محتوای آثار سعدی الگویی برای زندگی امروز است

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ روز بزرگداشت سعدی، عصر امروز اول اردیبهشت‌ماه با سخنرانی حسن بلخاری، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، مهدی محبتی، ‏دانشیار گروه ادبیات فارسی دانشگاه زنجان و کوروش کمالی سروستانی، سعدی‌شناس و نویسنده آثار ادبی در فضای مجازی برگزار شد.

 

بلخاری در این نشست با بیان اینکه سعدی علاوه بر دو کتاب منظوم، آثاری به نثر دارد، گفت: متون نثری سعدی نسبت به متون شعری کمتر است، اما فوق‌العاده عالی است. امروز به یکی از نثرنامه‌های سعدی با عنوان مجلس سوم از مجالس پنجگانه بپردازم.

 

وی بخشی از مجلس سوم را خواند و گفت: سعدی این مجلس را با سخنی از پیامبر آغاز می‌کند و می‌گوید که نخستین چیزی که خداوند خلق کرد، عقل بود. در واقع تقدم عقل بر عشق، عین صواب است و از راه عقل است که می‌توان راهی به وصل دوست گشود. سعدی در رساله «عقل و عشق»، عقل را «راه» نمی‌داند، بلکه «چراغ راه» در نظر می‌گیرد. با این همه، کسی که بی یاری عقل گام در طریقت عاشقی می‌گذارد، سر از مریدی شیطان درخواهد آورد.  

 

بلخاری ادامه داد: سعدی هنگامی که به بام عشق می‌رسد، به عقل حمله می‌کند و وقتی به عشق می‌تازد که بر عرش و در خیمه معشوق است. در عقل است که به دنبال آداب می‌گردیم، در عشق چنین کاری حماقت است. مسیر عقل با عشق این فرق را دارد که عشق رهرو را به معشوق تبدیل می‌کند و از پیله عاشقی در می‌آورد، اما عقل به چنین سرانجامی نمی‌رسد.

 

مهدی محبتی، استاد دانشگاه زنجان با بیان مطلبی با عنوان سعدی در هزارتوی خود گفت: به نظر می‌رسد سعدی هم به دلیل کتاب‌های زیادی که خوانده و هم به دلیل سفر‌های زیادی که کرده است، در حقیقت زندگی بسیار تأمل کرده است و به همین دلیل مطالعه آثارش، می‌تواند الگویی برای ما در زندگی باشد.

 

وی افزود: اگر کل آموزه‌های سعدی را دسته‌بندی کنیم. می‌توان به دو دسته تقسیم کرد. یکی اینکه خوش‌تر از ایام عیش ایام نیست، بیشترین چیزی که سعدی به ما می‌آموزد، این است که لحظه‌ای بهتر از لحظات عشق نیست. همچنین «هرگز حسد نبردم بر منصبی و مالی» مورد توجه سعدی بوده است. همه دعوت سعدی به این است که قدر جوانی را بدان تا حسرت نخوری؛ بنابراین حجم عظیمی از مواعظ سعدی این است که «مرد دانا به جهان داشتن ارزانی نیست».

 

محبتی ادامه داد: سعدی از نخستین مصلحانی است که پایه اخلاق را بر تعامل میان افراد گذاشته است. به عنوان مثال «نکوهش حسد» یکی از همان پایه‌های اخلاقی است که سعدی درباره آن نکته‌های با ارزشی گفته است. سعدی در مضمون‌های گوناگونی می‌گوید که بنیاد بسیاری از بدی‌ها برخاسته از حسد است. پس حکم اخلاق این است که برای رهایی از زشتی‌ها باید حسد را نابود کرد.

 

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: در قلمرو اخلاق خانواده نیز سعدی دارای سخنان بلند و موثری است. او در حکایت‌هایش به سمتی می‌رود که بنیان‌های خانواده را مستحکم کند. سعدی اشاره می‌کند که پایه خانواده باید بر اخلاقیات قرار بگیرند.

کوروش کمالی سروستانی، مدیر مرکز سعدی‌شناسی در ادامه با اشاره به راز مانایی سعدی گفت: فرهنگ آمیزه‌ای از داشته‌های یک ملت است و در سرزمین ما ادبیات دارای جایگاه ویژه‌ای است؛ و پرداختن به آثار کهن زبان فارسی، پرداختن به هویت دینی و ملی است. چرا که در این سرزمین فلسفه، حکمت، تاریخ و دین با ادبیات درآمیخته است و از این روست که حکیمی چون سعدی در فرهنگ و ذهن و زبان جهان ایرانی و فرهنگی جهانی جایگاه ویژه‌ای می‌یابد.

 

وی ادامه داد: سعدی شیرازه‌بند ادبیات فارسی و پایه‌گذار مکتب ادبی شیراز است و آثارش کلیدی‌ترین باور‌ها و اندیشه‌های انسانی را بازتاب می‌دهد. ادبیات هر قوم بازتاب زندگی، رنج‌ها و آمال آنهاست و کلیات سعدی در این زمینه سرآمد آثار ادبی است و فرهنگ اسلامی ایرانی به گونه‌ای وامدار زبان و حکمت اویند همچنان که او وامدار آنهاست.

 

کمالی سروستانی افزود: رمز و راز شکوه و ماندگاری سعدی در آن است که براساس نیاز‌های زمانه و ارزش‌های فرهنگی معنایی تازه بخشیده است. هم‌اینک نیز پس از گذشت هفتصد سال، آرزو‌های انسانی را درمی‌یابیم و می‌کوشیم آن‌ها را با شیوه‌های زندگی مردم زمانه وفق دهیم. بازتاب کلام سحرآمیز و جادوی اندیشه سعدی بر فرهنگ و هنر فارسی زبان‌ها از سویی و بر ذهن و زبان جهانیان از سوی دیگر در میان سخن سرایان ایرانی بی‌همتاست.

 

وی تصریح کرد: نقش سخنانش بر تار و پود جان نشسته و از این رو بر زوایای گوناگون هنر به دست هنرمندان به گونه خط، هنر و نقش جلوه‌گری کرده است. نگارگران به تصویر مجالس بزم و وعظش کوشیده‌اند و بافندگان در تار و پود رنگ رنگ نقوش و فلزکاران بر قلمدان‌های نقره‌کوب و سینی‌های مفرغی و کاشی‌کاران در کاشی‌های زرین‌فام هفت رنگ از کتیبه‌های گچبری تا کتیبه‌های سنگی عمارات و سنگ‌نوشته‌های بارگاه و آرامگاه او کلمات قصار و سخنان قلندروارش را حک کرده‌اند. قطعات خوشنویسی اشعار و کلمات نغزش در کتاب‌ها و تک برگ‌ها در موزه‌ها، کتابخانه‌ها و مجموعه‌های هنری ایران و جهان نگهداری می‌شود. طنین کلامش را به آوای خوش موسیقایی درآمیخته‌اند تا هر یک به فراخور همت خویش، کارستان گلستان و بوستان و شکرستان غزل‌ها و قصایدش را خوشه‌چینی کنند.

 

این سعدی‌پژوه در ادامه بیان کرد: اگر سعدی در حافظه تاریخی و ذوق شعری و عاطفی و احساس ایرانیان و فراتر از جغرافیای ایرانی در مرز‌های اندیشه و تخیل جهانیان جایگاهی خوش یافته است، نشان از عزت و منزلت سعدی در جامعه فرهنگ جهانی دارد که قرن‌هاست آثارش را در میان خود با عشق نگاهبانی می‌کند.