ضعیف شدن فعالیت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در عرصه تعلیم و تربیت

به گزارش خبرنگار ایکنا، مراسم تکریم و معارفه مدیرعامل جدید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، 25 مرداد در غیاب مهدی علی‌اکبرزاده، مدیرعامل پیشین کانون و با حضور یوسف نوری، وزیر آموزش و پرورش و جمعی از مدیران آموزشی و فرهنگی، اهالی قلم و هنرمندان برگزار شد.

کانون در دوره جدید وارد سیاست‌گذاری و نظارت شود

یوسف نوری، وزیر آموزش و پرورش در این مراسم ضمن ابراز امیدواری برای اعتلای نسل آینده‌ساز کشور در سایه همکاری نهادهای مختلف با کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و نظام آموزش و پرورش، عنوان کرد: در دنیا از بعد انسان‌شناسی نگاه به کودک از چهار بعد است. گاهی کودک را به‌عنوان «اُبژه» و گاهی به عنوان «سوژه» می‌شناسند، در نگاه بالاتر او را به‌عنوان کنشگر اجتماعی و عضوی از اعضای جامعه  می‌شناسند. در نگاه اخیر، کودک به‌عنوان همراه پژوهشگر است، یعنی دانش‌آموز کودک همراه مربی، پژوهش انجام می‌دهد، در این نمونه خود کودک کشف نمی‌کند، بلکه مربی هدایتگر و محور است او را برای کشف هدایت می‌کند.

وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: در دیدگاه تکامل‌یافته نسبت به کودک که همان نگاه اسلام است، مخصوصا در هفت سال اول، کودک را آزاد می‌گذارند تا در بازی خودش کشف کند؛ لذا تأکید کردند هفت سال اول کودکی را برای کشف استعدادهای خود کودک قرار دهید. البته ما بیشتر استعدادهای کودکان را بر اساس خواسته‌های خود ترسیم می‌کنیم و خیلی اوقات مانع استعداد خود کودکان می‌شویم.

نوری همچنین ضمن اشاره به پژوهشی که سال ۷۱ تا ۸۵ توسط دانشگاه تهران به سفارش آموزش و پرورش برای تعیین نقش آموزش و پرورش در تولید ناخالص داخلی انجام شده است، اضافه کرد: در نتیجه پژوهش، ارزش افزوده آموزش و پرورش بعد از بخش معدن بالاترین بود. بخش جالب‌تر ماجرا، برای من این بود که در دوره ابتدایی 16 درصد و در کل دوره متوسطه و آموزش عالی چهار درصد بود، یعنی تمرکز بر کودکان نرخ ارزش افزوده تولید ناخالص کشور را افزایش می‌دهد، اما خیلی دیده نمی‌شود. همچنین بر اساس تحقیقات، نرخ بازگشت سرمایه آموزش همیشه بیش از 10 درصد واقعی بوده است.

وی ضمن اشاره به برخی انتقادات نسبت به بازگشایی مدارس در فروردین سال جاری، اضافه کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که دانش‌آموزان ما رعایت بهداشت و سلامت و استفاده از ماسک و...  را بهتر از دانشجویان انجام می‌دهند که این امر نشان می‌دهد دانش‌آموزان سواد سلامت دارند و اگر جامعه‌ای سواد سلامت داشته باشد، مصرف دارو و بیمارستان و مراجعه به پزشک کمتر می‌شود و در نهایت اقتصاد ما در تراز تجاری وضعیت بهتری خواهد داشت.

وزیر آموزش و پرورش در ادامه ضمن تأکید بر اهمیت و جایگاه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، عنوان کرد: کانون یکی از نهاد‌های ارزش‌آفرین است و اهالی حوزه ادبیات و هنر امروز معمولا در دوران کودکی با کانون رابطه مستقیم داشته‌اند. ارزش افزوده هنرمند بسیار بالا است و چه در عرصه هنر و چه در حوزه ادبیات، مانایی هنر به‌حدی است که بعدها به‌عنوان آثار تمدنی معرفی می‌شوند.

هنر و ادبیات مؤثرترین نقش در تحکیم و ارتقای هویت ملی را دارد

نوری ضمن اشاره به دوره‌های مختلف فعالیت کانون، تأکید کرد: کانون باید در دوره جدید علاوه بر اینکه وارد سیاست‌گذاری، تنظیم‌گری و نظارت شود و از گروه‌های جدید فعال در این حوزه حمایت جدی داشته باشد، در زیست‌بوم جدید خود هم نقش‌آفرینی جدی داشته باشد، این راهبرد کانون را از مجری به کانون متولی تبدیل کند. کانون باید محیطی برای تردد و فعالیت و ارائه آثار فاخر اهالی فرهنگ و هنر باشد.

وزیر آموزش و پرورش در بخش پایانی سخان خود گفت: در نظام تربیتی جدید، محور انتقال ارزش‌های اصیل جمهوری اسلامی ایران است. همانگونه که مقام معظم رهبری در دیدار با معلمان در اردیبهشت‌ماه تأکید کردند که هنر و ادبیات موثرترین نقش را در تحکیم و ارتقای هویت ملی است، بخشی از فعالیت کانون باید به آشنایی کودکان با شهدا، اندیشه بزرگان و مفاخر ما که نماد هویت ملی ما هستند و نهادینه شدن الگوی مقاومت مردم ایران اختصاص یابد.

کانون پرورش فکری مکمل آموزش و پرورش است

غلامعلی حداد‌عادل، عضو شورای عالی آموزش و پرورش و رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز در این مراسم، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را یکی از نهادهای فرهنگی و تربیتی باسابقه کشور خواند و گفت: کانون با قدمت بیش از 60 سال، به یک درخت تنومند ریشه‌داری شبیه است که ریشه آن در عمق 60 سال تاریخ و شاخ و برگش در سراسر کشور گسترده است.

وی ضمن تبریک به مدیرعامل جدید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و قدردانی از مدیران پیشین کانون، عنوان کرد: توجه به ادبیات کودک از مظاهر دوران جدید است. در ایران ما ادبیات کودک تقریبا از اواسط دهه 30، معنا و هویت پیدا کرد. زمانی که من دانش‌آموز دبستان بودم، هیچ ناشر معتبری روی کتاب کودکان سرمایه‌گذاری نمی‌کرد. کتاب‌هایی که در دسترس بچه‌ها بود، کتاب‌های کم ارزشی بود که عموما هم از حیث محتوا و هم از حیث صورت ظاهر نازل و مختصر بود که بیشتر کتابفروش‌های دوره‌گرد کنار پیاده‌رو آن‌ها را عرضه می‌کردند.

حدادعادل با تأکید بر اینکه ادبیات کودک در ایران از دهه 30 جدی گرفته شد، اضافه کرد: یکی از افرادی که در عرصه اسلامی قدم در ادبیات گذاشت، استاد شهید مطهری بود که با نوشتن کتاب داستان راستان به هم‌لباس‌های خود پیام دادند که فکر و اعتقاد کودک اهمیت دارد.

عضو شورای عالی آموزش و پرورش در بخش دیگر صحبت‌های خود درخصوص رابطه و نسبت آموزش و پرورش با کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، عنوان کرد: همان‌طور که در مدرسه‌ها یک برنامه رسمی و یک فوق‌برنامه داریم، می‌توان گفت آموزش و پرورش در کشور مسئول اجرای آموزش رسمی و مؤسسات جنبی مثل کانون فوق‌برنامه را اجرا می‌کنند. در واقع، مدرسه‌هایی موفق هستند که به فوق برنامه به اندازه برنامه اهمیت می‌دهند و اساسا هویت هر مدرسه و امتیاز و تفاوت هر مدرسه در فوق‌برنامه‌های آن‌ها است، وگرنه برنامه رسمی بین همه مدارس مشترک است.

وی افزود: نهادی مثل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در کنار آموزش و پرورش تعبیه شده است که در آن به‌صورت رسمی بحث درس و امتحان و نمره نیست اما فوق برنامه کلیت آموزش و پرورش در کشور است، اما تنها نهاد نیست، بلکه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور هم درست به اندازه کانون گسترده، مهم و یار و همکار آموزش و پرورش است، به همین جهت کانون را باید مکمل آموزش و پرورش دانست.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه ضمن اشاره به کلیدواژه «پرورش فکری» در نام کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، خطاب به مدیرعامل جدید و همکاران او در کانون، گفت: این کلیدواژه نشان می‌دهد کانون صرفا جایی برای سرگرمی نیست، بلکه برای رشد فکری نسل آینده است و باید کلیدواژه پرورش فکری، محور همه برنامه‌ریزی‌ها و فعالیت کانون باشد. درواقع پرورش فکری، بیانگر راهبردی است که باید بر کانون حاکم باشد.

حداد عادل ضمن اشاره به گلایه از تکیه بیش از اندازه آموزش و پرورش بر محفوظات، این گلایه را حرف درستی خواند و افزود: البته محفوظات همیشه و همه جا بد نیست، برخی درس‌ها نظیر ادبیات، تاریخ و جغرافیا با حافظه کار دارد و از محفوظات ناگزیرند.

عضو شورای سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ضمن تأکید بر اینکه این بد است که حفظ کردن در مدارس بر فکر کردن و حرکت کردن غلبه داشته باشد، عنوان کرد: البته شیوه‌های امتحانی نظیر تست زدن‌ها هم گرایش به محفوظات و حافظه را بیشتر و شرایط را بدتر کرده است؛ در این فضا کانون باید دعوت‌کننده به تفکر و تعقل باشد.

حدادعادل در ادامه خطاب به مدیران کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، گفت: شما باید برای رشد فکری بخشیدن به کودک و نوجوان مجهز باشید و لوازم کار یعنی دانش، فرهنگ، پرورش قوای عقلانی و استدلال منطقی که بیشترین نیاز ما است، را فراهم کنید و به بچه‌ها یاد بدهید که چگونه تفکر و تعقل کنند.  

رئیس فرهنگستان زیان و ادب فارسی ضمن بیان اینکه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان باید با زبان هنری و استفاده از انواع بازی‌ها و امکانات تفکر را در کودکان پرورش دهد، تأکید کرد: کانون در کنار فرهنگ اسلامی به فرهنگ ایرانی هم باید توجه داشته باشد؛ به‌ویژه باید به زبان فارسی که هویت ملی ما، رکن مهم فرهنگ اسلامی و ایرانی در کشور و آسیب‌پذیر است، توجه داشته باشیم.

وی افزود: انتظار این است نسلی که با فعالیت‌های کانون پرورش فکری و آموزش و پرورش تربیت می‌شود، نسلی باشد که به اسلام اعتقاد و به ایران علاقه داشته باشد.

فعالیت کانون در تعلیم و تربیت کشور ضعیف شده است

عضو شورای سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ضمن اشاره به آشنایی با فعالیت‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در مدت 43 ساله بعد انقلاب، عنوان کرد: احساس می‌کنم فعالیت کانون در عرصه عمومی تعلیم و تربیت کشور کم‌فروغ و ضعیف شده است. زمانی کانون در عرضه کتاب‌های ممتاز ـ چه از لحاظ محتوا و چه از نظر هنری ـ حرف اول را می‌زد. بهترین نقاش‌های قبل انقلاب در خدمت کانون بودند؛ بنابراین از آقای علامتی می‌خواهم که کانون را به جایگاه شایسته خود برگرداند. همچنین از وزیر آموزش و پرورش هم می‌خواهم از کانون پشتیبانی همه‌جانبه داشته باشد و کمک کند کانون بتواند نقش‌آفرینی خود را در عرصه فکر و فرهنگ برای نسل آینده به‌درستی ایفا کند.

حداد عادل اضافه کرد: امیدوارم مدیرعامل جدید کانون با یک مدیریت قوی و تمام وقت وجود خود را صرف کانون کند و اگر تصمیم دارند نیروهای جدیدی از خارج از کانون به کار دعوت کنند، از افراد کارآمد، قابل و لایق که معنای پرورش فکری کودکان و نوجوانان را می‌دانند، استفاده کنند زیرا کانون مدیران توانا نیاز دارد.

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، ناشر ملی است

عضو شورای سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در بخش دیگر صحبت‌های خود یکی از وظایف قدیمی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را چاپ کتاب خواند و خطاب به مدیر و کارکنان کانون افزود: شما یک ناشر معمولی نیستید، شما ناشر ملی هستید، که کارهایتان باید در سطح جهانی هم بدرخشد و برای کشورهای دیگر الگو باشد. باید ببینید برای چاپ کتاب به چه لوازم و تخصصی نیاز دارید، این قابل قبول نیست مسئله کاغذ باعث شود شما کتاب چاپ نکنید.

حداد عادل ضمن تأکید بر لزوم همکاری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با دستگاه‌های مشابه، اضافه کرد: کانون به نسبت خیلی از این نهادها باید کار زیرساختی و پشتیبانی انجام دهد. کار اجرایی را کمتر و کار ستادی را اضافه کند و برای مهدکودک‌ها و مدارس الهام‌بخش باشد.

رئیس فرهنگستان زیان و ادب فارسی در بخش پایانی صحبت‌های خود ضمن اشاره به فضای مجازی که عرصه فکر و فرهنگ را تحت تأثیر قرار داده است، گفت: این فضا روزبه‌روز گسترده‌تر می‌شود لذا کانون باید از این طریق هم سرمایه‌گذاری اصلی داشته باشد.

علیرضا منادی، رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی هم در این مراسم ضمن ارائه گزارشی از فعالیت این کمیسیون در امر آموزش، به اهمیت قانون رتبه‌بندی معلمان اشاره کرد و گفت: مربیان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز باید رتبه‌بندی شوند و به آن‌ها درجه دهیم؛ چراکه کار مربی‌گری کودکان بسیار سخت است.

منادی همچنین در بخشی از سخنان خود یادآور شد: در خیلی از شهرها کانون پرورش فکری وجود ندارد. در همین راستا از نمایندگان مجلس خواسته شده که هر نماینده در شهر خود کمک کند تا کانون پرورش فکری برای شهر ایجاد شود. همچنین تلاش می‌کنیم بودجه کانون پرورش فکری برای سال آینده بیشتر در نظر گرفته شود.

حجت‌الاسلام محمد قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی هم ضمن اشاره به حدیثی از حضرت علی(ع) درباره رابطه عقل و آینده‌نگری، عنوان کرد: اگر در اهتمام امر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کوتاهی کرده باشیم، جا دارد این کوتاهی‌ها با اهتمام مضاعف رفع شود.

رئیس سازمان تبلیغات اسلامی با اشاره به اینکه امروز کودکان و خصوص نوجوانان فقط مخاطب برنامه‌های فرهنگی، هنری و تربیتی نیستند و خودشان کنش‌گر و اثرگذار هستند، اضافه کرد: اگر این سرمایه‌ها شکوفا شوند، خودشان گره‌گشا و حلال مسائل و پیشگام و پیشرو در این جامعه خواهند بود. آنان افراد منفعلی نیستند که فقط تحت برنامه‌های تربیتی قرار بگیرند و از محصولات فرهنگی استفاده کنند؛ بنابراین کسانی که در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مشغول خدمت می‌شوند، باید این مسئولیت را امانت بدانند و برای نسلی که قرار است بیش از نسل قبل راه‌هایی را برای جامعه باز کند، خادم مؤثری در حوزه پرورش فکری کودکان و نوجوانان باشند.

حامد جعفری، تهیه کننده و فیلم‌ساز به نمایندگی از جمع هنرمندان کانون و مدیر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان همدان هم به نمایندگی از مدیران کانون استانی از دیگر سخنرانانی بودند که در این مراسم به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند.