قرآن‌پژوهی از رشته‌های مهم در مراکز علمی غرب است

 

حجت‌الاسلام والمسلمین سعید جازاری، رئیبس دانشگاه بین‌المللی اهل بیت(ع) در این مراسم اظهار کرد: خدای متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ؛ اين كتابى مبارك است كه آن را به سوى تو نازل كرده‏ ايم تا درباره آيات آن بينديشند و خردمندان پند گيرند» (ص/ 29) در واقع خدای متعال فرموده است که قرآن کریم برکت است. به قول علامه طباطبایی خداوند در این آیه می‌خواهد عظمت قرآن را نشان دهد و به همین دلیل آن را «کتاب مبارک» می‌نامد و اشاره به این عنوان، برکت‌های خاص مادی و معنوی را نشان می‌دهد برای کسانی که از فهم فراتر رفته و دنبال تذکر هستند لذا کسانیکه به تذکر نفس قرآن ورود پیدا کنند أُولُو الْأَلْبَابِ هستند.

وی ادامه داد: امروزه قرآن‌‌پژوهی یکی از رشته‌های حساس در جهان است و در غرب، دانشگاهی نداریم که دانشکده یا مرکزی را اختصاص به قرآن‌شناسی نداده باشد. اولین ترجمان قرآن را نیز پس از صد و هفتاد سال از ظهور اسلام مشاهده می‌کنیم. در جلد دوم «قرآن مورخان» هم آمده است که وقتی میخائیل سوم، نامه متوکل عباسی را مشاهده کرد که وی را به اسلام دعوت کرده بود دستور ترجمه آن را صادر کرد. هرچند اصل آن در دست نیست اما رفرنس‌های آن در دست است که سندی بر تحقیقات گسترده آن دوره در زمینه قرآن است. در قرن یازدهم نیز در مادرید توسط کلیسای کاتولیک شرح قرآن انجام شد.

 

حجت‌الاسلام جازاری تصریح کرد: امروزه علم قرآن‌شناسی در غرب بسیار مورد توجه است. محمدعلی امیر‌معزی با صراحت می‌گوید مطالبی که در زمینه قرآن پژوهی در غرب، در قرآن مورخان آمده بخش مختصری است که توانستیم به چاپ برسانیم چراکه حوزه مطالعات قرآن بسیار گسترده است. قرآن‌پژوهی در مطالعات اسلامی، رشته‌ای است که هرگز تمامی نخواهد داشت چون نفسِ اعجاز قرآن در همین است که دایره فهم آن تمامی ندارد لذا امروزه در دانشگاه سوربن نیز قرآن‌شناسی در تمام مراکز آن تدریس می‌شود. 

رئیس دانشگاه اهل بیت(ع) ادامه داد: در بروکسل نیز در سال ۲۰۱۷ یکی از مهمترین مراکز قرآن‌شناسی افتتاح شد که اساتید آن نیز فرامرزی هستند. در سامانه ایرانداک اگر پایان نامه‌ای را در زمینه مسائل قرآنی بارگذاری کنید در کمتر از یک هفته، عنوان آن در مرکز بروکسل ثبت می‌شود. 

 

حجت‌الاسلام جازاری اظهار کرد: بنده پانزده سال است که پیر لوری را می‌شناسم که در حوزه عرفان در قرآن از سده نهم تا سده سیزدهم میلادی کار می‌کند. این فرد، عطر و بوی خاص ملکوتی پیدا کرده است لذا نمی‌توان انتظار داشت کسی با محتوای باطنی قرآن سر و کار داشته باشد اما اثر ملکوتی آن را پیدا نکند لذا شما پژوهشگران به حوزه ارزشمندی ورود پیدا کرده‌اید که جای قدردانی دارد چون کار بزرگی در زمینه پژوهشی انجام داده‌اید که ضرورت دنیای اسلام است.

محمدصادق احمدی، معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه اهل بیت(ع) نیز در این مراسم اظهار کرد: دانشگاه اهل بیت(ع) بعد از حضور آیت‌الله رمضانی به عنوان مجتهدی که سال‌ها در اروپا بودند و با اسلام‌شناسی در جهان غرب آشنایی داشت، رویکرد جدیدی پیدا کرد و این توسعه و تحول کمی و کیفی با حضور دکتر جازاری، ادامه پیدا کرد. الان تعداد دانشجویان آن از بیست ملیت به حدود هفتصد دانشجو رسیده است و ان‌شاءالله بتوانیم این تنوع ملیتی را بیشتر کنیم. 

 

وی ادامه داد: تا چند سال گذشته فقط در مقطع کارشناسی ارشد دانشجو داشتیم اما آن را به مقاطع کارشناسی و دکترای توسعه داده‌ایم و اکنون چهار دانشکده با قریب به بیست گروه آموزشی داریم و تلاش ما بر این است که دانشگاه اهل بیت(ع) جای خود را در جهان اسلام باز کند. توسعه ارتباطات با وزارت علوم نیز از برنامه‌های‌ دیگر ماست و امیدواریم این همکاری هرچه بیشتر باشد و بتوانیم بیش از پیش به آرمان‌های فکری و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران خدمت کنیم.

احسان خامنوی خیابانی، دبیر این جشنواره نیز در این مراسم سخنرانی کرد و گفت: فراخوان این دوره از جشنواره در تاریخ دهم اسفند ۹۹ منتشر شد و طی آن از همه فارغ‌التحصیلان دانشگاهی که پایان نامه خود را در موضوعات دینی و قرآنی نگاشته بودند دعوت شد آثار خود را که در سال 1399 و 1400 دفاع شده به دبیرخانه جشنواره ارسال کنند. از معاونت‌های فرهنگی دانشگاه‌ها نیز درخواست کردیم فراخوان بدهند تا دانشجویان آثار خود را ارسال کنند.

 

وی ادامه داد: بیش از یکصد اثر به دبیرخانه بیستمین جشنواره ارسال شد و بعد از پایش اولیه و ثانویه، در نهایت داوری روی آنها انجام شد. آن پایان‌نامه‌ها و رساله‌هایی که اصول پایان‌نامه‌نویسی را به خوبی رعایت نکرده بودند در پایش اولیه کنار گذاشته شدند لذا ۴۱ پایان‌نامه کارشناسی ارشد و ۲۸ رساله دکتری به پایش ثانویه راه پیدا کردند و در نهایت آثاری که محتوای کاربردی‌تری در زمینه قرآنی داشتند به بخش داوری نهایی راه پیدا کردند که 16 پایان‌نامه کارشناسی ارشد و 12 رساله دکتری بودند.

 

دبیر بیستمین جشنواره ملی پایان‌نامه‌های برتر دینی و قرآنی دانشجویان کشور یادآور شد: در این مرحله عمدتاً آثار میان رشته‌ای که کاربری‌تر بودند مورد توجه قرار گرفتند و آثاری که مثلاً معناشناسی فلان واژه در قرآن را مورد توجه قرار داده بودند به این مرحله راه پیدا نکردند. منظور از کاربردی نیز این است که مسئله‌ای را در جامعه پیدا کرده و از طریق قرآن برای آن راه حل ارائه داده باشند. در نهایت سه اثر در هر مقطع به عنوان برگزیده و دو اثر به عنوان شایسته تقدیر معرفی شدند.

وی افزود: در هر مقطع دو داور از اعضای هیئت علمی، کار داوری را بر عهده داشتند. هر داور دو هفته برای مطالعه آثار فرصت داشتند تا بر اساس ضوابط جشنواره، داوری نهایی را انجام دهند. ملاک‌های داوری نیز جنبه نوآوری اثر، تحلیل و کفایت شواهد و ادله، منابع و اعتبار علمی مناسب، ساختار و نظم علمی موضوعات و در نهایت نگارش، نحوه انشاء، ارجاعات، حروف‌چینی و صفحه‌آرایی بوده است. داوران این جشنواره نیز حجت‌الاسلام والمسلمین سیدرضا مودب، استاد دانشگاه قم، سید‌عباس اشرفی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، هدایت الله جلیلی، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی و داود صائمی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و معارف بودند.

 

خامنوی خیابانی در پایان سخنان خود گفت: همه سعی ما حمایت از آثاری بوده که تلاش کرده‌اند قرآن را وارد جامعه کنند لذا کاربردی کردن قرآن هدف اصلی ما در این جشنواره بوده است و تلاش کرده‌ایم نقش مسئولیت اجتماعی دانشگاه را مورد توجه داشته باشیم. به لحاظ کیفی، پایان نامه‌ها و رساله‌های ارزشمندی به دست ما رسیده و این نشان می‌دهد پایان‌نامه و رساله‌ها رویکرد حل‌المسائلی پیدا کرده‌اند که نوید خوبی برای جامعه قرآنی است.