Quranın Allahı sübuta yetirmək üçün baxışı
Fəlsəfə və din tədqiqatçısı Əhməd Şahqoli İranın Hikmət və Fəlsəfə Tədqiqat İnstitutunda keçirilən "Allahın varlığı Quranda sübut olunubmu?" adlı toplantıda çıxış edib. Onun sözlərindən bəzi hissələri oxuya bilərsiniz;
Əhəmiyyətli sual budur ki, nə üçün Quran ikinci dərəcəli mövzuların müzakirəsində müfəssəl daxil olub və bəzi məqamlara toxunub. Lakin Allahın varlığının mahiyyəti ilə bağlı çoxlu ayələr yoxdur. Bəzən dünyadan Allaha çatırıq, bəzən isə əksinə deyirik ki, Allah var deyə, dünya da var.
Qurani-Kərim buyurur: "(Ya Rəsulum!) Həqiqətən, əgər (Məkkə müşriklərindən) göyləri və yeri kim yaratmış, günəşi və ayı kim ram (öz əmrinə, insanların mənafeyinə kim tabe) etmişdir? -deyə soruşsan, onlar mütləq: Allah! -deyə cavab verəcəklər. Elə isə onlar (tövhiddən, yalnız Allaha ibadət etməkdən) niyə döndərilirlər?" (Ənkəbut, 61). Yəni göyləri və yeri yaradanın kim olduğunu müşriklərdən soruşsan, onlar mütləq Allahın işi olduğunu deyəcəklər. Bu ayə Quranın bir neçə yerində belə ifadələrlə qeyd edilmişdir. Buna görə də Allahın varlığı aşkar bir məsələdir. Bu səbəbdən də Allahın varlığına dair heç bir dəlil gətirilməmiş və bu məsələyə toxunulmamışdır.
İnsanın ruhunun paklığı ilahi əmrləri qəbul etməyi tələb edir
Allahın varlığı öz-özlüyündə aydındır. Layiq deyil ki, möminlər onun barəsində müsbət və ya mənfi müzakirələr aparsınlar. Bu, yəqin edilmiş bir məsələdir. Qurani-Kərimin bu məsələyə toxunmamasının başqa bir səbəbi də fitri şeylər arasında ən yüksək fitri məsələnin Allahın varlığı olmasıdır. Bu prinsipin tarix boyu insanlar arasında həmişə mövcud olub ki, “uca varlığa ibadət etmək gözəldir”.
Digər bir məqam isə budur ki, Qurani-Kərim baxımından ilahi ayələri və Peyğəmbərin sözlərini qəbul etmək insan ruhunda paklaşmaya səbəb olur. İnsanda ilahi əmrləri qəbul etmək üçün paklıq olmalıdır. Lakin bəzilərinin inadkarlığı onların bu həqiqətə çatmasına mane olur. Ona görə də Quranda buyurulur: “(Ya Peyğəmbər!) De: Sizi yoxdan yaradan, sizə qulaq, göz və qəlb verən Odur. (Allahın nemətlərinə) nə az şükür edirsiniz!” (Mwlk, 23). Bu o deməkdir ki, bu Quran eşidənlər üçün bir xatırlatmadır.
Quranda rasionallığa diqqət
Kafirlərə gəlincə, bizə deyiblər ki, onlara hər ayəni və möcüzəni göstərsən, onlar iman gətirməzlər. Bununla bağlı Qurani-Kərimdə buyurulur: "Onlar Allaha ürəkdən and içdilər ki, əgər bir möcüzə gəlsə, əlbəttə, iman gətirəcəklər. De ki, möcüzələr Allahdandır. Siz möminlər nə bilirsiniz? (Bu kafirlərə görə sən necə əmin ola bilərsən? Onlar eyni adamlardır ki, bir möcüzə gəlsə belə, əsla iman gətirməzlər" (Ənam, 109).
Bu ayələrdən çıxan nəticə budur ki, Allahın varlığı aşkar olsa da, bəzi insanlar bu aşkarlığı dərk. Bunun səbəbi inadkarlıq, kin və düşmənçilikdir. Başqa bir məsələ də budur ki, bəzi ayə və rəvayətlərə görə günah, tüğyan və üsyan Allahı və ya peyğəmbəri inkar etmək mənbəyidir. Rəvayətdə deyilir ki, günah səbəb olur ki, insan Allah Rəsulunun (s) vilayətini inkar edir və nəticədə şirkə düşür. Bu rəvayətdə günahın inkar etməyin mənbəyi olduğu açıq-aydın bildirilir.
Sual budur ki, İslam hökmləri rasionaldır, yoxsa nəfsani istəklərə tabedir? Quranda və üç yüzdən çox ayədə ağılla diqqət göstərilmişdir. Deməli, Quran baxımından Allahı inkar etməyin hökmü nəfsi istəkdən irəli gəlir. Maraqlıdır ki, Quranda düşmənçilik və inadkarlıq edən, İslam Peyğəmbərinin (s) göstərişlərini qəbul etməyənlər müşriklərə bənzədilmişdir. Onlar Allahı qəbul etdilər, amma Peyğəmbərə dedilər ki, siz də bizim kimi insansınız və Allah tərəfindən gəlməmisiniz.
