شهدایی که مصطفاهای امام(ره) بودند

به گزارش ایکنا، در روز ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ در پی اعلام ممنوعیت راهپیمایی از سوی دولت شریف‌امامی، تظاهرات مسالمت‌آمیز مردم معترض به سیاست‌های رژیم پهلوی در میدان ژاله تهران سرکوب شد. این واقعه به مانند قیام 15 خرداد 1342 نقطه عطفی در تاریخ انقلاب اسلامی بود و شاید به جرئت بتوان گفت پیروزی انقلاب اسلامی را سرعت بخشید؛ زیرا به خوبی ماهیت خشن و جنایتکار رژیم پهلوی را در برهه‌ای که شاه ظاهراً سیاست مبتنی بر رعایت حقوق بشر و توجه به آزادی‌های اساسی در پیش گرفته بود و دولت به اصطلاح «آشتی ملی» بر سر کار بود، آشکار و چهره ریاکار حکومت پهلوی را با شفافیت بیشتری به منصه ظهور رساند.

خشونت حادثه 17 شهریور به حدی بود که زبیگنیو برژینسکی، مشاور وقت امنیت ملی آمریکا، درباره این رویداد گفت: «واقعه میدان ژاله چنان خونین و مرگبار بود که کشمکش‌های گذشته میان دولت و مخالفان را از یاد برد. این واقعه، پایان شورش‌های پراکنده و مقطعی و آغاز انقلاب واقعی بود.»

پس از این واقعه امام خمینی(ره)با صدور چند پیام، نقش مهمی در تداوم مبارزه و بسیج بیشتر مردم در جریان نهضت اسلامی و به ویژه پیوستن ارتش به مردم ایفا کردند.

اولین پیام امام(ره) فردای روز حادثه در 18 شهریور بود که متن آن به شرح ذیل است:

بسم اللَّه الرحمن الرحیم‏

ملت شریف و شجاع ایران‏

بار دیگر شاه با دستور حکومت نظامى در تهران و سایر شهرستان‌هاى بزرگ ایران، ثابت کرد که پایگاهى در میان ملت ندارد. اعلام حکومت نظامى در محیطى آرام- به اقرار رادیو و مطبوعات ایران که راهپیمایى با کمال آرامش در آن انجام مى‏‌گرفت- نه تنها قانونى نیست بلکه جرم است و دستور دهنده آن مجرم. شاه براى به رگبار بستن مردم بى ‏دفاع و مظلوم هیچ بهانه‏ اى را بهتر از حکومت نظامى ندید. روزهاى اخیر، تهران و سایر شهرستان‌هاى مهم ایران براى اظهار مظلومیت و مخالفت با مجرمى که 35 سال بر مقدرات آنان سلطه دارد و جنایات و خیانت‌هاى او در کشور و مخالفت‌هاى او با قانون اساسى واضح است، شاهد راهپیمایی‌هاى آرام بود. اظهار مخالفت با مجرمى که تمام هستى ملت را به باد داده است، از طرف کسانى بود که در حد عالى شعور سیاسى و دینى بودند؛ به طورى که حاضر شدند ارتش را گلباران کنند ولى «دولت آشتى ملى»، آنان را به عنوان شعار بر خلاف قانون اساسى، محکوم نمود و حال آنکه شعار آنان بر ضد قانون اساسى شکن- یعنى شاه- بود. شعار بر ضد رژیم تحمیلى غیر قانونى بود، اظهار مظلومیت بود ولى واقعیت این است که شاه مى‏‌خواهد انتقام خود را از ملت بى ‌دفاع بگیرد و با صحنه‌سازی‌هاى مبتذل، ملت بى‏ دفاع را به مسلسل ببندد و نفس‌ها را به خیال باطل خودش در سینه خفه گرداند ولى دیگر دیر شده است و ملت مظلوم و بیدار ایران آگاه گردیده‌اند. من هنوز اطلاع دقیقى از کشتگان و مجروحان در سراسر ایران ندارم؛ ولى خبرگزاری‌ها تعداد کشتگان را به صدها نفر گزارش داده‌اند و خبرهایى از ایران، این‏ تعداد را بیش از هزار نفر مى‌گویند. اکنون بر ملت شجاع ایران است که به هر ترتیبى که ممکن است به مجروحین بی‌شمار خود، خون، دوا و غذا برساند و از هر گونه کمک مالى دریغ ننماید.

چهره ایران امروز گلگون است و دلاورى و نشاط در تمام اماکن به چشم مى‏‌خورد. آرى این چنین است راه امیر مؤمنان على و سرور شهیدان امام حسین. اى کاش «خمینى» در میان شما بود و در کنار شما در جبهه دفاع براى خداى تعالى کشته مى‌‏شد.

ملت ایران! مطمئن باشید که دیر و یا زود پیروزى از آن شماست. شاه با حکومت آشتى ملى مى‌‏خواهد روحانیت شریف ایران و سیاسیون محترم را در کشتار خود سهیم گرداند ولى فریب او خیلى زود برملا گردید. انَّ کَیْدَ الشَّیطانِ کانَ ضَعیفاً.

جهان باید بداند که این است فضاى باز سیاسى ایران! و این است رژیم دموکراسى شاه! و این است عمل به دین مبین اسلام در منطق شاه و دولت او! اکنون به بهانه ‏هاى پوچ دست به حبس و تبعید تازه زده‌اند و مى‏‌زنند. باید علما و روشنفکران ملت در زیر چکمه دژخیمان خُرد شوند تا کسى خیال آزادى به خود راه ندهد. شما اى ملت محترم ایران، که تصمیم گرفته‌اید خود را از شر رژیم شاه خلاص گردانید و در رفراندمى که در سه و چهارم شوال در برابر ناظران سراسر جهان انجام دادید به دنیا نشان دادید که رژیم شاه جایى براى خود در ایران ندارد- چنانچه در روزنامه‏‌هاى خارجى هم منعکس گردید. مطمئن باشید که هیچ قدرتى نمى‌تواند با شما که بیدارید و بپاخاسته‏‌اید روبه شود.

ارتش وطنخواه ایران! شما دیدید که ملت با شما دوست و شما را گلباران مى‌‏کند و مى‏‌دانید که این چپاولگران براى ادامه ستمگرى، شما را آلت قتل برادران خود قرار داده‌‏اند، به دیگر برادران ارتشى خود که شاه را رها کرده‌‏اند و در پشتیبانى مردم، به دشمن حمله نموده‏‌اند بپیوندید، و بپاخیزید و نگذارید ملت شما نابود و برادران و خواهران شما به خاک و خون کشیده شوند. نام خود را در تاریخ که به سود ملت ایران به‏ راه خود ادامه مى‌‏دهد، هر چه زودتر ثبت کنید و ریشه خیانت و ظلم را بکنید.

شما اى علماى بزرگ اسلام و سیاسیون بزرگ، که از فشار شاه هراسى به دل راه نمى‌‏دهید! نشانه اعتماد و قوّت روحیه ملت هستید و در این موقع حساس نه تنها باید استقامت کنید بلکه روحیه عالى مقاومت جامعه را هر چه بیشتر باید تقویت کنید، و هر چه بیشتر صفوف خود را براى مقابله با دشمن مردم ایران متشکلتر کنید. از خداوند متعال نصرت اسلام و مسلمین را خواهانم. و السلام علیکم و رحمة اللَّه و برکاته.

روح اللَّه الموسوی الخمینى‏ (صحیفه امام، ج‏3، ص: 459-461)

چهار روز پس از این حادثه تلخ و شهید و زخمی شدن تعداد زیادی از مردم، حضرت امام خمینی(ره) در روز 21 شهریور، مجدداً از محل اقامتشان در نجف پیام تسلیتی خطاب به ملت ایران صادر کردند و مردم را به ادامه مبارزه تا پیروزی نهایی فراخواندند که متن این پیام به شرح ذیل است:

بسم اللَّه الرحمن الرحیم‏

و بَشّرِ الصابِرینَ* الّذینَ اذا اصابَتْهُمْ مُصیَبةٌ قالوا انّا للَّه و انّا الَیْهِ راجِعُونَ* اولئِکَ علَیهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَةٌ وَ اوُلئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ

وقتى شما را اى فرزندان عزیز اسلام، خداوند متعال تسلیت مى ‏دهد، آیا باز هم محتاج به تسلیتید؟ خداوند-عز و جل- مى ‏فرماید: «بشارت بده صبرکنندگان را؛ کسانى که هر مصیبتى مى‏‌بینند به حساب خدا تحمل مى ‏کنند و مى ‏گویند ما همه براى خدا خلق شده ‏ایم، براى خدا زندگى مى‏ کنیم، و وقتى بمیریم از بین نمى‌‏رویم بلکه به سوى خداى مهربان برمى ‏گردیم. صلوات و رحمت خدا بر ایشان؛ اینها هستند که به آرزوى انسانى رسیده‌‏اند.»

مع ذلک من به نیابت حضرت ولى عصر امام زمان به همه مسلمانان جهان مصیبت چهارم شوال سال 98 ه. ق (17 شهریور) را خاصه به خانواده‌هاى داغدار تسلیت مى‏‌گویم و در عین حال تبریک. و خدا شاهد است مصطفاى من تنها آن نبود که سالش نزدیک است، بلکه همه به خاک و خون کشیده‏‌هاى حادثه شوال، مصطفاهاى من بوده‌‏اند. من این استقامت را و این فیض شهادت را که خداوند متعال نصیب فرزندانم فرمود به پدران و مادران و همه بستگانشان تبریک مى‏ گویم. و چنین کشته شدنى که افتخار دارد، بزرگترین آرزوى من است و شاید نزدیک باشد.

اما فرج و پیروزى حق بر باطل، از آن نزدیکتر است و از این پس جا دارد که همه‏ کارهاى خود را تعطیل کنیم- نه براى همیشه- که به همین زودى ظالم جبار سرنگون مى‏‌شود. در بازکردن مغازه‏‌ها و کارخانه‏ ها عجله نکنید. در تقویت روحیه و ایمان کسانى که ضعیفند بکوشید که روزى دست خداست. چند روز تعطیل کسب و کار براى رضاى خدا کسى را از گرسنگى نمى‏‌کشد. عزت و ثروت دست خداست. از مرگ نترسید که حیات و ممات به دست خداست. تعطیل را ادامه دهید که فرج نزدیک است.

روح اللَّه الموسوی الخمینى‏ (صحیفه امام، ج‏3، ص 462 ـ463)

یک هفته پس از وقوع کشتار خونین مردم در میدان ژاله در روز 17 شهریور، حضرت امام(ره) در روز 23 شهریور، در پیامی دیگر از نجف خطاب به ملت مسلمان ایران، با اعلام عزاى عمومى، بر ادامه اعتصاب‏‌ها تأکید کردند که متن پیام حضرت امام(ره) را در ادامه می‌خوانید.

بسم اللَّه الرحمن الرحیم‏

هموطنان محترم و مظلوم!

اکنون که یک هفته از کشتار فجیع گروه اول مقتولین مظلوم ما مى‌‏گذرد، اکنون که یک هفته تمام است ملت معظم ایران در زیر چکمه دژخیمان و رگبار مسلسل و توپ و تانک دست و پا مى‌زند، اکنون که شاه دست از آستین فضاى باز سیاسى درآورده و به دروکردن نهال جوانان رشید و شجاع ما پرداخته است، اکنون که با نفس‌هاى آخر، حکومت فاشیستى نفس‌هاى ملت را در سینه خفه کرده، اکنون که گورستان‌ها از قبور شریف فرزندان اسلام و قرآن پر گردیده، اکنون که دژخیمان شاه به عربده و پایکوبى در مرگ عزیزان ما به شادى نشسته‌‏اند، اکنون شاه مى‏‌خواهد ایران را به ویرانه و قبرستان تبدیل کند. اکنون که عمال از خدا بیخبر شاه در مجلس گرد هم جمع شده و با صحنه ‏سازی هاى مبتذل و اغفال ‏کننده مى ‏خواهند مجرم اصلى را تبرئه و گناه بزرگ و خیانت عظیم را به دیگران که آلتِ فعلى بیش نیستند، نسبت داده و خود را. مقرب الخاقان قرار دهند، اکنون که تمام خیانتکاران خارج و داخل پشتیبانى از جنایات شاه مى‏‌کنند، اکنون که از چهره ‏هاى کریه آزادی خواهى و طرفدارى از حقوق بشر پرده برداشته شده، ملت مظلوم و بزرگ ایران باید اعتصاب نموده در عزا بنشینند و رسماً روز پنجشنبه یازدهم شوال را روز عزا قرار دهند.

ما به دنبال فداکاری‌ها و عزاى سراسرى، منتظر شادی‌ها هستیم. شما شاهد استقلال و آزادى- به خواست خدا- خواهید بود. شما با پایمردى خود دشمن را چنان از میدان بیرون کردید که مجبور به اعلام حکومت نظامى در اکثر شهرستان‌ها و در تهران، مرکز و پایگاه شیرمردان و شیرزنان شد، و خود را در جوامع بشرى رسوا و خدعه را با دست خود نقش بر آب کرد. عزیزان من مطمئن باشید که پیروز هستید و در پیشگاه خداى متعال روسفید.

قیام شما در مقابل دیکتاتور اصلى که تمام شعائر ملى و مذهبى را زیر پا گذاشته، چون قیام امیرالمؤمنین در مقابل معاویه مى‌باشد که عملى بیش از اعمال آن دیکتاتور مرتکب نشده بود. على در مقابلِ ستمکارى بود که با امامت جمعه و جماعت و تشبث به اسلام، خون مردمان را مى‏‌مکید؛ قیام در مقابل ظلم و ظالم بود و چندین هزار فدایى داد که عمار یاسر یکى از آنها بود. شما هم در مقابل دیکتاتور عصر که با اسم اسلام و تشبث به قرآن خون ملت را مى‏ مکد، در صورتى که تعداد کشتگان ما به تعداد کشتگان «صفین» بازنرسیده؛ غم به خود راه ندهید و گوش به حرف اشخاصى که از اسلام اطلاعى ندارند ندهید و به راه خود که راه حق و راه اولیاى حق است، ادامه دهید. گول خیمه شب بازی‌هاى دولت و وکلاى شاه را نخورید که با حرف‌هاى فریبنده مى‏خواهند شاه را که در شرف مرگ است نجات دهند. دنیا شاه را محکوم کرد و به پشتیبانى شما برخاست؛ اگر چه مشتى جنایتکار که مى‏‌خواهند مخازن ملت را ببرند و حق ملت را زیر پا بگذارند به او امید مى‏ دهند، ولى هیچ قدرتى در مقابل قدرت لا یزال ملت نمى ‏تواند پابرجا باشد؛ خداوند تعالى وعده نصرت داده و با شماست. و السلام علیکم و رحمة اللَّه و برکاته.

روح اللَّه الموسوی الخمینى‏ (صحیفه امام، ج‏3، ص 464 ـ465)

پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز امام خمینی(ره) برای زنده نگه داشتن این واقعه آن را «ایام الله» خوانده و و در سالگرد آن در 17 شهریور 1358 در دیدار اقشار مختلف مردم در مدرسه فیضیه قم فرمودند: « ...17 شهریور هم، که امروز ما اینجا مجتمع هستیم، آن 17 شهریور سال گذشته «مِنْ ایّام اللَّه» آن هم از ایام خدایى بود که یک ملت، زن و مردش، جوان و غیر جوانش، بایستند و خون بدهند براى احقاق حق. این روز خداست. 17 شهریور «مِنْ ایام اللَّه» است، باید متذکر باشید. باید یادآورى کنید این «ایّام اللَّه» را. چنانچه کردید، از یاد نباید برود این «ایّام اللَّه» براى اینکه این ایام‏اند که آدم سازند. این ایّام است که جوان‌هاى ما را از عشرتکده‏‌ها بیرون مى‌‏آورد به میدان جنگ مى‌‏برد. این ایّام الهى هست که ملت ما را بیدار مى‏‌کند، و بیدار کرد. امر مى‌‏کند: ذَکِّرْهُمْ بِایّامِ اللَّه؛ «ایّام اللَّه» را در ذکر مردم وارد کن. یادتان نرود این ایام بزرگى که بر ملت ما گذشت، و «ایّام اللَّه» بود؛ مثل «15 خرداد»؛ مثل «17 شهریور». (صحیفه امام، ج‏9، ص 466)

ایشان در بخش دیگری از بیانات خود در این دیدار می‌فرمایند: « ...مع ذلک خداى تبارک و تعالى به شما مرحمت فرمود، شما را بر این قدرت‌هاى بزرگ پیروز کرد و دست اجانب را از مملکت شما کوتاه کرد. و ان شاء اللَّه تا آخر کوتاه است. این ایام یادتان باشد؛ از یادتان نبرید. این ایام بزرگ الهى که از «ایّام اللَّه» است اینها را یادتان باشد. یادتان نرود که ما یک 15 خرداد داشتیم، 15 خرداد مبدأ نهضت اسلامى ایران است. یادتان نرود که ما یک 17 شهریور داشتیم. 17 شهریور از «ایّام اللَّه» است. و باید یادمان نرود این را. آن قدر شهید دادیم و آن قدر خون دادیم ما آن روز و در مقابل اجانب و در مقابل وابستگان به اجانب. قیام کردند ملت ما و خونشان ریخته شد، لکن پیروز شدیم. مبدأ پیروزى و همه روزهایى که نمى‏‌توانیم ما بشمریم. این روزهایى که آنها با کمال شقاوت حمله مى‌‏کردند و شما با کمال شجاعت زن و مردتان مى‌‏ایستادید در مقابلشان. یک کسى که براى من نقل کرد گفت من خودم دیدم که یک بچه ده دوازده ساله- یک همچو چیزى- سوار موتورسیکلت بود و رفت طرف تانک! تانک هم او را زیر گرفت از بین برد. اما یک همچو روحیه پیدا شده بود که بچه دوازده ساله هم حمله به تانک مى‏‌کند، با دست خالى و هیچى‏.» (صحیفه امام، ج9، ص 468)

امروز نیز یکی از مهمترین و مؤثرترین اقدامات در زنده نگه داشتن روزهای تاریخی و سرنوشت‌ساز در تاریخ انقلاب اسلامی از جمله 17 شهریور، شرح و تصویر هنرمندانه و در عین حال عالمانه آن برای نسل جوان در قالب کتاب، فیلم، نشست‌های علمی و ... در راستای جهاد تبیین و با هدف خنثی کردن تلاش‌های جریان‌های تحریف در جنگ روایت‌ها برای تطهیر رژیم پهلوی و وارونه کردن حقایق کشور در دوران حکومت محمدرضا شاه  است.