El Beyan Tefsiri; İçtihad temelli bir yaklaşımın neticesi
El-Bayan Fi Tefsir-i Kur'an, yazıldığı günden bu yana ilim çevrelerinin ilgi odağı olmuş çağdaş Kur'an tefsirlerinden biridir. Bu teveccühün başlıca nedeni, Ayetullah Hoî’nin önde gelen ilmî karakteri ve tefsiri yazarken içtihada dayalı yöntemi kullanmasıdır.
İçtihad; İslam hukukçusunun sosyal hayatta şeriatın birincil kaynaklarında yer almayan sorunları çözmek amacıyla fıkıh usûlü prensiplerini kullanarak hükme varmak için zihinsel çaba harcamasına verilen Arapça terimdir.
El Beyan tefsiri Arapça yazılmıştır. Kur’an mucizeleri, tahrifler ve nesih ( tefsirde şer’i bir hükmün yerine yeni bir hüküm getirilmek suretiyle kaldırılması olarak tanımlanır ) gibi Kur’an ilminin bazı konularını içermektedir.
Yazar hakkında
Seyyid Ebu’l-Kasım Hoî (1899-1992) Şii taklit merciidir. 23 ciltlik Mucem-u Rical kitabının yazarıdır. Mucem-u Rical, hadis ilimlerinde kullanılan terimlerden olup, sahabe, şehir ve kabilelere göre hadislerin toplandığı kitap demektir.
Ayetullah Mirza Naini ve Ayetullah Muhakkık İsfahani fıkıh ve fıkıh usulündeki en ünlü iki öğretmeni idi. Ayetullah Hoî 70 yıllık öğretmenlik yaptığı sürece Harici fıkıh, Harici usulü fıkıh ve Kur’an tefsiri tedris etti. Seyyid Muhammed Bakır Sadr, Mirza Cevad Tebrizi, Seyyid Ali Sistani gibi birçok alim yetiştirdi.
Ayetullah Hoî’nin eserleri 50 ciltlik bir kitapta toplanmıştır.
El Beyan tefsirinin yöntemi
Ayetullah Hoî’nin İslam ilimlerindeki konumu, becerileri ve içtihadı yeni görüşler ve çözümler ortaya koymasına sebep olmuştur.
El Beyan tefsiri böyle bir içeriğe sahip olup ayetlerin tefsiri ile ilgili terminoloji, edebî noktalar, ayetlere tefsirli bir bakış açısı sunar veya bunları inceler, ilmi maharetine güvenerek bakış açılarını eleştirir ve yeni deliller sunar.
Bu tefsirin özelliklerinden biri de kapsamlı ilmî görüşleridir. Ayetullah Hoî’nin, ilmi geçmişi göz önüne alındığında, bu tefsirde hadis, fıkıh, teoloji, edebiyat, tarih vb. alanlarındaki bilgisinden yararlanmaktadır.
Kur’an ayetlerini sadece bir yönüyle ele alan müfessirleri eleştirir ve Kur’an’a kapsamlı bir yaklaşımın gerekliliğini vurgular. Çoğu müfessirin Kur’an ilminin bir kısmını ele alıp Kur’an’ın büyüklüğünü ve gerçekliğini gösterecek olan diğer kısmını ihmal ettiklerine inanır. Mesela bazı müfessirler Kur’anı edebi kaideler, kelime bilgisi ve kelimelerin cümle içindeki yerine göre tefsir etmişlerdir. Bazıları ise Kur’anı felsefi yönden incelemişler, bir diğer grup ise Kur’anı yeni ilimlere göre tefsir etmiştir. Aynı halde tüm bu müfessirler sahip oldukları bakış açısına göre Kur’anın aynı şekilde indirildiğini zannetmişlerdir.
El Beyan tefsirindeki edebi, teolojik, tefsir ve sosyal tartışmalara bakıldığında, Ayetullah Hoî’nin ayetleri ustaca tefsir ettiği ve muhtevasını farklı açılardan ele aldığı görülmektedir. Böylece bu tefsirin müellifi tek düzelikten kaçınmış ve ayetlerin kapsamlı manasını açıklamaya çalışmıştır.
Ayetullah Hoî El Beyan tefsirinde öncelikle kendi ayet tefsirini ikinci olarak da Kur’an ayetlerine müracaat ederek başkalarının tefsirlerini eleştirerek ele almaya çalışmıştır. Tefsir kaynakları; Ehli Beyt rivayetleri, akli incelemeler ve edebi noktalardır. Yazarın tefsir kaynaklarına kapsamlı yaklaşımı ve akli delilleri kapsamlı kullanımı göz önüne alındığında, onun bu Kur’an tefsirini yazma yönteminin içtihada dayalı olduğunu söyleyebilir.
En çok konuşulan başlıklar 