روایتی از پیک یزید که عاشق حسین(ع) شد + فیلم

سینمای ایران در پرداختن به قیام انسان‌ساز عاشورا بسیار کم کار بوده است. گواه این ادعا تعداد آثاریست که در این باره تولید شده‌اند. «سفیر»، «روز واقعه» فیلم‌هایی هستند که به صورت مستقیم به عاشورا می‌پردازند. در میان این تولیدات «روز رساخیز» ساخته احمدرضا درویش با مشکلات فراوانی برای اکران مواجه شد، به باور بسیاری از کارشناسان این فیلم توانست با بهره‌گیری از داستان و فرمی جذاب یکی از بهترین آثار سینمای کشورمان در حوزه سینمای دینی را رقم بزند.

در آستانه اربعین حسینی می‌کوشیم چند اثر سینمایی که به صورت مستقیم و غیر‌مستقیم به موضوع عاشورا، امام حسین(ع) و اصحابش پرداخته است را بررسی کنیم.

فیلمنامه

در سومین قسمت از پرونده عاشورا بر پرده نقره‌ای، فیلم سینمایی «رستاخیز» ساخته احمدرضا درویش را مرور می‌کنیم. فیلم محصول سال 1391 است. «رستاخیز» در سی‌و‌دومین دوره جشنواره فیلم فجر در ۱۱ بخش نامزد دریافت سیمرغ بلورین بود و در نهایت در ۸ بخش از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی برنده سیمرغ بلورین شد.

فیلمنامه، نوشته کارگردان است. در خلاصه داستان «رستاخیز» آمده است؛

بعد از مرگ معاویه پسر ابوسفیان، یزید بن معاویه خود را خلیفه مسلمین می‌خواند و به فرماندار مدینه نامه می‌نویسد که از امام حسین (ع) بیعت بستاند. بکیر بن حر که به عنوان پیک مخصوص دربار یزید بن معاویه برگزیده شده ‌است مأمور رساندن نامه یزید بن معاویه به مدینه می‌‌شود. او که جوانی چابک و پرانرژی است و در تکاپوی حقیقت است در مدینه متوجه می‌شود که حامل نامه‌ای است که در آن به کشتن امام حسین (ع) فرمان داده شده‌است. بکیر در مکه با اندیشه‌ها و خط فکری امام حسین (ع) آشنا می‌شود.

مردم کوفه با فرستادن نامه‌های بسیار زیاد، امام حسین (ع) را به کوفه دعوت کرده‌اند تا در قیام بر ضد یزید پسر معاویه، آن‌ها را یاری کنند. حر ابن یزید ریاحی، به همراه بکیر و دو هزار سوار از سوی عبیداله بن زیاد مامور می‌شوند به سمت کاروان امام حسین (ع) که به سمت کوفه در حرکت هستند بروند. کاروان امام حسین در شماری اندک، در کربلا به محاصره هزاران نفر از لشکریان یزید درمی‌آیند. در این میان حر و پسرش که سخنان حسین بن علی (ع) را شنیده و به اشتباه راه خود پی برده‌اند، تصمیم می‌گیرند که به اردوی امام حسین (ع) پناه ببرند و همراه او شهید می‌شوند.

ساختار

تهیه‌کننده فیلم تقی علی‌قلی‌زاده و سرمایه گذاران آن مؤسسه فرهنگ تماشا، شرکت دلتا مدیا و شرکت آکو افالز از کشورهای ایران، کویت و انگلستان. مطالعات فیلم پس از تولید «دوئل» فیلم قبلی درویش از سال ۱۳۸۳ آغاز شد. پس از یک سال پیش‌تولید از شانزدهم بهمن ۱۳۸۸ هم‌زمان با اربعین حسینی فیلمبرداری فیلم در شهرستان بم آغاز شد و پس از پشت سر گذاشتن بیش از ۲۵۰ جلسه فیلمبرداری در شهرهایی چون بم و شهداد کرمان، شاهرود، اصفهان، رباط کریم، کاشان، آران و بیدگل، فومن و تهران در تاریخ ۱۲ دی‌ماه ۱۳۸۹ فیلمبرداری به پایان رسید و در سال ۱۳۹۱ آماده نمایش شد.

تدوین این فیلم به همت طارق انور، تدوینگر نامزد اسکار بهترین تدوین ۲۰۱۰ برای فیلم «سخنرانی پادشاه» صورت گرفت. تمام مراحل فنی و تکنیکی این فیلم در استودیو مولینار در لندن انجام شده‌ است. موسیقی فیلم نیز از سوی استفن واربک آهنگساز برجسته و برنده جایزه اسکار نوشته شده و اجرای آن را ارکستر فیلارمونیک بلژیک برعهده داشته و در استودیو گلکسی بروکسل ضبط شده‌ است. این فیلم از تکنیک‌های جلوه‌های ویژه تصویری سی جی ای بهره می‌برد و با پرده عریض اسکوپ و بهره‌مندی از صدای دالبی دیجیتال ساخته شده‌ است.

بیشتر بخوانید:

حقیقتی بر سر نیزه

تبلیغ حقانیت امام حسین(ع) تا لحظه شهادت

آرش آصفی، پوریا پورسرخ، حسن پورشیرازی، فرهاد قائمیان، بابک حمیدیان، بهادر زمانی، بهنام تشکر، انوشیروان ارجمند، یاور احمدی‌فر، علی جاویدفر، انوش معظمی، طلعت حمدی، کوروش زارعی و... در این فیلم سینمایی بازی دارند. دو نسخه از این فیلم وجود دارد. نسخه اولیه دو ساعت‌و‌چهل دقیقه زمان دارد اما نسخه دوم دو ساعت و ده دقیقه. نسخه اول در جشنواره‌ها و نسخه دوم در اکران عمومی و آنلاین اکران شد. در نسخه دوم سکانس‌های شقایق فراهانی، پرویز پورحسینی و سعید علیپور بازیگر نقش حضرت علی‌اکبر (ع) حذف شده‌ است و همچنین برخی سکانس‌ها اصلاح و کوتاه شده‌اند.

مفاهیم محتوایی

«رستاخیز» جدا از ساختار و فرم بسیار حرفه‌ای به لحاظ مفهومی روایتگر چگونگی شکل‌گیری عاشورا است. داستان روایتی تک بعدی ندارد بلکه تلاش می‌کند از زوایای مختلف به موضوع نظر داشته باشد. برای رسیدن به این خواسته نیز کارگردان روایت قصه را از زبان پیک یزید بیان می‌کند تا بتواند تمام زوایای عاشورا را مدنظر داشته باشد. این موضوع به تماشاگر این اجازه را می‌دهد تا از انگیزه ‌ای یزیدیان نیز برای دشمنی با امام حسین (ع) آگاه شود. درباره رستاخیز می‌توان گفت که کارگردان نخواسته تنها یک فیلم صرفا جنگی بسازد که در آن سلحشوری ابا عبدالله (ع) و یارانش را شاهد باشیم هرچند در بخش‌هایی اشارتی به این امر دارد اما آنچه برای درویش اهمیت داشته معنا و مفهومی است که در عاشورا وجود دارد.

درباره این فیلم یک نقد مطرح است؛ در این فیلم همانگونه که کمال تبریزی معتقد است بیش از اندازه در فرم و ساختار باقی مانده‌ایم و کمتر به درام آنگونه که باید نظر کرد پرداخته‌ایم. دلیل این اتفاق را هم می‌توان در پیچیدگی موضوع جستجو کرد. به نظر می‌رسد این فیلم می‌توانست فرصت اکران عمومی پیدا کند به فروش خیره کننده دست یابد اما تنها یک روز پس از اکران جلوی نمایش آن گرفته شد.