نقش قوه خیال در سیاست‌گذاری فرهنگی

به گزارش ایکنا، عبدالله صلواتی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید رجایی یادداشتی درباره تاثیر قوه خیال در سیاست‌گذاری فرهنگی به رشته تحریر درآورده که متن آن از نظر می‌گذرد؛

سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی ناظر به آینده است و آینده هنوز نیامده. پس چگونه می‌توان درباره امری که هنوز محقق نشده فکر کرد و سخن گفت؟ ممکن است گفته شود این نوع اندیشه درباره آینده غریزی است. اما باید توجه داشت که در امر غریزی خودآگاهی و آگاهی به کاری که انجام می‌شود وجود ندارد. همین طور در امر غریزی، خلاقیت و کار غیر یکنواخت منتفی است اما در سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی هم خودآگاهی مطرح است، هم آگاهی به کار و هم خلاقیت. پس این آینده‌نگری مندرج در فرهنگ غریزی نیست.

حال، پرسش این است که چه قوه شناختی در آدمی او را قادر می‌سازد که درباره آینده اندیشه کند؟ چه قوه‌ای به ما کمک می‌کند تا طرحی برای فردا داشته باشیم؟ با چه قوه‌ای می‌توانیم از حصار زمان حال بیرون آییم و درباره مسائلی تامل کنیم که هنوز محقق نشدند؟

قوه شناختی با نام متخیله این توانمندی را داراست که درباره امری که هنوز نیامده تامل و دخل و تصرف کند. این قوه، صور و معانی را چون قطعات پازل کنار هم می‌چیند، بعد بهم می‌زند. قطعات را از هم جدا می‌کند، قطعاتی را جایگزین قطعات دیگر می‌کند و بارها و بارها این کار را می‌کند تا به طرحی مناسب دست یابد. طرحی برای آینده و برای ساختن زندگی. اما طرح مناسب و تناسب طرح می‌تواند در هر طیف و طایفه‌ای و هر قومی و هر سرزمینی متفاوت باشد. بنابراین باید به الگو و مقصد طرح توجه داشت. این توجه را می توان در کانون راهبری قوه متخیله سراغ گرفت.

به دیگر سخن: به حسب اینکه متخیله در خدمت کدامین قوه بالادست باشد مقصد و مقصود او در طراحی فرهنگی آینده متفاوت خواهد بود. اگر این قوه در خدمت عقل باشد مقاصدش عقلی و قطعات پازلش صور معقول و اگر در خدمت وهم باشد مقاصدش وهمانی و قطعات پازلش معانی و صور جزئی است.

قوه متخیله‌ای که از وهم فرمان می‌برد و در زمین مخیلات گام بر می‌دارد، کار پیش پاافتاده فرهنگی را به امر فاخری تشبیه می‌کند و خودش و دیگری ترغیب می‌شوند به این دست کارپیش پاافتاده. تهور را، شجاعت و ترس را، احتیاط، مشکل فرهنگی را، کلیت فرهنگی، نگاه جزئی را، نگاه 360 درجه، کار فرمال را، کار اثربخش، ارقام را، کیفیت می‌پندارد و همین را مبنای اقدام قرار می‌دهد و این جایگزین‌ها را در تار و پود آینده ای که می‌سازد دخالت می‌دهد.