بررسی 100 رذیله اخلاقی در «اخلاق در قرآن و سنت»

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، حجت‌الاسلام والمسلمین علی غضنفری، رئیس دانشکده علوم و فنون قرآن در نشست تخصصی کتابخوان قرآن‌پژوهی طی صبح امروز، 6 دی به معرفی کتاب «اخلاق در قرآن و سنت» پرداخت و با اشاره به ارزشمند بودن معرفی کتاب‌های قرآنی، افزود: متاسفانه فاصله گرفتن از معرفی کتاب در قالب ارزش‌های موجود، جای تاسف دارد.

وی با اشاره به آیه «و أمّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فحَدِّثْ» اظهار کرد: تا پیش از سال 76، گاهی نکاتی از آیات و روایات قرآن کریم به ذهنم می‌رسید که تصور می‌کردم کمتر در این باره کار شده است. همین موضوعات را در قالب فیش،‌ کنار می‌گذاشتم. از سال 76 به بعد، فرصت مطالعاتی در کتابخانه برایم پیش آمد که دو سال و شش ماه، به صورت روزانه 16 ساعت به کار در این باره می‌پرداختم تا نگارش این مطالب را به پایان برسانم.

غضنفری با بیان اینکه اگر کار نیمه تمام رها شود،‌ ادامه آن وقت بیشتری از گذشته می‌برد، گفت: بر همین اساس به صورت مستمر به کار در این حوزه پرداختم و حاصل آن پنج جلد کتاب شد که سه جلد آن به نام «راه رستگاری» و دو جلد نیز با عنوان «اخلاق در قرآن و سنت» به چاپ رسید.

رئیس دانشکده علوم و فنون قرآن ادامه داد: در سه جلد کتاب «راه رستگاری» به بررسی 100 موضوع درباره فضیلت اخلاق در راه رستگاری پرداختم و در دو جلد کتاب «اخلاق در قرآن و سنت»، 100 موضوع رذایل اخلاقی را مورد واکاوی جدی قرار دادم. آنچه که در اینجا مطرح کردم 100 موضوع بر اساس آیات و روایات و برداشتی است که برخی روانشناسان به صورت خاص بیان کرده و راه علاج را نیز طرح کرده بودند.

وی با اشاره به بحث قطع رحم و صله رحم عنوان کرد: در این باره آنچه که واقعی است، مورد بررسی قرار گرفته و نه آنچه که به معنی دیدار و سرکشی از ارحام معنا می‌دهد؛ به این معنی که امکانات مالی حتی در حد جرعه‌ای ‌آب یا دانه‌ای از خرما در اختیار ارحام گذاشته شود. بنابراین باید در کنار دیدار از ارحام، کمک مالی نیز باشد. یا کسانی که نمی‌توانند جهیزیه تهیه کنند،‌ کمک شوند. البته موضوع دیدار و سرکشی هم مطرح است ولی در درجه‌ای پایین‌تر.

غضنفری در ادامه این موضوع اظهار کرد: سحر و جادو از دیگر موضوعات است که اصل مسلم و غیرقابل انکاری است؛ همچون چشم زخم که روایات بسیاری در این باره وارد شده و راه گذر و علاج آنها مطرح شده است. همچنین اینکه دروغ چیست که مخالف اعتقاد یا مخالف واقع باشد؛ نیز بررسی شده است؛ همچنین این موضوع که آیا اگر حرفی مطابق اعتقاد فرد گفته نشود،‌ دروغ شمرده می‌شود یا خیر نیز بررسی شده است.

وی با اشاره به امثال گناهان نفسی افزود: نمی‌توان به‌راحتی کسی را به دروغ‌گویی متهم کرد. باید دانست که اتهام دروغ زدن به کسی بالاتر از دروغ‌گویی است؛ یا برای مثال ریا گناه نفسی است و غیر از انسان و خداوند کسی از آن اطلاع ندارد و گاه خود انسان نیز از آن غافل است که این موضوع در این اثر واکاوی شده است. در گذشته پیشوایانی داشتیم که وارد جزئیات احتیاجات ما شدند و مفتخر هستیم به وجود قرآن کریم که حوائج انسان‌ها را بیان کرده است.

محوریت متن بر قاعده

در ادامه این نشست،‌ رضا امانی،‌ عضو هیئت علمی دانشکده علوم و فنون قرآن ایراد سخن کرد و به معرفی کتاب «صرف و نحو کاربردی» پرداخت و گفت: این اثر به عنوان کتاب درسی به نگارش درآمده و 90 درصد نگارش آن به پایان رسیده است؛ امیدوارم به زودی آن را تکمیل کنم تا در اختیار دانشجویان قرار گیرد. مهم‌ترین مباحث علوم صرف نحو برای فراگیری آیات و روایات در این اثر مورد بررسی قرار گرفته است.

امانی ادامه داد: اصالت در این اثر به آیات و روایات اختصاص یافته و قواعد صرف و نحو تابع آیات قرآن است و در این اثر تلاش کرده‌ام که از اصل به قاعده برسم. در این کتاب،‌ متن محوریت دارد و نه قاعده. تلاش کرده‌ام مطالب را با زبانی ساده، روان، قابل فهم و شیوا بیان کنم و از طرح مباحث پیچیده و ثقیل بپرهیزم.

وی به تنوع مثال‌ها و تمرین‌ها در این باره اشاره کرد و افزود: در تمرین‌ها به کلام امیرالمومنین(ع) اشاره شده است که فرموده‌اند «درس یک بار و تکرارش هزار بار»؛ از این‌رو تکرار بسیار مهم است تا مطالب در ذهن انسان ملکه شود. از سویی تلاش شده است که آیات منتخب،‌ مضامین اخلاقی و اعتقادی داشته باشد که پرداختن به الفاظ مورد استفاده کاربران قرار گیرد.

امانی به نظم منطقی طرح مباحث نیز اشاره کرد و با بیان اینکه دروس به نحوی تنظیم شده است که از مباحث جلسه اول تا به پایان تکرار شود،‌ گفت: تلاش بر این است که استاد در این درس بتواند حداکثر یک سوم زمان را به تدریس بپردازد و دو سوم باقی زمان را دانشجویان فعال باشند و استاد به رفع پرسش‌های دانشجویان بپردازد.

معرفت نفس

حمید حسن‌زاده، عضو هیئت علمی دانشکده علوم و فنون قرآن نیز در این نشست به معرفی کتاب «انسان‌شناسی از منظر قرآن» پرداخت و اظهار کرد: این کتاب در سال 92 توسط نشر تلاوت به چاپ رسید که در قالب تفسیر موضوعی است. معرفت نفس اهمیت بسیاری دارد و این اثر به آیات قرآن که با معرفت نفس در ارتباط هستند، می‌پردازد. کرامت انسان،‌ برتری انسان بر سایر مخلوقات، حمل امانت الهی،‌ خلقت انسان،‌ مختصات روانشناسی انسان،‌ فطریات و ... در معرفت نفس از مباحث مرتبط در آیات قرآن کریم است.

وی با اشاره به قرآنی بودن محور مطالبی که در این اثر آمده است،‌ عنوان کرد: کتاب درسنامه بوده است و اهداف چکیده درس را بیان کرده است. درس اول آن شامل اهمیت موضوع انسان‌شناسی،‌ ضرورت خودشناسی و ... است. بحث آفرینش انسان و نظریات رقیب مثل نظر داروین را مورد بررسی قرار می‌دهد. هدفمندی آفرینش با توجه به بر غنی به ذات بودن خداوند در این اثر بیان و اثبات شده است.

حسن‌زاده همچنین به طرح شدن فطرت الهی انسان در این کتاب اشاره و بیان کرد: شناخت و گرایش فطری و انگیزه بی‌اعتقادی به خداوند با استفاده از آیات قرآن تشریح شده؛ همچنین سرشت انسان و نقد نظریات مربوط به سرشت از دیگر موضوعات مطرح شده است. منابع مورد استفاده نیز تفاسیر قرآن کریم است.

وی تاکید کرد: در این اثر قائل به تفکر بودم تا تتبع. مطالب جدیدی در این زمینه طرح شده که با دیدگاه قرآن در تعارض است و من تلاش داشتم تا دیدگاه قرآن را به صورت مستدل بیان می‌کنم.