تناقض در مفاد اعلامیه جهانی حقوق بشر وجود دارد

به گزارش ایکنا، پرفسور محمد لگنهاوزن، استاد مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، شامگاه دوم مهر در همایش سیره سیاسی امام رضا(ع) که از سوی دفتر قم بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی برگزار شد، گفت: در مورد حقوق بشر برداشت‌های مختلفی وجود دارد؛ گاهی از حقوق اخلاقی سخن گفته می‌شود، گاهی از حقوق سیاسی، گاهی از آن تعبیر به قانون نرم می‌شود یعنی قوانینی که اجباری نیست. برخی نویسندگان می‌گویند حقوق بشر یک دسته از اسناد هستند و برخی می‌گویند حقوق بشر یک نهضت اجتماعی و یا گفتمان سیاسی یا رژیم قانونی ملی است. همچنین برخی می‌گویند حقوق بشر یک دسته از امور هنجاری و ارزش‌های اخلاقی مربوط به آن است.

نفی حقوق بشر الهی از سوی برخی افراد

وی با تاکید بر حقوق بشر اخلاقی با بیان اینکه در مورد منشا این حقوق بشر هم تعابیر مختلفی داریم، افزود: برخی منشا حقوق بشر را از خداوند می‌دانند ولی امروز وقتی از حقوق بشر اخلاقی حرف می‌زنیم عمدتا می‌گویند حقی در ذیل حقوق بشر است و به خاطر انسان بودن انسان برای او به وجود آمده است نه اینکه خدا گفته باشد.

لگنهاوزن با بیان اینکه برخی نویسندگان هر نوع نظریه در مورد منشا دینی حقوق بشر را باطل می‌دانند، تصریح کرد: حقوق بشر دینی معتقد است که حقوق انسان از ناحیه خدا وضع شده و نه صرفا به خاطر هستی و چیستی انسان و البته این برداشت، اشکال ایجاد می‌کند. همچنین نظریات مختلف در مورد اخلاق به نتایج مختلف در مورد حقوق بشر می‌رسد و نمی‌توان نسخه واحدی از آن داشته باشیم.

استاد مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، اضافه کرد: نوع دیگر حقوق بشر با عنوان سنتی شناخته می‌شود و به سال 1948 باز می‌گردد یعنی سالی که اعلامیه جهانی حقوق بشر صادر شد، این منشور می‌گوید حقوق بشر حقوقی است که همه انسان‌ها دارند آن هم به خاطر جنبه انسانی انسان و شرافت او ولی مرتبه دیگری هم برای مراقبت از حقوق بشر انسان وجود دارد و آن وظیفه دولتها و سازمان‌های بین‌المللی در حفظ این حقوق است. 

وی با بیان اینکه وقتی اعلامیه جهانی حقوق بشر صادر شد حتی دولت آمریکا هم حاضر نبود آن را امضا کند و گفتند تا جایی که با قوانین آمریکا سازگار باشد اجرا خواهد شد، افزود: دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی که در این رویکرد باید مدافع حقوق بشر باشند با معیارهای خود به آن اقدام می‌کنند و برنامه‌های سیاسی خود را در آن دخالت می‌دهند و گزینشی عمل می‌کنند.

وی ادامه داد: ولی یک اندیشه اساسی برای حقوق بشر اخلاقی هم وجود دارد که بین مردم رایج است و آن اینکه هر کسی حق دارد هر کاری انجام دهد ولی این هم در عمل امکان تحقق ندارد زیرا منافع افراد در تضاد با منافع جمع قرار خواهد گرفت. 

تناقض در حقوق بشر جهانی

لگنهاوزن با بیان اینکه تعبیر حقوق بشر عام است ولی مثلا برای بچه‌ها وضع نشده است یا برخی قوانین آن در تضاد با هم هستند، گفت: مثلا از یکسو گفته می‌شود کسی حق توهین به دیگران را ندارد ولی از سویی حق بیان آزاد است و این دو در تضاد هستند به همین دلیل شاهدیم که گاهی به عقاید مسلمین اهانت می‌شود ولی با آزادی بیان توجیه می‌کنند.  

تعلیل عقلانی امام رضا(ع) در مورد حرمت قتل نفس

وی با اشاره به آیه 32 سوره مائده، اضافه کرد: آیه فرموده است که ما دستور دادیم به بنی اسرائیل که هر کسی مرتکب قتل نفس شود، گو اینکه همه انسان‌ها را کشته است و هر کسی که یک انسان را نجات دهد گویا همه انسان‌ها را نجات داده است؛ این مطلب خیلی سنگین و مهمی است؛ در تلمود یهودیان قبل از اسلام سخن شبیه به این وجود دارد.

لگنهاوزن تصریح کرد: از امام رضا(ع) در مورد این آیه قرآن سؤال شد و ایشان فرمودند: خدا قتل نفس را حرام کرده زیرا اگر حلال بود باعث ایجاد فساد روی زمین می‌شد. این روایت برای من خیلی جالب بود و مؤید یکی از ویژگی‌های بزرگ امام رضا(ع) یعنی عقلانیت است. امام رضا(ع) نفرمود که قتل نفس به خاطر کرامت و شرافت انسان ممنوع است بلکه فرمودند برای جلوگیری از فساد حرام شده و به نظر بنده این جالب است.