عقیده شخصی من این است که اعلام فراخوان برگزاری همه‌پرسی استقلال، ریشه در رقابت‌ها و اختلافات دو حزب اتحادیه میهنی به ریاست مرحوم «جلال طالبانی» و «فواد معصوم» و حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری «مسعود بارزانی» دارد.
رهبر حزب اتحادیه میهنی در راستای دموکراسی انجمنی عراق، ریاست جمهوری این کشور را برعهده دارد اما از طرفی چون انتخابات ریاست اقلیم کردستان در پیش است و بارزانی‌ها از آنجا که نمی‌خواهند اقلیم را از دست بدهند بحث استقلال را مطرح کردند تا احساسات و هیجانات قومی مردم اقلیم کردستان تحریک کنند زیرا مستقل شدن برای اقلیت‌ها در همه نقاط دنیا از اسکاتلند گرفته تا کاتالونیا و کردستان عراق جاذبه دارد.
احساس من این بود که اقدام بارزانی در راستای یک نوع تسویه حساب با حزب اتحادیه میهنی است تا مردم کُرد براساس فراخوان استقلال به صحنه بیایند و برادران بارزانی را به عنوان قهرمان ملی تصور کرده و به جلو بروند.
پیش از برگزاری همه‌پرسی، بارزانی‌ها چندین شرط برای دولت عراق گذاشتند که یکی از این شروط این بود که به طور مستقیم خودشان نفت کرکوک را بفروشند و پول آن به خزانه کردستان واریز شود نه اینکه به خزانه دولت مرکزی رفته و از آنجا به کردستان تخصیص یابد و از طرفی یک سری امتیازات سیاسی نیز خواستار شدند.
کردستان عراق در واقع از فرصت درگیری دولت مرکزی با داعش سوء استفاده کرد و وقتی مشاهده کرد که داعش در حال کشیدن نفس‌های آخر است موضوع استقلال را مطرح کرد.
ایکنا: آیا سران اقلیم تصوری از شرایط پس از برگزاری همه‌پرسی و اعلام استقلال نداشتند؟
واقعا سران اقلیم کردستان تصور نمی‌کردند که پس از برگزاری همه‌پرسی، ایران و ترکیه موضع سختی در برابر آنها بگیرند. درست است که کردها اصالت ایرانی دارند اما برخی گروه‌های کُرد مانند پژاک چندین سال است که با جمهوری اسلامی درگیر هستند. از طرفی 17 ایالت ترکیه کُرد هستند و حدود 50 سال است که درگیری نظامی با نیروهای مسلح ترکیه دارند، لذا عراق محوریت را به دست گرفت و بعد از همه‌پرسی با هماهنگی ایران و ترکیه مرزهای مشترک با کردستان را مسدود کردند.
در ادامه نیز فرودگاه‌ها بسته شد و با واریز پول فروش نفت کرکوک به کردستان مخالفت شد و این باعث شده در این مدت، بسیاری از سرمایه‌گذاران از اقلیم خارج شوند. در طی سال‌های اخیر اوضاع اقتصادی اقلیم کردستان بسیار پیشرفت کرده بود ولی با این شرایط که مسیرهای هوایی و زمینی بسته شده است قطعا شرایط اقتصادی کردستان روبه افول خواهد گذاشت.
البته الان سران اقلیم کردستان حاضر هستند با دولت مرکزی مذاکره کنند و بگویند استقلال آنها را چند سال دیگر به رسمیت بشناسد ولی عراق این مسئله را نمی‌پذیرد چون ایران و ترکیه با این مسئله مخالف هستند.
ایکنا: ارزیابی شما از نوع برخورد ایران و ترکیه با اعلام استقلال اقلیم کردستان چیست؟ آیا ایران باید همسو با ترکیه در این موضوع باشد یا منافع خاص خود را نیز پیگیری کند؟
رئیس‌جمهور ترکیه اخیرا به ایران آمد و یک سری توافقات حداقلی حاصل شد. البته ایران علاقمند بود که از اهرم اقلیم کردستان هم در جهت منافع کردهای ایران و هم سوریه استفاده کند و لذا ایران سعی کرد یک نوع تعادل منطقی در منطقه برقرار کند به نوعی که هم بشار اسد در سوریه بماند و هم یکپارچگی و وحدت عراق حفظ شود و اگر شرایط بدین منوال ادامه پیدا کند اقلیم کردستان با مشکلات جدی مواجه خواهد شد.
اگر ورود مواد غذایی از عراق و ترکیه به کردستان محدود شود منجر به گرانی و افزایش نارضایتی خواهد شد و بهتر است که کردها عقب‌نشینی کنند زیرا ایران و ترکیه به راحتی حاضر به دادن چنین امتیازی به کردستان عراق نیستند و دولت عراق هم به طریق اولی به هیچ وجه چنین امتیازی را نخواهد داد.
ایکنا: نقش صهیونیست‌ها در طرح برگزاری همه‌پرسی در شرایط امروز منطقه را چگونه ارزیابی می کنید؟
شکی نیست که اسرائیل علاقمند است منطقه همواره در آتش فتنه بسوزد و کشورهای اسلامی مانند عراق، لبنان، سوریه و ... همواره در بحران باشند تا در پناه این بحران‌ها امنیتش را حفظ کند و به اشغالگری‌هایش ادامه دهد. امروز ایران از محور مقاومت از طریق عراق، لبنان و سوریه کنار مرزهای اسرائیل رسیده است و بر همین اساس آنها هم دوست دارند در آذربایجان و کردستان حضور داشته باشند اما اینکه تصور شود طراح این مسئله صهیونیست‌ها هستند چندان نزدیک به واقع نمی‌باشد.
خواست و انگیزه کُردها برای استقلال ریشه تاریخی دارد و در ذات آنها هست و نباید هم به خاطر این خواست تاریخی آنها را سرزنش کرد و بیان کرد که این یک طرح صهیونیستی است. خواست استقلال مورد حمایت کُردهاست و لذا حدود 76درصد به آن رأی مثبت دادند و این خواست هر گروه اقلیتی در همه جای دنیاست اما مشکل آن است که آنها به تبعات و عواقب چنین اقدامی برای خودشان و کشورهای منطقه آگاه نیستند.
البته همانطور که گفته شد رژیم صهیونیستی در راستای ناامنی منطقه از هر اقدام تجزیه‌طلبانه و ناامن کننده نه در کردستان، بلکه در هر جای دیگری از منطقه که موجب تضعیف جبهه مقاومت شود حمایت و استقبال می‌کند.
همچنین موضع‌گیری آیت‌الله سیستانی در حمایت از وحدت و یکپارچگی عراق و دعوت از طرفین اختلاف به رجوع به قانون اساسی نشانگر مخالفت ایشان با اقدام مسعود بارزانی بود.
در شرایط فعلی، کردستان عراق در وضعیت پیچیده‌ای قرار گرفته و اصرار سران اقلیم می‌تواند وضعیت فعلی را خطرناک تر و پیچیده‌تر نیز کند، به ویژه اینکه حتی رژیم صهیونیستی به عنوان تنها حامی اقلیم تا زمان همه‌پرسی و حتی پس از برگزاری آن، موضعی در خصوص تأیید و حمایت از همه‌پرسی نگرفته است و لذا امروز اقلیم کردستان در یک انزوای بین‌المللی قرار گرفته که نتیجه اقدام شتابزده سران اقلیم بوده است.
بر همین اساس ایکنا گفت‌وگویی با «احمد بخشایش اردستانی»، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی تهران و عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی صورت داده است که در ادامه می‌آید:
ایکنا: ریشه اصلی اقدام سران اقلیم کردستان عراق به ویژه مسعود بارزانی در اعلام برگزاری همه‌پرسی استقلال در شرایط پساداعش چیست؟
عقیده شخصی من این است که اعلام فراخوان برگزاری همه‌پرسی استقلال، ریشه در رقابت‌ها و اختلافات دو حزب اتحادیه میهنی به ریاست مرحوم «جلال طالبانی» و «فواد معصوم» و حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری «مسعود بارزانی» دارد.
رهبر حزب اتحادیه میهنی در راستای دموکراسی انجمنی عراق، ریاست جمهوری این کشور را برعهده دارد اما از طرفی چون انتخابات ریاست اقلیم کردستان در پیش است و بارزانی‌ها از آنجا که نمی‌خواهند اقلیم را از دست بدهند بحث استقلال را مطرح کردند تا احساسات و هیجانات قومی مردم اقلیم کردستان تحریک کنند زیرا مستقل شدن برای اقلیت‌ها در همه نقاط دنیا از اسکاتلند گرفته تا کاتالونیا و کردستان عراق جاذبه دارد.
احساس من این بود که اقدام بارزانی در راستای یک نوع تسویه حساب با حزب اتحادیه میهنی است تا مردم کُرد براساس فراخوان استقلال به صحنه بیایند و برادران بارزانی را به عنوان قهرمان ملی تصور کرده و به جلو بروند.
پیش از برگزاری همه‌پرسی، بارزانی‌ها چندین شرط برای دولت عراق گذاشتند که یکی از این شروط این بود که به طور مستقیم خودشان نفت کرکوک را بفروشند و پول آن به خزانه کردستان واریز شود نه اینکه به خزانه دولت مرکزی رفته و از آنجا به کردستان تخصیص یابد و از طرفی یک سری امتیازات سیاسی نیز خواستار شدند.
کردستان عراق در واقع از فرصت درگیری دولت مرکزی با داعش سوء استفاده کرد و وقتی مشاهده کرد که داعش در حال کشیدن نفس‌های آخر است موضوع استقلال را مطرح کرد.
ایکنا: آیا سران اقلیم تصوری از شرایط پس از برگزاری همه‌پرسی و اعلام استقلال نداشتند؟
واقعا سران اقلیم کردستان تصور نمی‌کردند که پس از برگزاری همه‌پرسی، ایران و ترکیه موضع سختی در برابر آنها بگیرند. درست است که کردها اصالت ایرانی دارند اما برخی گروه‌های کُرد مانند پژاک چندین سال است که با جمهوری اسلامی درگیر هستند. از طرفی 17 ایالت ترکیه کُرد هستند و حدود 50 سال است که درگیری نظامی با نیروهای مسلح ترکیه دارند، لذا عراق محوریت را به دست گرفت و بعد از همه‌پرسی با هماهنگی ایران و ترکیه مرزهای مشترک با کردستان را مسدود کردند.
در ادامه نیز فرودگاه‌ها بسته شد و با واریز پول فروش نفت کرکوک به کردستان مخالفت شد و این باعث شده در این مدت، بسیاری از سرمایه‌گذاران از اقلیم خارج شوند. در طی سال‌های اخیر اوضاع اقتصادی اقلیم کردستان بسیار پیشرفت کرده بود ولی با این شرایط که مسیرهای هوایی و زمینی بسته شده است قطعا شرایط اقتصادی کردستان روبه افول خواهد گذاشت.
البته الان سران اقلیم کردستان حاضر هستند با دولت مرکزی مذاکره کنند و بگویند استقلال آنها را چند سال دیگر به رسمیت بشناسد ولی عراق این مسئله را نمی‌پذیرد چون ایران و ترکیه با این مسئله مخالف هستند.
ایکنا: ارزیابی شما از نوع برخورد ایران و ترکیه با اعلام استقلال اقلیم کردستان چیست؟ آیا ایران باید همسو با ترکیه در این موضوع باشد یا منافع خاص خود را نیز پیگیری کند؟
رئیس‌جمهور ترکیه اخیرا به ایران آمد و یک سری توافقات حداقلی حاصل شد. البته ایران علاقمند بود که از اهرم اقلیم کردستان هم در جهت منافع کردهای ایران و هم سوریه استفاده کند و لذا ایران سعی کرد یک نوع تعادل منطقی در منطقه برقرار کند به نوعی که هم بشار اسد در سوریه بماند و هم یکپارچگی و وحدت عراق حفظ شود و اگر شرایط بدین منوال ادامه پیدا کند اقلیم کردستان با مشکلات جدی مواجه خواهد شد.
اگر ورود مواد غذایی از عراق و ترکیه به کردستان محدود شود منجر به گرانی و افزایش نارضایتی خواهد شد و بهتر است که کردها عقب‌نشینی کنند زیرا ایران و ترکیه به راحتی حاضر به دادن چنین امتیازی به کردستان عراق نیستند و دولت عراق هم به طریق اولی به هیچ وجه چنین امتیازی را نخواهد داد.
ایکنا: نقش صهیونیست‌ها در طرح برگزاری همه‌پرسی در شرایط امروز منطقه را چگونه ارزیابی می کنید؟
شکی نیست که اسرائیل علاقمند است منطقه همواره در آتش فتنه بسوزد و کشورهای اسلامی مانند عراق، لبنان، سوریه و ... همواره در بحران باشند تا در پناه این بحران‌ها امنیتش را حفظ کند و به اشغالگری‌هایش ادامه دهد. امروز ایران از محور مقاومت از طریق عراق، لبنان و سوریه کنار مرزهای اسرائیل رسیده است و بر همین اساس آنها هم دوست دارند در آذربایجان و کردستان حضور داشته باشند اما اینکه تصور شود طراح این مسئله صهیونیست‌ها هستند چندان نزدیک به واقع نمی‌باشد.
خواست و انگیزه کُردها برای استقلال ریشه تاریخی دارد و در ذات آنها هست و نباید هم به خاطر این خواست تاریخی آنها را سرزنش کرد و بیان کرد که این یک طرح صهیونیستی است. خواست استقلال مورد حمایت کُردهاست و لذا حدود 76درصد به آن رأی مثبت دادند و این خواست هر گروه اقلیتی در همه جای دنیاست اما مشکل آن است که آنها به تبعات و عواقب چنین اقدامی برای خودشان و کشورهای منطقه آگاه نیستند.
البته همانطور که گفته شد رژیم صهیونیستی در راستای ناامنی منطقه از هر اقدام تجزیه‌طلبانه و ناامن کننده نه در کردستان، بلکه در هر جای دیگری از منطقه که موجب تضعیف جبهه مقاومت شود حمایت و استقبال می‌کند.
مطالب مرتبط
