استناد قرآنی جواز ساخت مسجد بر قبور بزرگان دین

به گزارش ایکنا، علی‌اصغر رضوانی، نویسنده دانشنامه کلمات امام حسین(ع) و پژوهشگر دینی، ششم مهرماه در دومین نشست علمی «مسئله بناء بر قبور و زیارت قبور از دیدگاه وهابیت» که از سوی مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام خمینی برگزار شد، گفت: در مورد زیارت قبور اولیاء الهی حتی وهابیت هم اصل آن را جایز می‌دانند البته با شرایط خاص؛ وهابیت در مورد زیارت مردگان به این اعتقاد دارند که فرد وقتی از دنیا رفت، پرونده او بسته شده و خیراتی اعم از قرائت قرآن و ... به او نخواهد رسید.

وی ادامه داد: دلیل آن‌ها روایتی است که در صحیح بخاری نقل شده است و پیامبر(ص) فرمودند انسان وقتی از دنیا رفت عمل او قطع شده مگر از سه طریق؛ فرزند صالحی که برای او دعا کند، علمی از خود به یادگار بگذارد که مورد استفاده مردم باشد یا صدقه جاریه از خود باقی گذاشته باشد مانند ساخت بیمارستان و مدرسه و ... . به نظر بنده وهابیون برداشت نادرستی از این روایت دارند زیرا بسته‌شدن پرونده فرد بعد از مرگ و رسیدن ثواب از راه‌های برشمرده شده منافاتی با این ندارد که فرد دیگری ثوابی به میت برساند.

رضوانی بیان کرد: براین اساس وهابیون زیارت قبور را مقید به یک شرط می‌کنند و آن اینکه انسان می‌تواند فقط برای تذکر و یاد آخرت به زیارت قبور برود و اگر گریه هم می‌کند فقط برای خودش و گناهانی که دارد گریه کند نه برای میت زیرا خیراتی به او نمی‌رسد. مستند آنها هم روایتی است که در صحیح مسلم آمده مبنی بر اینکه پیامبر(ص) فرمودند به زیارت قبور بروید زیرا زیارت قبور شما را متذکر به قیامت می‌کند.

اختلاف نظر در مورد زیارت قبر پیامبر(ص)

وی اضافه کرد: مسئله دیگر زیارت قبر پیامبر(ص) است که مورد اختلاف بین شیعه و سنی و وهابیت است؛ وهابیون متاخر اشکالی به زیارت قبر نبی مکرم اسلام ندارند به شرطی که فرد برای حج آمده و زیارتی از قبر پیامبر(ص) هم کرده و عبور می‌کند ولی «شد رحال(بار سفر بستن)» برای زیارت قبور اولیاء الهی را جایز نمی‌دانند. دلیل آنها هم روایتی است که در صحیح بخاری آمده است و براساس آن، پیامبر(ص) فرموده است بار سفر بسته نمی‌شود مگر برای سه مسجد، مسجدالحرام، مسجدالاقصی و مسجدالنبی.

رضوانی اظهار کرد: به نظر شیعه اشکالی ندارد که انسان بار سفر برای زیارت قبور الهی ببندد و این سخن مستند به روایاتی است که تأکید فراوان بر این مسئله دارد.

تناقض نظر ابن‌تیمیه و وهابیت متأخر در مورد زیارت قبر پیامبر(ص)

وی افزود: ابن‌تیمیه اصل زیارت قبر پیامبر(ص) را جایز نمی‌داند ولو اینکه فرد به نیت حج رفته و به مقبره ایشان سلام می‌دهد البته اهل سنت و وهابیت متاخر فقط شد رحال و تکرار زیارت را اشکال می‌کنند نه اصل زیارت را. شیخ بن‌باز، مفتی اعظم وهابیت زیارت قبور برای زنان را دارای اشکال می‌داند و برای مردان هم مستحب می‌داند و در مورد قبر پیامبر و دو خلیفه اول و دوم آن را بدون شد رحال جایز می‌دانند.

استاد حوزه و دانشگاه با تأکید بر اینکه براساس آنچه گفته شد وهابیت حتی وهابیون تندرو، زیارت قبور را شرک نمی‌دانند، تصریح کرد: از برخی آیات قرآن جواز زیارت قبور به دست می‌آید، در سوره مبارکه نساء آیه 100 خداوند فرموده است که اگر کسی از منزل خود به سوی خدا و پیامبر(ص) هجرت کند و در این حال وفات کند اجر و پاداش او بر عهده خداوند است؛ برخی از علمای اهل سنت معتقدند که زیارت قبر پیامبر(ص) به خصوص از راه دور مصداق هجرت در این آیه شریفه است و اگر در این مسیر بمیرد اجر او با خداست.

وی اضافه کرد: آیه 64 سوره نساء هم فرموده است: اگر کسانی که ظلم کرده‌اند نزد تو(پیامبر) بیایند و طلب استغفار کنند و پیامبر هم برای آن‌ها استغفار کند خداوند را توبه‌پذیر مهربان خواهند یافت. برخی علمای اهل سنت حتی برای بعد از وفات پیامبر(ص) هم به این آیه استناد کرده‌اند و آن را مقامی برای پیامبر(ص) حتی بعد از وفات ایشان می‌دانند.

رضوانی اظهار کرد: سمهودی از عتبی از مشایخ شافعی نقل کرده است که من کنار قبر پیامبر(ص) بودم و یک فرد اعرابی آمد و سلام به قبر پیامبر(ص) داد و این آیه شریفه(64 نساء) را قرائت کرد و بعد گفت من نزد تو آمده‌ام و از گناهانم توبه می‌کنم و از تو می‌خواهم تو برای من شفاعت در نزد خدا بکنی و بعد گریه کرد و دارد صدایی از قبر شنیده شد که تو بخشیده شده‌ای.

وی افزود: محمدسعید ممدوح معتقد است که دستور به زیارت قبر پیامبر(ص) به حد تواتر رسیده است. نسائی نقل کرده هر کسی می‌خواهد به زیارت قبور برود ولی کفر و شرک نگوید که در اینجا قبور اعم از قبور اولیاء الهی هم هست و قبر رسول‌الله سزاوارترین قبر برای زیارت است.

ثواب زیارت قبر پیامبر(ص)

رضوانی اضافه کرد: از پیامبر(ص) نقل شده است که هر کسی حج به جا آورده و قبر مرا بعد از وفاتم زیارت کند مانند این است که در زمان حیاتم به زیارت من آمده است و باز نقل کرده هر کسی حج بگذارد و به زیارت قبر من نیاید به من جفا کرده است. بنده در کتابی که در مورد زیارت قبور دارم استنادات این روایات را هم مفصل آورده‌ام.

وی افزود: در روایتی امام سجاد(ع) از پیامبر(ص) نقل فرمودند که اگر کسی بعد از مرگ من به زیارت قبر من بیاید مانند کسی است که در زمان حیات به سوی من مهاجرت کرده و اگر نمی‌توانید به زیارت قبرم بیایید از راه دور به من سلام دهید. عبدالله بن سنان از امام صادق(ع) نقل کرده است که در هنگامی که حسین بن علی(ع) در دامان پیامبر(ص) بود به ایشان عرض کرد ثواب کسی که بعد از وفات شما به زیارت شما بیاید چیست و پیامبر پاسخ دادند ای فرزندم هر کسی بعد از مرگ من به زیارت من بیاید، بهشت بر او واجب است و هر کسی به زیارت پدر  تو بعد از وفاتش بیاید پاداش او بهشت است و هر کسی به زیارت قبر برادر تو بعد از مرگش بیاید بهشت بر او واجب است و هر کسی بعد از مرگ تو به زیارت تو بیاید، بهشت بر او واجب است.

رضوانی بیان کرد: در مورد زیارت قبر امام حسین(ع) هم تأکید فراوانی شده است؛ محمدبن مسلم از امام باقر(ع) نقل کرده که به شیعیان ما دستور دهید به زیارت قبر امام حسین(ع) بروند زیرا زیارت قبر حسین بر هر مؤمنی که به امامت او قرار دارد واجب است. لذا برخیفرموده‌اند که یکبار زیارت امام حسین(ع) واجب و مابقی مستحب مؤکد است. در روایت دیگر داریم که زائر قبر امام حسین(ع) از زیارت برنمی‌گردد مگر اینکه همه گناهان او بخشیده شده است.

پاداش زیارت قبر امام حسین(ع)

وی اضافه کرد: از امام رضا(ع) از امام صادق(ع) نقل است که ایام زیارت امام حسین(ع) جزو عمر زائر حساب نمی‌شود. از امام صادق(ع) همچنین نقل است که هر کسی می‌خواهد در جوار پیامبر(ص)، علی و حسین(ع) باشد زیارت قبر حسین(ع) را رها نکند. باز نقل است که هر کسی عارفا بحقه امام حسین(ع) را زیارت کند گناهان گذشته و آینده او آمرزیده خواهد شد. ابی نصر هم از امام رضا(ع) نقل کرده که ثواب کسی که به زیارت قبر امام حسین(ع) برود معادل یک حج عمره است. همچنین از آن امام نقل است که زائر قبر امام حسین(ع) معادل یک حج مقبول است. ابن میمون گفته از امام صادق(ع) شنیدم که فرمودند اگر کسی هزار بار حج انجام دهد ولی  به زیارت قبر امام حسین(ع) نرود حقی از حقوق خدا را رها کرده است زیرا امام حسین(ع) بر گردن هر مسلمانی حق دارد.

رضوانی با اشاره به بنای مسجد در کنار قبور، بیان کرد: کسانی مانند ابن‌تیمیه آن را جایز نمی‌دانند، نقل شده که صحابه وقتی کنار قبر پیامبر(ص) می‌رسیدند نماز و دعا نمی‌خوانند و اتفاق دارند نماز در مساجد و خانه‌ها افضل بر نماز در کنار قبور اولیاء و صالحین است. بن‌باز هم گفته نماز در کنار قبور بدعت و شرک است ولی ما معتقدیم بدعت نیست آن هم به پشتوانه ادله‌های عام و خاص و وسیله شرک هم نیست زیرا مقدمه حرام، مطلقا حرام نیست ولی اگر کسی قبر را قبله قرار دهد اشکال دارد.

استناد قرآنی جواز ساخت مسجد بر قبور بزرگان دین

رضوانی افزود: در آیه 21 سوره کهف بیان شده که بنای مسجد در کنار مقبره اولیای الهی نه تنها جایز بلکه مستحب است؛ خداوند در مورد اصحاب کهف فرمود ما شما را به وضعیت اصحاب کهف آگاه کردیم تا اینکه مطمئن شوید قیامت قطعی است و همانطور که اصحاب کهف زنده شدند شما هم در قیامت دوباره زنده خواهید شد. وقتی مردم به وضعیت اصحاب کهف پی بردند آنها دوباره خوابیدند و مردند و سرانجام نزاع بین مردم صورت گرفت ولی کسانی که معتقد شدند باید مسجد بر مقبره آنها بسازیم غلبه یافتند و همین کار هم انجام شد.

وی ادامه داد: عمده دلیل وهابیون برای حرمت ساخت بنا بر قبور اولیاء دین چند روایت است که از آن برداشت اشتباه داشتند، از جمله این روایت که پیامبر(ص) فرمود: قبور انبیاء را مسجد نکنید کما اینکه گذشتگان این کار را کردند و من شما را از این مسئله نهی می‌کنم یا فرمودند خدا یهود و نصارا را لعنت کند که قبور انبیاء خود را مسجد کردند؛ وقتی این روایات را دقیقتر نگاه کنیم خواهیم دید مراد از مسجد در اینجا سجده‌گاه قرار دادن قبور است نه ساختن مسجد به معنای اصطلاحی و حتی برخی از خود اهل سنت چنین نظری را بیان کرده‌اند. یعنی از اینکه نماز بر خود قبر خوانده شود حرمت دارد نه اینکه در کنار قبر و برای تقرب به خدا نماز خوانده شود.