گذری بر مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی سال 96/ سالی که با عروج مردان نکونام فرهنگ همراه شد
گروه ادب ــ سال 1396 با همه روزهای خوب و بدش و رخدادهای مهم فرهنگی، بر زندگی مردان نکونامی از دیار فرهنگ و ادبیات پایان داد که یادشان همواره در دل‌ها زنده خواهد ماند.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ امسال با همه روزهای خوب و بدش به روزهای آخر سال نزدیک می‌شود و تا چند روز دیگر سال نو را آغاز می‌کنیم. امسال شاهد رخدادهای مهمی در حوزه فرهنگ بودیم که در این گزارش به اهم آن اشاره می‌شود.
سیدعباس صالحی که در دولت یازدهم، تصدی معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را عهده‌دار بود، در دولت یازدهم به عنوان وزیر ارشاد رأی اعتماد گرفت. یکی از مسائل مهمی که وی همواره بر آن تأکید داشته، شفاف‌سازی عملکرد است که عنوان می‌کند، زمان تصمیم‌گیری پشت درهای بسته گذشته است.
یکی از اقدامات مهم وی در حوزه گسترش فعالیت‌های فرهنگی، هنری و رسانه‌ای در استان‌ها است که برگزاری نمایشگاه‌های کتاب، جایزه فیروزه، جشنواره پایتخت کتاب ایران، جشنواره روستاهای دوستدار کتاب و ... در راستای توجه به مناطق محروم و روستاها بوده است.
معافیت کتابفروشانی که دفتر نشر ندارند. در گذشته ناشرانی که کتابفروشی داشتند به دلیل فعالیت‌های انتشاراتی از پرداخت مالیات معاف بودند، اما در حال حاضر کتابفروشانی که فعالیت نشر ندارند نیز از این معافیت برخوردار هستند.
نوسانات و افزایش قیمت کاغذ تا بحران مخاطب و تعطیلی چاپخانه‌ها از جمله مشكلاتی است که امسال نیز مطرح بود، همچنین با تعطیلی چند کتابفروشی، مسئولان به این فکر افتادند که تسهیلاتی را برای حمایت از کتابفروشان ارائه دهند تا به بقا و حیات آنها کمک کنند و این امر در راستای تقویت اقتصاد فرهنگ و هنر بوده است.
در زمينه نشر كتاب، براساس آمار اعلام شده از سوی خانه کتاب؛ از ابتدای فروردین 96 تا پایان اسفندماه حدود 58 هزار عنوان کتاب چاپ اول و 36 هزار عنوان کتاب تجدید چاپی منتشر شده است و از مجموع 94 هزار عنوان کتاب، 72 هزار عنوان تألیفی و 22هزار عنوان اثر ترجمه است.
برگزاری طرح‌‌هایی چون عیدانه کتاب، تابستانه کتاب و طرح پاییزه کتابفروشی‌ها از جمله اقدامات مهمی است که امسال نیز همانند سال گذشته در راستای افزایش کتابخوانی اجرا شد. همچنین اجرای طرح کتابخانه‌گردی در سراسر کشور، اهدای کتاب به کتابخانه‌های مناطق محروم و برگزاری نشست‌های کتابخوان در هر ماه از برنامه‌های مهم نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور است.
عدم حضور مقام معظم رهبری برای بازدید از سی امین دوره نمایشگاه کتاب باز هم در ذهن‌ها سؤال‌برانگیز بود و متأسفانه به نظر می‌رسد، به دلیل نارضایتی از عملکرد مدیران فرهنگی چند سالی است که معظم‌له در نمایشگاه حضور نمی‌یابند، با وجود اینکه نسبت به عرصه کتاب و کتابخوانی علاقه‌مند هستند و امیدواریم نمایشگاه سی‌و‌یکم با حضور ایشان رنگ و بوی دیگری بگیرد.
در این روزها و ساعت‌ها تنها یاد کسانی زنده می‌شود که تا چندی پیش در کنارمان بودند و عرصه ادبیات و فرهنگ به وجودشان می‌بالید و امروز از نور وجودشان بی‌بهره‌ایم، اما تربیت شاگردانی از جنس خودشان و خدماتی که به حوزه فرهنگ کرده‌اند، برای همیشه نامشان در این عرصه خواهد درخشید.
امسال حوزه ادبیات ايران در سوگ تعدادی از ادیبان و نویسندگان خود نشست؛ عزیزانی که کنون در خاک آرمیده‌اند و چشم‌انتظار فاتحه‌ای از سوی بازماندگان هستند و در این گزارش تلا کرده‌ایم تا یاد و خاطره آنها را زنده کنیم.
فیروز زنوزی جلالی
فیروز زنوزی جلالی، از نویسندگان برجسته کشورمان، صبح پنجم اردیبهشت ماه بر اثر بیماری در بیمارستان درگذشت. وی از نویسندگان و منتقدان ادبی مطرح ایران در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی است که توانسته بود جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و جایزه ادبی جلال آل‌احمد را به دست بیاورد. «قاعده بازی» از مطرح‌ترین آثار این نویسنده است که برنده جایزه از دوسالانه قلم زرین و برگزیده بخش رمانِ«جایزه جلال آل احمد» شد. وی علاوه بر رمان و مجموعه داستان آثاری پژوهشی در حوزه هنرهای نمایشی نیز از خود به یادگار گذاشته است.
حبیب‌الله چایچیان/شاعر «آمدم ای شاه پناهم بده»
حبیب‌الله چایچیان از شاعران آئینی و مرثیه سرای اهل بیت (ع) در اواخر پاییز دار فانی را وداع گفت. وی در سال های اخیر به دلیل بیماری و وخامت حال در منزل بستری بود. حسان از جمله تاثیرگذارترین شاعران آئینی معاصر بوده است که از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز مورد تحسین قرار گرفته است. همچنین علامه امینی این شاعر اهل بیت را مورد تشویق و تحسین خود قرار داده بود. دو شعر «امشب شهادت نامه عشاق امضا می‌شود» و «آمدم ای شاه پناهم بده» از معروفترین سروده‌های این شاعر آئینی‌سرا است.
محسن جعفری مذهب مورخ و ایرانشناس
محسن جعفری مذهب عضو هیئت علمی پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، مورخ و ایرانشناس بود که مهرماه امسال در سن 60 سالگی درگذشت. در کارنامه کاری وی «تاریخ ایران در دوره مغولان و تیموریان»، «آسیای مرکزی»، «اسناد فارسی»، «نسخه‌های خطی»، «نسخه‌شناسی»، «سکه‌شناسی» و کتاب «تاریخ‌شناسی» به چشم می‌خورد.
راوی کتاب «روزی که شهید شدم»
حسین حسن‌زاده نمین از جانبازان هشت سال دفاع مقدس و راوی کتاب «روزی که شهید شدم» پس از سال‌ها تحمل دردهای جانکاه حاصل از جراحات شیمیایی و غم فراق یاران شهیدش در اوایل آبان به شهادت رسید. کتاب «روزی که شهید شدم» تاریخ شفاهی زندگی با برکت و در عین حال پررنج این شهید و روایت شهادت اولشان از زبان خود ایشان و به قلم ابوالقاسم وردیانی است.
محسن سلیمانی نویسنده و وابسته فرهنگی ایران در صربستان
محسن سلیمانی نویسنده، مترجم، منتقد ادبی و وابسته فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در صربستان، بر اثر حمله قلبی درگذشت. زنده‌یاد سلیمانی پیش از تصدی مسئولیت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در صربستان و همچنین به صورت فوق‌العاده در کشورهای مونته نگرو و مقدونیه، به صورت جدی به عنوان یک نویسنده و مترجم در کشور فعالیت می‌کرد.
زنده‌یاد سلیمانی علاوه بر ترجمه و نویسندگی، در رادیو و تلویزیون نیز نویسندگی کرده و در حدود هفت سالی در مطبوعات قلم زده است. به علاوه چند باری دبیر سرویس ادبیات و هنر در نشریات و روزنامه‌های مختلف از جمله همشهری بوده است. ضمن اینکه سردبیری فصلنامه های چندی همچون جنگ سوره‌ها را بر عهده داشته است. وی دو بار داور کتاب سال، یک بار داور کتاب جلال آل احمد و یک سال هیات مدیره انجمن نویسندگان کودک و نوجوان بوده است. سلیمانی همچنین سخنرانی‌های زیادی درباره ادبیات در دانشگاه‌ها، مراکز هنری و فرهنگی داشت و سال‌ها در زمینه داستان نویسی تدریس کرد.
سیدعباس سیاحی؛ خالق «بابا آب داد»
سیدعباس سیاحی نویسنده کتاب اول دبستان (بابا آب داد) کارشناس زبان‌آموزی پایه، سال ۱۳۱۱ در اردستان به دنیا آمد. وی از اولاد حکیم‌الملک معروف بود. زندگی او در کودکی فقیرانه و روستایی بود. وی در سال ۱۳۳۲ از دانشسرای مقدماتی دانش‌آموخته شد. در سال ۱۳۳۷ با تشکیل نخستین دوره رشته آموزش ابتدایی وارد دانشسرای عالی شد و از آنجا لیسانس گرفت. سپس آموزگار کلاس اول و معلم آموزگاران کلاس اولی شد. وی برای مبارزه با بی‌سوادی به همه جای ایران سفر کرد و به همراه همکارانش از سال ۱۳۴۴ خط زمینه را به کتاب فارسی اول دبستان وارد کردند.
عضو تاجیکستانی فرهنگستان زبان و ادب فارسی درگذشت
دادخدا سیم‌الدین، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی و رئیس سابق کمیته زبان و اصطلاحات جمهوری تاجیکستان بود که اردیبهشت سال 96 دعوت حق را لبیک گفت. وی دارای مدرک دکتری فیلولوژی بود و از سال ۱۳۸۹ به عضویت پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد. وی که در طول دوران خدمت خود مسئولیت‌هایی نظیر ریاست شورای دفاع دکتری پژوهشگاه زبان و ادبیات رودکی، عضویت ریاست کمیسیون ممیزه جمهوری تاجیکستان، عضویت شورای علمی پژوهشگاه زبان و ادبیات رودکی، عضویت ریاست کمیسیون اجرای قانون زبان حکومت جمهوری تاجیکستان و عضویت ریاست بنیاد زبان فارسی تاجیکی را برعهده داشت، مؤلف آثار متعددی در زمینه زبان و ادبیات فارسی بود.
کیومرث منشی‌زاده
کیومرث منشی‌زاده شاعر و طنزپرداز کرمانی در سن ۷۹ سالگی در بیمارستان فیروزگر تهران درگذشت. دوره تحصیلات ابتدایی و دبیرستانی را در زادگاهش به پایان رسانید. سپس عازم تهران شد و موفق به کسب لیسانس در رشته اقتصاد از دانشکده حقوق گردید. بعد از آن نیز به آمریکا رفت و تحصیلات خود را در زمینه ریاضیات و فیزیک اتمی دنبال کرد. پس از پایان تحصیلات به ایران بازگشت و در سازمان برنامه و بودجه به کار پرداخت.
منشی‌زاده به‌خاطر به‌کار بردن اعداد و نشانه‌های ریاضی در شعرهایش به شاعر ریاضی می‌شناسند. کیومرث منشی‌زاده، در قسمت انرژی اتمی سازمان برنامه بعنوان کارشناس و همزمان با آن در دانشگاه هنر به تدریس جامعه‌شناسی هنر پرداخت. از منشی‌زاده تاکنون کتاب سفرنامه «مرد مالیخولیایی رنگ پریده»، کتاب «قرمزتر از سفید» و گزیده اشعار و کتاب «حافظ حافظ» به چاپ رسیده است.
حیدر بوذرجمهر پژوهشگر عرصه فرهنگ
حیدر بوذرجمهر فرهنگ‌پژوه و دانشنامه‌نویس از محققان و نویسندگان پیشکسوت و از همکاران مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی بود. وی در سال 1363 به استخدام مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی درآمد و تا سال 1375 به مدت دوازده سال در آنجا به کار تألیف و پژوهش پرداخت و در همان مدت 49 مقاله برای مرکز دائرةالمعارف تألیف کرد. از سال 1375 همکاری خود را با دانشنامه جهان اسلام آغاز کرده و پس از چندی مدیریت ترجمه عربی آن را در لبنان بر عهده گرفت و از خود شایستگی و توانایی در مدیریت علمی نشان داد و مورد تحسین قرار گرفت.
غلامرضا شکوهی غزلسرای ایرانی
غلامرضا شکوهی غزلسرای فرهیخته خراسانی که به منظور شرکت در شب شعر رضوی به تهران سفر کرده بود، در حین بازگشت و در مسیر فرودگاه دچار عارضه قلبی و بستری شد. وی در پی این عارضه دار فانی را وداع گفت. مرحوم شکوهی متولد سال ۱۳۲۸ در تربت جام و عضو شورای شعر انجمن ادبی رضوی موسسه آفرینش‌های هنری بود. و ازآثارمنتشرشده وی می‌توان به «صد پرده آواز خاموش»، «سُرمه ای درغزل»، «یک ساغر نگاه»، «آهی بر باغ آیینه» اشاره کرد.
مدیا کاشیگر
مدیا کاشیگر نویسنده و مترجم ایرانی به دلیل تشدید بیماری تنفسی در بیمارستان امام خمینی(ره) تهران بستری شد. وی در سال 1335 به دنیا آمد و از وی تاکنون آثار متعدد و یکصد مقاله در چهار دهه اخیر منتشر شده است. از آن جمله می‌توان اشاره کرد به کتاب‌های «خاطره‌هایی فراموش شده از فردا»،«آخرالزمان»،«مرگ موریانه»، «اتاق تاریک». این مترجم همچنین آثاری از آلبر کامو، سنت اگزوپری، اوژن یونسکو و پل ریکور و... منتشر کرده و همچنین جایزه‌های ادبی یلدا و روزی روزگاری را راه‌اندازی کرد.
محمود شریف صادقی
محمود شریف صادقی از پیشکسوتان شعر آئینی، متولد سال ۱۳۱۵ و از شاعران آئینی شناخته شده و پیشکسوت شهر قم بود، وی که به «وفا» تخلص می‌کرد، در بسیاری از جلسات شعری انجمن ادبی محیط و استاد مجاهدی حضور فعال داشت و در شهر قم به عنوان استاد شعر آئینی از ایشان یاد می‌شد. در سال‌های اخیر به دلیل بیماری مدتی در بستر و در منزل بستری بود و سوم مردادماه درگذشت.
سعدالله خدیری
میرزا سعدالله خدیری از شاعران پیشکسوت کرد‌زبان ۲۲ دی‌ماه در سن ۹۴ سالگی بدرود حیات گفت. وی از سن ۱۸ سالگی شروع به سرودن شعر کرد. خدیری در اوان جوانی به دلیل انفجار مین، یک دست و یک چشم خود را از دست داد و در میانسالی نیز ناشنوا شد ولی با وجود این معلولیت‌ها، شاعری را رها نکرد و تا سال‌های آخر عمرش، مجموعه‌های شعری مختلفی از خود به یادگار گذاشت.
این شاعر کرد در سروده‌های خود از شاعرانی همچون سعدی، حافظ تأثیر گرفته و در دیوان شعر خود، آثار فراوانی به زبان‌های کردی (گویش هورامی) و فارسی، سروده و در بیشتر قالب‌های شعری از جمله مثنوی، غزل، قصیده و رباعی طبع‌آزمایی کرده است.
مدیرمسئول انتشارات تلاش
محمدتقی کاغذچی، مدیر مسئول انتشارات تلاش، ناشر کتاب‌های ادبی، روانشناسی، تاریخ، ورزشی و کودک 21 دی ماه به دلیل نارسایی کلیوی درگذشت. از سال 1352 فعالیت در حوزه نشر را آغاز کرد و در سال 1356 انتشارات خود را با عنوان «تلاش تبریز» راه‌اندازی کرد و با انتشار کتاب‌های ادبی، فعالیت‌های خود را دنبال کرد. وی پس از مراجعت به تهران، عنوان انتشارات خود را به نام «تلاش» تغییر داد و فعالیت‌های فرهنگی خود را در حوزه‌های مختلف ادامه داد و از بزرگترین برگزارکنندگان نمایشگاه‌های کتاب به صورت خصوصی در کشور بود.
اردلان عطارپور نویسنده و روزنامه‌نگار
اردلان عطارپور نویسنده و روزنامه‌نگار و نویسنده کتاب «مو لای درز فلسفه» نیز بر اثر سکته قلبی درگذشت. از آثار مهم این مترجم و روزنامه‌نگار، کتاب‌های «پژوهشی در شیخ صنعان عطار نیشابوری»، «مو لای درز فلسفه» و «ادعای کسروی بر حافظ» که ردیه‌ای است بر نظریات احمد کسروی درباره حافظ و شعرهای اومی‌توان نام برد.
هوشیار رزم آرا مترجم کتب روانشناسی
هوشیار رزم‌آرا، مترجم کتاب‌های روانشناسی که دوم بهمن ماه بر اثر نارسایی قلبی درگذشت، از آثارش مهم وی می‌توان به «تقویت حافظه» از آلبرت مورسل، «قدرت اعتماد به نفس» اثر گرنویل کلایسر، «قدرت پول» و «قدرت فکر» نوشته ژوزف مورفی اشاره کرد.
مجتبی عبدالله‌نژاد مترجم پرکار کتاب‌های آگاتا کریستی
مجتبی عبدالله‌نژاد نویسنده و مترجم آثار آگاتا کریستی، آذرماه امسال دچار ایست قبلی شد و در ۴۸ سالگی دار فانی را وداع گفت. آثار زیادی از ادبیات انگلیسی‌زبان و از نویسندگان شهیری مانند دونا روزنبرگ، مایکل تالبوت، آگاتا کریستی، جک هیگینز و سال بلو، ترجمه و به مخاطبان ایرانی عرضه کرده بود، دستی هم در حوزه تحقیق و پژوهش ادبی داشت که کتاب «گفتگو با مسعود سعد سلمان» از آن جمله است؛ تلفیقی است از کار تخیلی با کار پژوهشی. از او یک مجموعه شعر هم به نام «آوازهای ماه و معادله‌های ریاضی» به جا مانده است. از وی مقالاتی نیز در بعضی نشریات ادبی مثل کلک، کارنامه، سمرقند، بخارا، رودکی، نافه، شوکران، و گوهران منتشر شده‌است.
انتهای پیام
