ویژگی‌های دانشمندان خردمند از منظر قرآن
پژوهشگر پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن در روز سیزدهم ماه مبارک رمضان با تفسیر آیاتی از سوره رعد به بیان ویژگی‌های دانشمندان خردمند از منظر قرآن پرداخت.
حجت‌الاسلام والمسلمین حسن شیرزاد کمانگر، پژوهشگر پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن در گفت‌وگو با ایکنا از قم در روز سیزدهم ماه مبارک رمضان با اشاره به ویژگی‌های دانشمندان خردمند از منظر قرآن، بیان کرد: خداوند در آیات ۱۹ تا ۲۴ سوره رعد به بیان ویژگی دانشمندان خردمند و عاقبت آنان می‌پردازد و جایگاه خاصی که برای علم و خردورزان قائل است را بیان می‌کند.
وی افزود: خداوند متعال در این آیات برای بیان خردمندان از کلمه «اولوالالباب» استفاده می‌کند. مفرد الباب کلمه «لُب» است؛ لُب به قست خالص هر چیز می‌گویند مانند مغز گردو یا بادام. هر جا که لُب باشد عقل هم هست اما برعکس این موضوع صادق نیست و مراد از اولوالالباب در اینجا افراد صاحب توکل، اندیشه و درک است که نقطه مقابل اولوالالباب افرادی هستند که از لحاظ فهم و درک جایگاه چندانی ندارند.
پژوهشگر پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن ادامه داد: تعبیر بسیار قشنگی که خداوند در این آیات برای افراد مقابل دانایان به کار برده کلمه «نابینا» است؛ این تعبیر اشاره لطیفی به این موضوع دارد که ندانستن اینکه قرآن حق است ناممکن بوده مگر اینکه انسان کلا چشم دلش را بسته باشد وگرنه چطور می‌شود کسی چشمش باز باشد و آفتاب را نبیند.
وی اظهار کرد: خداوند در این آیات یکی از صفات خردمندان را وفای به عهد و پیمان می‌داند. کلمه پیمان در اینجا سه نوع دارد که این کلمه هر سه را شامل می‌شود. یکی پیمان تشریعی و عقلی که انسان با پیامبران و اولیای خدا دارد، نوع دوم عهدالله است و سوم پیمانی است که انسان با هم نوعان خود دارد؛ همچنین در اینجا خداوند قصد دارد نشان دهد که انسان موجودی منزوی و جدا از عالم هستی نیست و باید ارتباطش را با همه چیز حفظ کند.
شیرزاد کمانگر صفت دیگری که برای خردمندان در این آیه ذکر شده است را حفظ پیوندها و پاسداری از آن‌ها دانست و گفت: افراد خردمند برای حفظ آنچه که خدا خواهان آن است تلاش می‌کنند، صفت بعدی این‌گونه افراد با توجه به این آیات خشیت و ترسشان در مقابل پروردگار است؛ خوف به معنای ترس و انتظار برای اتفاق ناخوشی است که در قرآن در آیه ۲۸ سوره مائده و ۴۶ سوره رحمان مورد ستایش قرار گرفته است.
وی اضافه کرد: خشیت نیز نوعی ترس است ولی توأم با احترام و از روی علم و دانش که برای دانشمندان خردمند و علما به کار رفته است و ترس از حساب و مجازات نیست بلکه عظمت مقام خدا و احساس سنگین بودن وظایف بندگی حتی بدون فکر به مجازات در دل افراد با ایمان این نوع ترس را ایجاد می‌کند.
پژوهشگر پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن مراد قرآن از کلمه «سوء‌الحساب» را اشاره به رسیدگی دقیق، بدون گذشت و با جزییات خداوند در مورد اعمال انسان‌ها دانست و ادامه داد: صفت بعدی بیان شده برای این افراد در این آیات صبر است؛ این افراد در مسیر اطاعت، ترک گناه، جهاد با دشمن و مبارزه با ظلم و ستم وفساد صبر دارند و این صبر را در راه رضای خدا به خرج می‌دهند.
شیرزاد کمانگر با اشاره به اینکه امام علی(ع) صبر در مقابل ایمان را مانند سر نسبت به تن می‌داند، بیان کرد: اگر شکیبایی نباشد هیچ کدام از برنامه‌های انسان به ثمر نمی‌رسد؛ صفت بعدی افراد خردمند اقامه نماز و انفاق در راه خداست؛ به‌طوری که از هرچه که خداوند به آن‌ها عطا می‌کند به دیگران نیز می‌بخشند.
وی ویژگی آخر اشاره شده در خصوص افراد خردمند در این آیات را از بین بردن بدی‌ها به وسیله انجام نیکی‌ها بیان کرد.
پژوهشگر پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن اظهار کرد: پیامبر(ص) نیز در این باره می‌فرمایند «اگر کار بدی کردی کنارش کار خوبی کن که آن را محو کند» و در آخر عاقبت به خیری این افراد و جایگاهشان در بهشت را آورده است.
شیرزاد کمانگر در بیان پیام‌هایی که از این آیه برداشت می‌شود، گفت: از این آیات استنباط می‌شود که قرآن انسان بی‌خبر از حق را نابینا می‌داند؛ همچنین بیان می‌کند دین مطابق فطرت انسان است و تنها تذکر برای غفلت‌زدایی او نیاز است. پیام دیگر این است که علم مفید محصول تفکر و تعقل است، برای رسیدن به عقل سلیم و فطرت خالص باید گناه را رها کرد و در مقابل عقل سلیم نیز انسان را به دین وفادار می‌کند وفای به عهد نیز از آثار عقل است.
وی با اشاره به اینکه پیام بعدی اشاره به این دارد که حفظ مکتب الهی نشان عقل سلیم است، بیان کرد: همچنین ما باید به خاطر فرمان خدا با بستگان ارتباط برقرار کنیم و نگاه به طرف مقابل نکنیم. از این آیه دریافت می‌شود که صبری ارزش دارد که بر اساس فرمان خدا و برای رضای او باشد؛ همچنین نماز نباید خوانده شود بلکه باید اقامه شود ضمن اینکه رابطه با خداوند بدون کمک به دیگران مقبولیت ندارد و این کمک‌ها نباید سبب مغرور شدن افراد شود.
شیرزاد کمانگر ادامه داد: در آخر اینکه گناه با توبه، ظلم با عفو، منکر با معروف، عذاب با مغفرت، ولایت طاغوت را با ولایت حق و در کل کار بد را با انجام کارنیک می‌توان جبران کرد.
پژوهشگر قرآنی یادآور شد: نکاتی که گفته شد همه به این دلیل است که افراد به مقام یا دانشی که دست پیدا می‌کنند خود را بیازمایند و ببیند چقدر توانستند در سایه دانش، ایمانشان را تقویت کنند زیرا دانشی که پیوند با خدا نداشته و عقل را زیاد نکند ارزشی ندارد که امروزه از این افراد تعداد کمی در جامعه وجود دارد.
انتهای پیام
