از رابطه فقه و هوش مصنوعی تا مشکلات پژوهش‌های قرآنی و پژوهشگرنماها
«هوش مصنوعی جایگزین فقیه و مجتهد نمی‌شود» و «پژوهش‌های قرآنی با وجود رشد کمّی گرفتار تکرار است» از عناوین مهم سرویس معارف خبرگزاری ایکنا در هفته گذشته هستند.
سرویس معارف خبرگزاری ایکنا، در هفته‌ای که گذشت مطالب متعددی را منتشر کرده است که در ادامه مهمترنی آنها را مرور می‌کنیم.
فناوری موجب توهم پژوهشی و افزایش پژوهشگرنما شده است
حجت‌الاسلام سیدمحمدکاظم طباطبایی، رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث پژوهشگاه قرآن و حدیث:
برخی پژوهش‌نماها و پژوهشگرنماها که در حقیقت پژوهش و پژوهشگر نیستند هم از دیگر مشکلات کنونی ناشی از توسعه نرم‌افزارها است؛ اینکه ما داده‌های زیادی از فضای مجازی کپی کنیم و یک مقاله علمی پژوهشی ارائه دهیم پژوهش نیست. متاسفانه بیشتر مواردی که با عنوان پژوهش‌های اسلامی ارائه می‌شود پژوهش نیست. مرحوم سیدهاشم بحرانی ۶۹ مقاله دقیق دارد و الان بسیاری از پژوهشگران قادر نیستند یکی از این مقالات را تولید کنند، در حالی که ده‌ها و صدها مطلب با عنوان مقاله پژوهشی عرضه می‌کنند که در حقیقت، پژوهش نیست.
همه اطلاعات خارجی کتب تبدیل به داده‌های دیجیتال شوند و این کار فقط از مرکز نور برمی‌آید، الان گاهی به یک نسخه عکسی نیاز داریم باید مجموعه مقالات یک موضوع را مشاهده کنیم تا به مطلب مورد نظر برسیم و این کار دشواری است.همچنین همه نسخه‌های اسلامی در هر کجای جهان باید جمع‌آوری شود که متاسفانه خساستی در ایران و عراق در این باره وجود دارد ولی برخی کشورها اینگونه نیستند. همچنین نمایه‌زنی داده‌های پیشین از منظر دانش‌های مختلف هم از کارهای واجب است یا تربیت متخصص هوش مصنوعی از کارهای واجب در عرصه فناوری برای خدمت به پژوهش‌های اسلامی است.
هوش مصنوعی جایگزین فقیه و مجتهد نمی‌شود
آیت‌الله احمد مبلغی، استاد درس خارج حوزه علمیه:
یکی از کارویژه‌های هوش مصنوعی، تجمیع است؛ هوش مصنوعی در تجمیع بالاترین قدرت را از خود نشان می‌دهد زیرا هوش انسانی نمی‌تواند این کار را بکند، از طرفی تجمیع از مقدمات لازم و اصلی در اجتهاد است و بدون هوش مصنوعی تضیمنی برای آن وجود ندارد ولی نمی‌توانیم کلا هوش انسانی را به دست هوش مصنوعی بسپاریم. در تجمیع، هوش انسانی هیچگاه به پای هوش مصنوعی نمی‌رسد یعنی خلق معجزه می‌کند و ما را به راه‌هایی می‌برد که به آن راه نداریم و حرف اول را می‌زند ولی در همین جا هم بخش‌هایی مانند ارتکاز عقلایی وجود دارد که کار ماشین نیست. ارتکاز عقلایی آنقدر مهم است که اگر از فقیه گرفته شود نص را نمی‌تواند تفسیر کند ولی هوش مصنوعی کی می‌تواند ارتکازات را درک کند؟ و اگر گفته شود ارتکازات فقها را در آرای آنها درک می‌کند جواب می‌دهیم که درک ارتکازات نوشته شده در آثار فقه و آرای آنها هم کفایت نمی‌کند زیرا قرائن لبیه مهم هستند و بدون آن کمیت اجتهاد لنگ است.
پرداخت ۱۴ میلیون تومان برای چاپ مقاله پژوهشی
زهرا کاشانی‌ها، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید رجایی:
یکبار فصلنامه‌ای را بررسی کردم و دیدم پنج مورد از هفت مقاله چاپ شده در یک شماره از یک فصلنامه مربوط به مدیران همان مجله یا مدیران مجلات دیگر یا هیئت مدیره‌های مجلات دیگر بود و بعداً متوجه شدم مجلات دیگر هم مقالات مدیران این مجله را چاپ می‌کنند. چنین کاری حال آدم را بد می‌کند و باعث می‌شود بسیاری از افراد از پژوهش زده شوند. یکبار یکی از اساتید می‌گفت بنده برای چاپ مقاله ده میلیون تومان پول داده‌ام اما یکی دیگر از اساتید گفت که این رقم خوبی است چون بنده چهارده میلیون پول پرداخت کردم.
چرا استادان دانشگاه به پیام‌رسان‌های صهیونیستی اعتماد می‌کنند؟
حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، استاد حوزه و دانشگاه:
در همین ایران وقتی به برخی استادان و دانشجویان می‌گوییم از پیام‌رسان داخلی استفاده کنید می‌گویند ما به اینها اعتماد نداریم ولی همین افراد به پیام‌رسان صهیونیستی ماسونی اعتماد می‌کنند؛ چطور انسان مسخ می‌شود؟ اگر صد تا از این پیام‌رسان‌ها و فضاهای داخلی ایجاد شود و بستر مناسب برای فعالیت اقتصادی هم در این بسترها رونق بگیرد (که البته باید این کار را بکنیم) ولی همچنان مشکل فرهنگی باقی است. یکی از نقدهای وارد به شورای عالی فضای مجازی این است که پیوند این فضا را با حکمت برقرار نکرده است. بحث بنده فراتر از اینترنت ملی و بحث فقهی و فلسفی است؛ اگر جمعیت زیادی از مردم ایران وارد فضای مجازی بومی نشوند و از همان فضای صهیونیستی استفاده کنند هزینه سنگینی برای کارآیی حداقلی خواهیم داشت بنابراین باید سواد رسانه‌ای جامعه را بالا ببریم. سواد رسانه این نیست که افراد بتوانند از اینترنت و فضای مجازی استفاده کنند.
پژوهش‌های قرآنی با وجود رشد کمّی گرفتار تکرار است
مجید معارف، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران:
به لحاظ کمی واقعاً در زمینه پژوهش‌های دینی و قرآنی پیشرفت کرده‌ایم و دستاوردهای پژوهشی بسیار زیادی در دهه‌های اخیر عرضه شده و همچنان هم ادامه دارد. از سوی دیگر به این دلیل که دانشگاه‌های ما فعال هستند و دانشجویان دکتری ما باید رساله بنویسند و برای دفاع از رساله هم باید یک مقاله علمی و پژوهشی به چاپ برسانند بنابراین در دانشگاه‌ها هم پژوهش‌های قرآنی زیادی صورت می‌گیرد لذا این مسیر همچنان ادامه دارد و متوقف نشده است اما از نظر کیفی شاید پیشرفت ما خیلی چشمگیر نبوده است چراکه ممکن است بسیاری از موضوعات تکراری یا بسیاری از تحقیقات موازی باشد و بسیاری از تحقیقات انجام شده قبل از اینکه متکی بر عمق و تحلیل باشد از آسیب جمع‌آوریِ صرفِ اطلاعات و در کنار هم گذاشتن اطلاعات رنج می‌برد بنابراین لازمه مقابله با این وضعیت، آسیب‌شناسی پژوهش‌های قرآنی موجود است.
روش ویژه شهید دستغیب در سیر و سلوک
حجت‌الاسلام سیدمحمدابراهیم دستغیب:
امثال شهید دستغیب در راه خداشناسی و سلوک یک روش خاصی داشتند. من ندیدم این مثال را کسی زده باشد، یعنی صرفاً نوع نگرش خود بنده است، اعتقاد خود من است؛ ما یک سلوک زاهدانه داریم، یک سلوک عارفانه. قطعاً هر دو به خدا می‌رسند، منتها در سلوک زاهدانه به سالک توصیه می‌شود باید تک‌تک رذیلت‌هایی که در وجود آدم پیدا می‌شود را بازشناسی کند، بعد با حوصله دانه به دانه آنها را به وسیله ضدشان ترک کند؛ یعنی مثلاً اگر کسی حسادت دارد به وسیله ضدش آن را ترک کند. خوب این همان روشی است که در حوزه‌های علمیه، در دروس اخلاق آموزش می‌دهند. بدین صورت در وجود انسان یک جنگ واقعی راه می‌افتد و جهاد اکبر هم هست. غزالی می‌گوید اگر در این جنگ کشته بشوی شهیدی، یعنی می‌گوید اگر فرصت پیروزی در این جنگ نصیبت نشد، همین طوری که داشتی با نفست مبارزه می‌کردی و هر رذیلتی را با ضدش ترک می‌کردی شهید هستی. با این حساب چطور می‌شود یک وجودی مثل شهید دستغیب در سن کم به این جایگاه و معرفت می‌رسد.
تاثیر تغییرات اجتماعی و فرهنگی در الگوبرداری زن امروز از حضرت زهرا(س)
عاطفه زرسازان، عضو هیئت علمی دانشگاه مذاهب اسلامی:
با وجود همه تغییرات اجتماعی، زنان امروز می‌توانند باز هم از حضرت زهرا(س) الگو بگیرند چراکه اسوه در لسان قرآن به معنای الگوی نمونه عینی نیست بلکه الگو به شما چهارچوب می‌دهد و گاهی خط قرمزها را برای ما مشخص می‌کند. قرآن کریم حضرت آسیه(س) را به عنوان الگو برای شما معرفی می‌کند که مظهر مبارزه با ظلم بوده است یا مادر حضرت موسی(ع) مظهر توکل و حضرت هاجر، مظهر صبر و همسر ایوب، مظهر وفاداری بوده‌اند. اینها مواردی هستند که برای امروز ما و تا ابد می‌توانند الگو باشند حتی اگر تغییرات اجتماعی رخ داده باشند.
انتهای پیام
