عشق به شهادت و ایثار عامل سعادت انسان است

به گزارش ایکنا، علی‌اصغر رضوانی، نویسنده دانشنامه 50 جلدی کلمات امام حسین(ع)، شامگاه 20 شهریور ماه در دومین نشست علمی با موضوع «عوامل سعادت و شقاوت در کربلا» از سلسله درس‌گفتارهای تخصصی عاشوراپژوهی که از سوی مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام خمینی(ره)، برگزار شد، گفت: در جلسه گذشته به چند عامل شقاوت اشاره و شواهدی برای آن از یزید و ابن زیاد و لشکریانش ارائه شد. عامل بعدی شقاوت، خلف وعده است؛ در روایات تاکید فراوانی بر عمل به وعده شده است؛ پیامبر(ص) فرمودند: وعده دِین برگردن انسان است و وای بر کسی که وعده دهد و خلف وعده کند. از امام صادق(ع) نقل شده است؛ وعده‌ای که مؤمن به برادر دینی می‌دهد در حکم نذر است گرچه کفاره ندارد.

وی افزود: اهل کوفه وعده دادند تا امام حسین(ع) را نصرت و یاری کنند ولی خلف وعده کردند و این خلف وعده در وجودشان نهادینه بود و همین کار را با امام علی(ع) و حضرت مسلم و امام حسن(ع) کردند. امام حسین(ع) هم سابقه آنها را می‌دانست و تجربه کرده بود ولی باز بر آنها اتمام حجت کرد؛ وقتی در کربلا امام(ع) علی‌اکبر را به میدان فرستاد به خدا عرض کرد خدایا بر این قوم شاهد باش، من کسی  را به سوی این قوم فرستادم که از حیث خلق و خو و منطق و چهره شبیه‌ترین افراد به پیامبر(ص) است؛ ما هر موقع مشتاق پیامبر می‌شدیم به او نظر می‌کردیم، خدایا آنها را از هم بپاش و تفرقه در بینشان بینداز و هرگز والیان را از آنها راضی مگردان زیرا ما را دعوت به نصرت کردند ولی ظلم و تعدی کردند و حتی با ما جنگیدند.

رضوانی اضافه کرد: عامل دیگر در شقاوت، جهل و نادانی است و کار را به جایی می‌رساند که به امام‌کشی رو می‌آورد؛ در روایت بیان شده که اصل همه شرور، جهالت است. در روایت دیگری از امام صادق(ع) داریم که از اخلاق جاهل این است که قبل از شنیدن پاسخ می‌دهد و قبل از آنکه بفهمد مخالفت کرده و نادانسته حکم می‌دهد.

بصیرت حبیب بن مظاهر

نویسنده کتاب شبهات عاشورا تصریح کرد: طبری نقل کرده وقتی امام حسین(ع) مهلت برای نماز ظهر روز عاشورا گرفت، حسین بن تمیم لعنة الله علیه به امام گفت نماز از تو قبول نمی‌شود و حبیب بن مظاهر به او عتاب کرد که ای الاغ؛ تو گمان می‌کنی نماز از آل رسول الله قبول نمی‌شود و از تو قبول می‌شود. باز در تاریخ دارد که وقتی زهیر خطبه‌ای خطاب به لشکر عمرسعد خواند، شمربن ذی الجوشن گفت ساکت شو خدا خواب را از تو برباید، ما را با زیاد حرف زدن خسته کردی و زبیر خطاب به گفت ای کسی که بر پاشنه‌‌های پایت بول می‌کنی، من گمان نمی‌کنم تو بتوانی به دو آیه از آیات الهی حکم کنی و بشارت باد به تو برای خواری روز قیامت.

نویسنده دانشنامه کلمات امام حسین(ع) با اشاره به برخی از عوامل سعادت، اضافه کرد: اولین عامل اخلاص در ولایت اهل بیت(ع) است. خداوند به ولایت و محبت اشاره کرده است، ولایت همان اطاعت است و محبت هم دوستی است؛ در آیه 55 مائده فرموده است: إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ. شان نزول آیه در مورد امام علی(ع) است ولی در روایات بر همه اهل بیت(ع) تطبیق شده است. امام باقر(ع) هم فرمودند اسلام بر 5 رکن استوار شده است و مهمترین آن ولایت است.

رضوانی اظهار کرد: ظاهر مولی از شهدای کربلا از اصحاب پیامبر(ص) و شجره رضوان بود. او به محبت اهل بیت شناخته شده بود و همین محبت سبب شهادت او در رکاب امام حسین(ع) شد. عبدالرحمان بن عبد رب انصاری هم از اصحاب پیامبر(ص) و از اصحاب مخلص امام علی(ع) بود  همین اخلاص باعث عاقبت بخیری او شد. عسقلانی نقل کرده که امام علی(ع) قسم داد و فرمود هر کسی که در غدیر خم حدیث غدیر را شنید شهادت بدهد و برخی بلند شدند و از جمله آنها عبدالرحمان عبد رب انصاری بود. نافع بن هلال هم در عاشورا فریاد می‌زد که من شیعه و بر دین علی(ع) هستم و کسی هم خطاب کرد به او که من هم پیرو عثمان هستم و نافع فرمود تو بر دین شیطان هستی و بر او حمله کرد.

رضوانی گفت: در زیارت ناحیه مقدسه دارد که خطاب به زهیر سلام داده و می‌خوانیم حضرت به او فرمود تو می‌توانی برگردی ولی او گفت هرگز، آیا من فرزند رسول خدا را در دست دشمنان رها کرده و خودم را نجات دهم؛ خدا چنین روزی را هرگز برای من نیاورد. حضرت عباس(ع) هم همیشه مقام امامت را بر مقام برادری ترجیح داده و امام(ع) را به عنوان ولی و امام خطاب می‌کردند.

عشق به شهادت عامل سعادت

این پژوهشگر و نویسنده با بیان اینکه عشق به جهاد و شهادت عامل دیگر در سعادت انسان است، گفت: خداوند در آیه 111 توبه فرموده است: إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَيُقْتَلُونَ ...؛ از امام علی(ع) نقل است که فرمودند جهاد بابی از ابواب جنت و بهشت است که خداوند آن را برای خواص اولیاء خود باز کرده است. جهاد لباس تقوا و زره محکم و محافظ الهی و سپر محکم خداست. باز از آن حضرت نقل شده است که درهای آسمان به سوی مجاهدین باز خواهد شد. در مورد شهدا هم در قرآن آمده است: وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ. در روایت هم بیان شده که جهاد فوق هر بر و نیکی است و بالاتر از آن نیکی نیست. از پیامبر(ص) نقل شده که بهترین مرگ، شهادت در راه خداست.

نمونه‌هایی از شهادت‌طلبی یاران حسین(ع)

وی اضافه کرد: در تاریخ نقل شده وقتی اصحاب امام حسین(ع) به شهادت رسیدند، حضرت عباس خطاب به برادرانش کرد و گفت که بر یکدیگر در دفاع از امام خودتان سبقت بگیرید، اول کسی که او را خواند عبدالله بود و حضرت عباس به او فرمود به میدان برو تا من تو را شهید ببینم یعنی اینقدر برای جهاد و شهادت ارزش قائل بودند که به آن افتخار می‌کردند. نقل شده است که امام حسین(ع) در یکی از منازل به سمت کربلا، چرتی زدند و بعد که بیدار شدند فرمودند: انا لله و انا الیه راجعون و الحمدلله رب العالمین و سه مرتبه آن را تکرار کردند. فرزندشان علی‌اکبر رو به پدر کرده و پرسید برای چه حمد خدا را گفتی و کلمه استرجاع را بر زبان راندی و امام(ع) پاسخ دادند: من سر به زانو چرتی زدم سواره‌ای بر اسب بر من گذر کرد و فرمود این جماعت در حال حرکت هستند و مرگ به سمت آنها در حال حرکت است و فهمیدم که مرگ ما نزدیک است و علی‌اکبر پرسید آیا ما بر حق هستیم و امام فرمودند خداوند متعال بهترین جزایی که از جانب پدر به پسر می‌دهد به تو عنایت کند و این نشان می‌دهد در مسیر شهادت چقدر استوار بودند.

رضوانی ادامه داد: نقل است که در شب عاشورا فرمودند هر کسی می‌خواهد برود، برود ولی برخی صحابه عرض کردند خدا منت به ما گذاشته که ما در رکاب تو در برابر دشمنان بجنگیم و بدنمان در مسیر تو قطعه قطعه شده و در قیامت جد تو شفیع ما باشد؛ رستگار نباشند، امتی که ضایع کردند فرزند دختر پیامبرشان را، وای بر آنها در روز قیامت. روزی که ندای واویلا و بدبختی خواهند داد.

نویسنده دانشنامه کلمات امام حسین(ع) تصریح کرد: طبری نقل کرده زن عبدالله بن عمیر (عبدالله شهید عاشورا بود) بالای سر او آمد و خاک از چهره او کنار زد و گفت بهشت بر تو گوارا باد و من از خدا می‌خواهم مرا در بهشت همراه تو کند و این عشق او به شهادت، سبب استجابت خواسته او شد و شمر به غلامش گفت بر سر او بزن و او زد و این زن در همانجا به شوهرش در بهشت پیوست. ابومخنف نقل کرده وقتی اصحاب امام حسین(ع) دیدند که لحظه به لحظه بر لشکر دشمن اضافه می‌شود، دو فرزند عروه غفاری به حضرت عرض کردند که دشمن ما را به سوی شما کشانده و ما دوست داریم در راه شما کشته شویم و تو را حفظ کرده و دشمن را از تو دفع کنیم و حضرت فرمودند: مرحبا بر شما.

رضوانی بیان کرد: نمونه دیگر از شهادت‌طلبی در وجود زهیر بن قین قابل بحث است، او خطاب به امام حسین(ع) عرض کرد که به خدا سوگند دوست دارم کشته شده و ذره ذره بدنم پراکنده شود و دوباره زنده شوم و هزار بار این کار تکرار شود و باز در راه تو شهید شوم. 

وی، ایثار و از خودگذشتگی را عامل دیگر سعادت انسان برشمرد و گفت: خداوند فرموده است: وَيُؤْثِرُونَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَمَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ اینها دیگران را بر خود مقدم می‌شمرند ولو اینکه خودشان نیازمندتر باشند کما اینکه در سوره انسان در مورد اهل بیت(ع) آمده که ایشان سه روز افطاری خود را بر یتیم و مسکین و اسیر دادند. امام علی(ع) هم فرمودند بهترین بخشندگی آن است که از خود بگیری و به نیازمندان بدهی.