برخی اساتید 200 مقاله دارند و یک حرف تازه ندارند!

به گزارش ایکنا، غلامعلی افروز، استاد روان‌شناسی دانشگاه تهران، شامگاه ششم شهریورماه در نشست «بیان تجربیات اساتید و صاحبنظران» که از سوی پردیس فارابی دانشگاه تهران برگزار شد، با تاکید بر این نکته که سرنخ علوم و فنون برتر در دنیا در دست حکمرانانی است که از اندیشه‌های خلاق بهره‌مند می‌شوند، گفت: اکنون یک چالش جدی مطرح است که بتوانند فراورده‌های برتر در حوزه‌های فنی، اقتصادی و ... را در اختیار داشته باشند و هر کشوری که از پژوهشگران فیلسوف و خلاق بهره ببرد موفق‌تر است. افراد منطقه استوا از باهوش‌ترین افراد هستند و ساکنان قطبین، هوش کمتری دارند و برخلاف این، گاهی چیزهایی در فضای مجازی مبنی بر رتبه هوشی ایرانیان پخش می‌شود که فقط عزت نفس و خودارزشمندی ایرانیان را هدف گرفته است؛ ایرانیان از سرآمدترین مبتکران و مخترعان و اندیشمندان جهان هستند؛ ایرانیان در صدر بهترین پژوهشگران، جراحان و استادان دنیا هستند.

وی افزود: برخی خیلی فیلسوف هستند ولی از خلاقیت بهره کمتری دارند به همین دلیل آمریکایی‌ها تصمیم گرفته که هر کجا فیسلوف خلاقی باشد به کشورشان ببرند، هوش یعنی اینکه هر کسی زودتر مسائل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و ... را درک کرده و آن را حل کند باهوش است. هوش ذاتی است ولی خلاقیت اکتسابی و بسته به شاکله شخصیتی فرد دارد و همه افراد می‌توانند خلاق باشند. کلینتون در دور دوم ریاست جمهوری خود گفته بود اگر می‌خواهیم آقایی خود را حفظ کنیم باید هر کودک و نوجوان خلاق را دعوت کرده و میزبان آنها باشیم؛ در همین المپیادهای مختلف مانند ریاضی و فیزیک که برگزار می‌شود از بین نوجوانان و جوانان خلاق دنیا، بهترین‌ها را انتخاب می‌کنند و متن برخی سؤالات را هم طوری انتخاب می‌کنند که بتوانند افراد خلاق را شناسایی کنند و از طریق بورسیه به دانشگاه‌های خود دعوت می‌کنند.

دفاع از پایان‌نامه‌های بدون حرف نو

استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه از ابتدای انقلاب شاهد این موضوع بوده‌ام و الان هزاران جوان خلاق کشور در آمریکا به سر می‌برند، گفت: چند وقت قبل به دکتر احمد صالحی یکی از ایرانیان در بین هزاران متخصص نوروساینس جایزه برترین‌ها داده شد. کسانی که نگاه نوآورانه و خلاقانه و قدرت حل مسئله بالا دارند مورد توجه کشورهای مختلف هستند. خلاقیت یک خصیصیه والای شناختی و آمیزه‌ای از هوش و خصوصیات بالای شخصیتی است. حداقل روزی 600 پایان‌نامه در حوزه علوم انسانی در کشور دفاع می‌شود و اگر روزی دو تا حرف تازه در آنها داشته باشیم سرنخ علوم را به دست خواهیم گرفت؛ خیلی‌ها پیشینه‌سواری می‌کنند نه پیشینه‌سازی و پژوهشگر خلاق باید سازنده پیشینه باشد.

افروز بیان کرد: چقدر کاغذ برای نوشتن پایان‌نامه‌ها استفاده می‌شود و کتابخانه‌ها جا ندارند، و آن را الکترونیکی می‌کنند و حتی شاید لازم باشد پایان‌نامه را از دوره ارشد برداریم و به جای آن واحد درسی بگذاریم. واقعا این موضوع از چالش‌های اساسی و جدی در سطح ملی است؛ بنده داور چندین مجله بین‌المللی هستم و اکثر داوران این نگاه را دارند که اگر ببینند مقاله حرف تازه و جدید دارد کاری به پیشینه و روش تحقیق و طرح پژوهشی و ادبیات آن ندارند یعنی دنبال خلاقیت و حرف جدید هستند.

استاد دانشگاه تهران بیان کرد: بعضی همکاران ما 200 تا 250 مقاله دارند ولی یکی از آنها حرف تازه و جدید ندارد و متاسفانه گاهی وقتی یک دانشجو می‌گوید من می‌خواهم روی فلان مطلب کار کنم که پیشینه ندارد و به بهانه نداشتن پیشینه مانع او می‌شوند. این در حالی است که همه اختراعات از سوی کسانی رخ داده که دنبال پیشینه نرفتند کما اینکه ماشین بخار این‌گونه اختراع شد. البته اگر در جایی تجربه علمی هست باید استفاده کرد ولی باید حلقه جدید اضافه کنیم.

وی اضافه کرد: امام علی(ع) به فرزندشان امام حسن(ع) فرمودند گرچه عمر من کمی بیش از 60 سال نیست ولی چنان در احوال دیگران و تاریخ نگریستم که گویی با اولشان تا آخرشان زیسته‌ام و عمر من عمر تاریخ است. کسانی بودند که سنگ تراشیدند و عینک درست کردند و بعدی‌ها هم عینک را به  لنز تبدیل کردند یعنی رو به رشد و پیشرفت هستند ولی متاسفانه در کشور شاهدیم پیکان‌هایی که قبلا تولید می‌شد، استحکام بیشتری از برخی خودروهای الان دارد و این نشانه پسروی خودروسازی در ایران است.

افراد خلاق مشتری دارند

افروز بیان کرد: اگر نگاه پژوهشگران ما خلاق نباشد خریداری نخواهیم داشت، امروز آمریکا استکبار خود را بر مبنای جذب افراد خلاق و مستعد بنا کرده است و ما هم باید نیروهای خلاق و ارزشمند خود را شناسایی و حفظ کنیم و احساس امنیت روانی ایجاد کنیم زیرا امنیت روانی مقوله جدا از احساس امنیت روانی است؛ الان امنیت روانی در کشور از غالب کشورهای دنیا مانند آمریکا و انگلیس و کشورهای منطقه بهتر و بالاتر است ولی احساس امنیت روانی جوانان ما کم است و آن هم به خاطر تلاطم سیاسی و نگرانی‌های معیشتی و شغل و مسکن و حملات شدید مجازی و تخریب عزت نفس و احساس خودارزشمندی است. امروز هیچ کشوری در دنیا مانند ایران آماج تهمت‌ها و تخریب‌ها و دروغ‌پردازی‌ها نیست، کجای دنیا روزانه مورد هجوم هزار رادیو و تلویزیون از سراسر دنیاست؟

استاد دانشگاه تهران افزود: اینکه فضای مجازی را رایگان در اختیار ما قرار می‌دهند برای این است که بتوانند پیام‌های مخرب و هجمه‌ها را علیه ما به کار بگیرند به همین دلیل مقام معظم رهبری که از هوشمندترین و بهترین رهبران جهان هستند در جایی فرمودند امروز اگر بگویم واجبات چیست بعد از نماز فعالیت در حوزه مجازی است و باید تولید محتوای ارزشمند و خلاقانه داشته باشیم. سرداران فرهنگی ما باید از پژوهشگران خلاق کشور باشند و یکی از رسالت‌های ما تولید محتواست و متاسفانه در آن ضعیف هستیم.

آرامش و نیایش بستر خلاقیت است

وی در ادامه توضیح داد که کسانی می‌توانند خلاق و توانا باشند که از آرامش روانی و نشاط معنوی خوبی داشته باشند، و افزود: آرامش مسیر است نه مقصد، فردا راز ناگشوده است و به فردای بهتر بیاندیشیم نه اینکه در حسرت گذشته باشیم زیرا آرامش خود را از دست خواهیم داد؛ مولا علی(ع) در شب شهادتشان در وصیت‌نامه خود فرمودند؛ در حسرت گذشته نمانید، اینکه ای کاش ماشینم را نفروخته بودم، خانه خریده بودم و ...، این ای کاش‌ها بچه‌ها را مریض می‌کند و فشار روانی به بچه‌ها وارد می‌کند و اگر فقط به فردای دور و نامعلوم هم بیندیشیم ثمری نخواهد داشت و باید در حال زندگی کنیم.

افروز بیان کرد: نگرش مثبت نسبت به حیات اجتماعی، علمی و فرهنگی باعث ایجاد خلاقیت می‌شود، نگرش منفی بر ضد خلاقیت است همچنین انگیزه تلاش مستمر داشته باشیم و نتیجه را به خدا واگذار کنیم زیرا ارزش انسان به تلاش اوست و نه نتیجه. رقابت با خویشتن و رفاقت با دوستان و همسایه و اقوام؛ حسادت آفت خلاقیت است و رفاقت و آرامش و تبسم عامل و بستر خلاقیت است. ما باید با خودمان رقیب و با دوستان و همکاران رفیق باشیم.

منت و توقع نشانه عدم خلاقیت است

وی ادامه داد: خدا خبیر و علیم و حکیم و قدیر است و او تلاش ما را می‌بیند، و ارزش‌گزاری می‌کند، اگر منت سر مردم بگذاریم و از آنها متوقع باشیم یعنی خلاقیت نداریم. خلاقیت بلنداندیشی و قدرت فکری می‌خواهد. ما الان گروهی داریم که از 50 سال قبل تاکنون با هم رفیق هستیم و بی منت و توقع به یکدیگر خدمت می‌کنیم و نسبت به هم حسادت نداریم و به نظر من اینها خیلی ارزشمند است.

افروز تصریح کرد: افراد خلاق، خداباور هستند. یک کنگره خلاقیت بیش از 20 سال قبل در چین برگزار شد و فرض من این بود که چگونه یک فرد کمونیست، خلاق شده است، وقتی در آنجا وارد بحث با یکی از آنها  شدم، او گفت من ماتریالیست نیستم و هر روز نیایش می‌کنم. به نظر بنده کسی که اهل نیایش و دعا نباشد خلاق نخواهد شد و خدا به افراد اهل دعا کمک می‌کند تا خلاق شوند. به همین دلیل افراد خلاق باید سیاست‌های کشور را رصد کرده و از آنها کمک بخواهند. رئیس جمهور باید برای انتخاب مدیران در کنار سلامت روانی، خلاقیت آنها را هم مدنظر داشته باشد، اینکه فردی مدرک دکتری آن هم به زور گرفته و یک قصیده و غزل و یک صفحه قرآن را نمی‌تواند خوب بخواند چگونه می‌خواهد مدیرکل و مسئول باشد و چون ضعیف است مدیران ضعیف را برای خود انتخاب می‌کند.

افراد خلاق خداباورند

استاد دانشگاه تهران اضافه کرد: آرامش خریدنی نیست و باید درون انسان تولید و شکوفا شود، خدا هم انسان‌های اهل آرامش را دوست دارد و بدون آرامش نماز هم مزه نمی‌دهد، نماز برای خودشکوفایی و آرامش بیشتر انسان نیاز است و در گستره جهان از چین گرفته تا شاخ آفریقا و اروپا افراد خلاق اهل نیایش و آرامش هستند.

افروز اظهار کرد: باید به معماری ذهن خودمان بها بدهیم، افراد خلاق به خواب شب اهمیت می‌دهند و خواب روز نباید بیش از نیم ساعت باشد زیرا حافظه را خراب می‌کند، تبسم خیلی مهم و عصبانیت آفت حافظه است. سبک زندگی مانند معاشرت و مراوده با دیگران و خواب و خوراک خیلی مهم است. ایران افراد باهوش زیادی دارد و خانواده‌ها باید فرزندان را خلاق بار بیاورند و مهمتر اینکه احساس امنیت روانی را در نسل جوان و نوجوان زیاد کنیم. نباید کشور ما که امنیت انتظامی بسیار خوبی دارد احساس ناامنی در آن باشد.  

وی افزود: الان برای کشور 50 هزار روانشناس و مشاور لازم داریم که مهارت داشته باشند ولی بیش از ده هزار نفر نداریم، ما 70 هزار معلم نیاز داریم که با مدرک فوق لیسانس باشند و در کنار تخصصشان، مهارت روان‌شناسی مدیریت، رهبری رفتار داشته باشند.