علیرضا صدرا، عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، در گفتوگو با خبرنگار ایکنا درباره راهکارهای تبدیل تحریمها به فرصت و به حداقل رساندن آثار آن بر کشور گفت: اساساً زندگی مجموعهای از فرصتها و تهدیدهاست. سیاست هم عبارت است از شناسایی فرصتها و تهدیدهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و داخلی یا خارجی. همانگونه که با تدبیر برای پیشگیری از آثار مخرب سیل، سد میسازیم تا با این کار آب را مهار کنیم و آن را به فرصت تبدیل کنیم.
خلأ قانونی و ناهماهنگی قانونی؛ موانع اصلی کارآمدی
وی افزود: همین الگو درباره هر پدیده از جمله تحریمها به فرصتسازی میانجامد. با افزایش کارآمدی، بهرهوری و اثربخشی در حوزههای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی میتوان تحریم را به فرصت تبدیل کرد؛ در واقع راهکار اصلی و بنیانی تبدیل تهدید به فرصت ارتقای کارآمدی است.
صدرا اظهار کرد: جنگ تحمیلی با آنکه بر کشور تحمیل شد با تدبیر امام خمینی(ره) به فرصت تبدیل شد. درست است که خرابیهایی در کشور به بار آمد، اما با ورود به جنگ و ایجاد قرارگاهها تمام نهادها و نیروها هماهنگ شدند و این تبدیل به فرصتی شد که دیگر دشمنان، که معمولاً تهدیدی برای کشور بودند، اکنون با وجود قدرت تسلیحاتی و نظامی، جرئت و جسارت تعرض به کشور را ندارند و اینهمه حاصل نگاه تبدیل تهدید به فرصت بود که فرصتسازی با کارآمدی محقق شد، نه جلسه و سخنرانی.
وی با تأکید بر ضرورت کارآمد شدن نظام اداری و ساختارهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کشور، گفت: این ساختارها و نظامات با هماهنگی با یکدیگر بهرهور و اثربخش میشوند که مستلزم نداشتن خلأ قانونی یا ناهماهنگی و ناسازواری قانونی است. این دو اشکال نمیگذارد سیستم کارآمدی خود را بروز دهد.
استفاه از شرایط تحریم برای اصلاح نظام اداری و ساختار اقتصادی
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ابراز کرد: نظام اداری باید مولد نیرو باشد، در حالی که در شرایط فعلی نمیتواند ماشین کشور را پیش ببرد؛ تحریمها میتواند با مبنا قرار دادن ارتقای کارآمدی، بهترین فرصت برای اصلاح نظام اداری و ساختارهای اقتصادی شود. مثلاً وقتی قیمت دلارافزایش پیدا میکند امکان صادرات را بالا میبرد، واردات غیر ضروری کاهش مییابد، تولید توجیه پیدا میکند و نقدینگی هزار و 600 میلیاردی در کشور به سوی تولید سوق مییابد و اشتغال ایجاد میشود و این اشتغالزایی به رونق کسبوکار، تولید کالا و افزایش درآمد مردم میانجامد. به عبارتی به جای اینکه به مردم یارانه بدهیم، شغل میدهیم تا درآمد تولید شود و یارانهها صرفاً به اقشار ضعیف اختصاص مییابد. با تدبیر میتوان بالا رفتن دلار و وجود نقدینگی را به فرصت، که همان اشتغال و رونق تولید است، تبدیل کرد و کشور را از رکود تورمی نجات داد. این مشروط به آن است که کارآمدی جدی گرفته شود.
صدرا درباره تأثیر جدی نگرفتن شرایط تحریم و مدیریت کشور به صورت عادی در وضعیت جنگ اقتصادی گفت: اگر عزم ملی شکل بگیرد و مردم از مسئولان در مجلس و دولت مطالبه کنند میتوان این جدیت را در مسئولان ایجاد کرد و کارآمدی ملی را ارتقا داد. در واقع نتیجه شعار رأی آوردن همین وضعیت امروز است. مردم باید از نامزدهای ریاست جمهوری و مجلس برنامه بخواهند. هیچ فسادی بالاتر از رکود و تورم نیست و این دو هم عین فساد و هم منشأ فساد است؛ وقتی رونق وجود داشته باشد، بانکها باید پول را به تولید تزریق کنند. اگر رونق باشد دیگر قاچاق کالا معنا پیدا نمیکند و صادرات ارزش مییابد. ایجاد رونق هم مستلزم کارآمدی و عزم ملی است و تقریباً بالای 90 درصد مفاسد اعم از رشوه، قاچاق، احتکار و ... را برطرف میکند و روندها معکوس میشود.
احزاب و جریانها و مسئولان از سخنرانی و جدالهای سیاسی بکاهند
وی با بیان اینکه کارآمدی با هدف ایجاد رونق اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است است، گفت: مقدمه آن هم شکل گرفتن عزم ملی است. وقتی که وضعیت را رصد میکنم میبینم که دولت برنامه خاصی برای مدیریت شرایط تحریم و تبدیل آن به فرصت ندارد. برخی مسئولان میگویند که باید وضعیت را حفظ کنیم تا این شرایط بگذرد، در حالی که این بهترین شرایط برای فرصتسازی است. من اکنون برنامه جامعی از مجلس و دولت نمیبینم که به مردم بیان کنند چه کارهایی میخواهند انجام دهند و بیشتر کارها حالت روزمرگی دارد. از طرفی جناحها و جریانهای سیاسی نیز مشغول جدال و مسئولان هم مشغول سخنرانی هستند، در حالی که برنامهریزی و اجرا نیازمند ایجاد عزم ملی است تا همه از جنگ و جدالها و سخنرانی و جلسه گذاشتن بکاهند و بر میزان برنامهریزی بیفزایند تا کارآمدی را در عمل افزایش دهند.
صدرا تأکید کرد: در ابتدا باید عزم ملی ایجاد شود، سپس کارآمدی تقویت شود و در نهایت رونق در حوزه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی شکل بگیرد. ناهنجاریها در سایه رکود و تورم شکل میگیرد، ولی با رونق و پیشرفت میتوان حتی ناهنجاریهای فرهنگی و اجتماعی را هم کاهش داد.
جنگ اقتصادی جدی گرفته شود
صدرا درباره اینکه آیا میتوان برای تحقق این سه عامل در کوتاهمدت اقدام کرد یا این سه نیازمند برنامههای بلندمدت است، گفت: به عقیده من در کوتاهمدت هم میتوان گامهایی برای تحقق این سه عامل برداشت. در ضمن مردم به امنیت، شغل، رفاه و عزت نیاز دارند؛ با بیکاری عزت افراد از دست میرود. این اتفاق نیازمند جدی گرفتن جنگ اقتصادی است. در دفاع مقدس هم یکسال طول کشید تا جنگ جدی گرفته شد و همه نیروها هماهنگ شدند و از همانجا آن را به فرصت تبدیل کردیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران اظهار کرد: جنگ تحمیلی جهاد اصغر بود اما پیشرفت و رونق کشور جهاد اکبر است و باید این را باور کرد تا عزم و اراده ملی شکل بگیرد. از همین امروز دولت میتواند تصمیم بگیرد پولی را که قرار است به بازار ارز و سکه روانه شود به بانکها سرازیر شود و بیست درصد سود میدهم و از آن طرف هم اعلام کند بر روی خانههای خالی بیست درصد مالیات میگیرم و مسئله را جدی بگیرد. در همین فقره 60 میلیارد دلار نصیب دولت میشود، در حالی که کل درآمدهای نفتی حدود 42 میلیارد دلار بوده است. این امر باعث میشود مسکن از کالای سرمایهای به کالای مصرفی تبدیل شود و اینگونه قیمت مسکن مهار میشود و هزینه اجاره و رهن متعارف میشود که امری کاملاً عملیاتی است و دولت و مجلس میتوانند آن را تبدیل به قانون کنند یا اگر قانونش وجود دارد آن را به سرعت اجرا کنند، اما در عمل از کارخانهای که با سختی و گرفتاری در این شرایط محصولی را تولید میکند و 10 درصد هم سود ندارد 20 درصد مالیات میگیریم و کارخانهدار و تولیدکننده مجبور به تعدیل نیرو یا بستن کارخانه میشود.
صدرا بیان کرد: مشکل مسکن به منزله صنعت مادر، در کنار صنعت خودرو اگر حل شود به طور طبیعی مشکل بقیه صنایع هم حل شده و آنها هم فعال میشوند. این مسائل اتفاقاً به سرعت عملی هستند فقط شرطش این است که آن را جدی بگیریم؛ عملی بودن آن هم به این دلیل است که زیرساختها ساخته شده، امنیت و ثبات برقرار است، نقدینگی وجود دارد، نیروی متخصص تربیت شده و تحریم هم فرصتی است که کالای ارزان وارد نشود. جمع کردن این عوامل کنار هم میتواند به ایجاد رونق بینجامد و کنار هم قرار دادن این مؤلفهها نیازمند جدیت در اجرای کار است و میتوان این طرح را در بازههای زمانی سه ماهه جلو برد و در یکسال کاملاً مدیریت میشود و وقتی اینگونه عمل کردیم اتفاقاً این آمریکاست که از تحریمها عقب مینشیند. اگر آنها ببینند مسئولان در شرایط تحریم، در راستای ارتقای کارآمدی فعالیت میکنند به سرعت عقب خواهند نشست و همان طور که گفتم این امر نیازمند آن است که جریانها به جای جدالهای بیفایده به سمت ارائه برنامه حرکت کنند و دولتمردان هم از مصاحبهها و سخنرانیهای فراوان بکاهند و طرحها و برنامهها را عملیاتی کنند.
وی در پایان ابراز کرد: اکنون به دلیل سود پایین بانکی، نقدینگی برای صنعت وجود ندارد، چون توجیه ندارد و سرمایه به سمت سکه، ارز و طلا سرازیر میشود و این رکود ایجاد میکند. ایجاد رونق اقتصادی در عرصه سیاسی به جلب اعتماد مردم به مسئولان میانجامد و در حوزه فرهنگی بسیاری از ناهنجاریها مانند طلاق، خشونتهای خانوادگی و اجتماعی، خودکشی، اعتیاد و ... را رفع میکند. 96 درصد این ناهنجاریها ریشه در رکود، تورم و بیکاری دارد و حل این مسائل بسیاری از مشکلات خانوادهها را هم حل میکند.
گفتوگو از مهدی مخبری
انتهای پیام