مطالعه و پژوهش سرلوحه بازسازی حرم ائمه(ع) قرار گیرد

سیدعبدالمجید نجات‌حسینیان،‌ مدیرعامل شرکت مهندسان مشاور «پیراز» در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: گروه مهندسان مشاور پیراز در مسیر مطالعات و پژوهش‌های خود در زمینه بافت شهری و تاریخچه معماری شهر مقدس سامرا به یافته‌های جذابی دست یافت، بنابراین تصمیم گرفتیم که در فضایی عمومی سیر مطالعاتی این کار بزرگ را در قالب نمایشگاهی در معرض دید علاقه‌مندان قرار دهیم و به این ترتیب نمایشگاه «بهشت سامرا» در موزه هنرهای دینی امام‌ علی(ع) دایر شد.

وی گفت: نمایشگاهی که شرکت پیراز مسئول بخش محتوایی آن است در دو بخش ارائه تصاویری از سیر تکوینی معماری نجف اشرف در طبقه پایین و مطالعاتی در زمینه مرمت و بازسازی شهر سامرا در طبقات فوقانی موزه تقسیم شده است و دلیل این امر هم آنکه گروه تحقیق و مطالعه این پروژه مطالعات خود را درباره تاریخ معماری شهرهای مقدس کشور عراق گسترش دادند تا آنجا که این امر شامل حال نجف اشرف نیز شد.

نجات‌حسینیان تصریح کرد: سامرا سه دوره تاریخی داشته است؛ سامرای ساسانی، سامرای عباسی و سامرای عسکریین که از دوره ساسانی و عباسی چیزی غیر از معدود آثاری که به دست آمده باقی نمانده است و آنچه که به عنوان فیزیک ابنیه و ساختمان از دیرباز باقی است مربوط به دوره عسکریین می‌شود، یعنی زمانی که دو امام معصوم(ع)؛ امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) در این شهر زیست می‌کردند.

مدیرعامل شرکت پیراز گفت: گروه پژوهشگران این شرکت با محور قرار دادن دوره عسکریین به مطالعه سیر تاریخی معماری و شهرسازی این شهر مقدس پرداختند و نکته جالب اینجاست که به غیر از مدینه منوره که مدفن پیامبر(ص) و در زمان حیات نیز منزل و محل زندگی ایشان بوده است، درباره هیچ کدام از امامان معصوم(ع) میسر نشد به این شکل که غیر از حضرات عسکریین، مقبره و مدفن ایشان محل زندگی‌ آنان نبوده است و لذا سامرا، بافت شهری و حوزه تمدنی این شهر در دوره عسکریین با محوریت مکان و محل زندگی امامان دهم و یازدهم سیر تکاملی به خود گرفته است.

نجات‌حسینیان با اشاره به اینکه گروه مهندسان مشاور «پیراز» یک شرکت اجرایی و مهندسی است افزود: علیرغم این مسئله در موارد خاصی همچون شهر سامرا بدون پیشینه مطالعاتی وارد اجرا نشدیم و قصد داریم که این روند را به عنوان یک سنت مقبول و کارشناسی در حوزه مهندسی ابنیه‌های تاریخی به منظور احیا و بازسازی و مرمت آنها تبدیل به یک فرهنگ کنیم که پیش از انجام هر کار عمرانی ابتدا باید نسبت به پیشینه تاریخی هر پروژه مهندسی مطالعه عمیق داشت و همه جوانب را مورد بررسی قرار داد.

وی گفت: در مواجهه با مدنیت شهر سامرا و بررسی منشأ ساختار معماری آن از دوره عسکریین به این سو یعنی یک بازه زمانی 1200 ساله با استفاده از بیش از 300 منبع مکتوب، رجوع به تاریخ شفاهی شهر و همچنین مصاحبه با افراد مطلع که عموماً به دلیل سنی‌نشین بودن سامرا ساکن آن شهر نیستند به نکات جالب توجهی برخورد کردیم و بیش از 2 هزار فیش تحقیقاتی در این زمینه برداشت شد که ذهنیت ما را در زمینه ارائه مدل نهایی به منظور احیا، مرمت و بازسازی مرقد مطهر این دو امام معصوم(ع) بسیار روشن کرد.

این مهندس معمار در ادامه تأکید کرد: ما در این پروژه با دو مقوله مجزا و مستقل از هم مواجه هستیم، یکی بازسازی و مرمت اصل مرقد که قدمت گنبد و طاق‌نمای آن به دوره قاجار باز می‌گردد و در احیای آن سلیقه‌ای نمی‌توان عمل کرد و باید منطبق با منشور میراث جهانی در زمینه معماری و طبق دستورالعمل موجود اقدام کرد و دیگری توسعه حرم و موارد جانبی که بسیار لازم و ضروری است، اما باید دقت شود که آنچه در زمینه توسعه اتفاق می‌افتد چیزی در راستای بافت و اصول معماری این مکان مقدس از قدیم‌الایام باشد که البته از مجموع مطالعات صورت گرفته تنها به ماکت وضعیت موجود و فعلی حرم رسیده‌ایم تا در آینده و در انجام روند تحقیقاتی به مدل نهایی برای بازسازی در ادامه توسعه این آستان مقدس برسیم.

وی در پایان و در پاسخ به این پرسش ایکنا که تا چه اندازه در روند این پروژه با ستاد بازسازی عتبات همکاری داشته‌اید، گفت: ما یک شرکت خصوصی هستیم و ستاد بازسازی عتبات عالیات در این امر یعنی بازسازی و مرمت بقاع متبرکه کشور عراق  پیشگام است، اما تاکنون اقدامی اصولی و زیربنایی در سامرا به انجام نرسانده است و بیشترین فعالیت آنها معطوف به کربلا، نجف و کاظمین بوده است؛ اینکه آیا کار ستاد بر پایه مطالعه و پژوهش است نظری ندارم و اصلاً مطلع از پیشرفت عمرانی پروژه‌های تحت نظارت ایشان نیز نیستم، اما در حوزه مسئولیتی که به اتفاق دوستان عهده‌دار آن هستیم، تمام تلاش خود را به کار خواهیم بست که همه مراحل مستدل و بر پایه مطالعه اسناد تاریخی و تمدنی این شهر مقدس پیش برود و در این راه از نظر کارشناسی همه کارشناسان معماری نیز استقبال خواهیم کرد.

یادآور می‌شود، نمایشگاه سیر مطالعات و پژوهش بازسازی و مرمت حرم امامین عسکریین «بهشت سامرا» تا 4 تیر در موزه هنرهای دینی امام‌ علی(ع) دایر است.