ریاضیدانی که به مقام شیخ‌الاسلامی رسید

به گزارش ایکنا اندیشه سیاسی شیخ بهایی به قلم ابوالفضل سلطان محمدی است که پیش‌ازاین اندیشه سیاسی بزرگان دیگری چون علامه مجلسی، علامه بهبهانی و جمال‌الدین محمد خوانساری را در کارنامه خود دارد.

شیخ بهایی کیست؟

محمد بن عزّالدین حسین (۹۵۳ ـ ۱۰۳۱ق) متخلص به بهایی و معروف به شیخ بهایی و بهاءالدین عاملی؛ فقیه، محدث، حکیم و ریاضیدان شیعه عصر صفوی بود. شیخ بهایی بیش از ۱۰۰ کتاب در زمینه‌های مختلف تألیف کرده است. جامع عباسی و اربعین ازجمله آثار اوست. آثاری نیز در معماری بر جای گذاشته که منارجنبان اصفهان، تقسیم زاینده‌رود اصفهان، گنبد مسجد امام اصفهان و نقشه حصار نجف از آن جمله است.

وی سفرهای بسیاری به نقاط مختلف دنیا کرد و سفر مشهوری نیز همراه شاه عباس صفوی با پای پیاده به مشهد و مقام شیخ‌الاسلامی را داشته که بالاترین منصب رسمی دینی در حکومت صفویه است. علامه مجلسی، فیض کاشانی و صدرالمتالهین شیرازی از شاگردان مشهور وی هستند.

درباره کتاب

این اثر در سه فصل تألیف شده است. در فصل اول این اثر، ضمن بیان توضیحاتی در خصوص آثار و تألیفات شیخ بهایی، به «بررسی زندگی علمی این عالم» پرداخته شده است.

نویسنده در فصل دوم، «زندگی سیاسی شیخ بهایی» را مورد بررسی قرار داده است؛ در ابتدای این فصل، پس از بررسی جایگاه روحانیت در دولت صفوی، دوره‌های چهارگانه زندگی سیاسی شیخ بهایی (در سلطنت شاه طهماسب اول، در سلطنت شاه اسماعیل دوم، در سلطنت شاه محمد و در سلطنت شاه عباس اول) تشریح کرده است.

در ادامه مباحث فصل دوم، نویسنده پس از بررسی سفرهای شیخ بهایی، به برخی ابهامات در زندگی سیاسی شیخ بهایی (اعم از همکاری با سلاطین صفوی، مدح سلاطین و تألیف کتاب و رساله به نام آنها، و تضاد و دوگانگی در نظر و عمل سیاسی) می پردازد.

«اندیشه سیاسی شیخ بهایی» عنوان سومین و آخرین فصل از این اثر است که در این فصل، ضرورت حکومت در دیدگاه این عالم تبیین و همچنین مباحثی در خصوص حکومت جور از منظر وی (مفهوم طاغوت، حرمت اعانت ظالم، معاشرت با حاکم جائر و مشروعیت سیاسی سلاطین صفوی) مورد بحث و بررسی قرار گرفته و سپس، شرایط و وظایف حاکم تشریح شده و در پایان این فصل نیز مبحثی تحت عنوان «وظایف متقابل حاکم و مردم؛ امربه‌معروف و نهی از منکر» در اندیشه سیاسی این عالم به نگارش در آمده است.

اهداف نویسنده

اثر حاضر دو هدف اساسی را وجهه همت خود قرار داده است: هدف نخست، شفاف‌سازی رفتار سیاسی شیخ بهایی و پاسخ به چالش فکری در زمینه تعامل وی با پادشاهان صفوی و زودن ابهامات موجود از چهره سیاسی این عالم بزرگ شیعی است و هدف دوم، شناساندن اندیشه سیاسی شیخ بهایی و ساماندهی و تبیین نظا­مند افکار و آرای وی در حوزه سیاست و حکومت با استناد به آثار و تألیفات وی است.