حضور افراد ناتوان در مسئولیت‌ها خیانت است / تفاوت شورا در نظام اسلامی و غرب
استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) با بیان اینکه شورا و حق انتخاب در نظام اسلامی در چارچوب شرع و دستورات خداوند است، گفت: پیامبر فرمودند کسی که مسئولیتی را در جامعه بپذیرد، اما بداند که صالح‌تر از او برای این کار وجود دارد به خدا، پیامبر و مؤمنان خیانت کرده است.
به گزارش ایکنا غلامرضا بهروزی‌لک، استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع)، شامگاه ششم اردیبهشت ماه در نشست علمی «نقش مردم در حکومت براساس آیه شورا»، که از سوی بنیاد تنظیم و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای برگزار شد، گفت: در قرآن کریم مبانی نقش مردم در سرنوشت جامعه خود به خوبی قابل استحصال است؛ مقام معظم رهبری و امام هم از اعتقاد راسخ به نقش مردم سخن گفته‌اند که این رویکرد مبتنی بر آموزه‌های قرآن است.
وی افزود: از جمله آیات صریح در این باره، آیه شوری«وَالَّذِينَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَيْنَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ» در سوره شوری است؛ شورا به جامعه مؤمنان اختصاص دارد و امورشان را براین اساس اداره می‌کنند؛ این آموزه قرآنی بعد از 1400 سال در قالب دموکراسی حاکم شده و یکی از کلیدی‌ترین آموزه‌های دنیای جدید شمرده می‌شود. البته شورا در دنیای جدید بر سکولاریسم و اومانیسم و عقل خودبنیاد استوار است.
حق شورا به معنای انتخاب هر چیزی نیست
استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) با اشاره به آیه 11 رعد «إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ»، اظهار کرد: این تغییر با اراده انسان‌ها شکل می‌گیرد. البته در سنت الهی همه چیز در دست انسان‌ها نیست، ولی اراده آنها بازتاب زیادی دارد؛ البته این حق به معنای آن نیست که انسان‌ها هر چیزی را که خواستند انتخاب کنند؛ انسان‌ها در دین اکراهی ندارند که این مسئله به عرصه انتخاب تکوینی برمی‌گردد؛ یعنی افراد این قدرت را دارند که دین خود را انتخاب کنند، ولی این قدرت به معنای اجازه داشتن و حق داشتن نیست.
بهروزی‌لک با ذکر آیه 3 انسان«إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا»، بیان کرد: انسان می‌تواند انتخاب کند ولی طبق آیه 85 آل عمران «وَمَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلَامِ دِينًا فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ» اگر غیر از اسلام و تسلیم در برابر خدا به راه دیگری برود، از او پذیرفته نیست. در دهه‌های اخیر شاهدیم که عمدتاً در جامعه به آیه شورا تمسک می‌شود تا نشان دهند که مردم در جامعه همه‌کاره هستند؛ آیا این مشورت همان دموکراسی غربی است یا تابع ضوابطی است؟ آیا قرآن الگویی را برای انسان‌ها انتخاب کرده است؟
شورای مورد قبول قرآن در چارچوب موازین دینی است
استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: طبق آیات قرآن، اولین شرط این است که شورا برای کسانی است که امر پروردگار را اجابت کرده‌اند. لذا مشورت خارج از این چارچوب مورد قبول نیست؛ در آیه 24 انفال «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ» فرمود که از خدا و رسول تبعیت کنید تا شما را زنده کنند و حیات واقعی به شما ببخشند.
وی افزود: پس شورای مؤمنان در چارچوب امر الهی است؛ براساس آیه 59 نساء«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا» باید از خدا و پیامبر و صاحبان امر اطاعت کنند که طبیعتاً چون دستور به اطاعت مطلق شده، اولی‌الامر هم معصوم هستند و بعد از آنها نایبان عام ایشان مطیع امر خدا و مخالف هوای نفس هستند و خارج از آن مورد قبول قرآن نیست. طبق آیه 36 احزاب «وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَنْ يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُبِينًا» اجازه انجام غیر از آن را ندارند.
بهروزی‌لک اظهار کرد: نکته دیگر آیه مورد بحث این است که بحث اقامه صلاة و انفاق در آن مطرح است، یعنی کسانی که به شورا می‌پردازند باید مطیع عملی خدا و نمازخوان باشند و آن را اقامه کنند؛ بنابراین اگر کسی می‌خواهد وارد شورا شود، بالاترین صفت مؤمن یعنی نماز خواندن و انفاق را باید دارا باشد. در آیه 41 حج «الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ» بیان شده که غایت جامعه سیاسی مؤمنان این است که آنها را به عبادت یعنی اقامه نماز، ایتاء زکات، امر به معروف و نهی از منکر برساند و از نظر قرآن، شورایی که در این راستا نیست پذیرفته‌شده نیست. و امرهم شوری، یعنی امر مؤمنان نیاز به شور و مشورت دارد که این شور در جامعه دینی با غیردینی تفاوت دارد، زیرا مبنای دموکراسی غربی این است که انسان‌ها قرارداد بسته‌اند تا امورشان را براساس رأی مردم انتخاب کنند، ولی آیا در اسلام هم این‌گونه است؟ و مردم می‌توانند خلاف دستور خداوند در مسئله‌ای شور و مشورت و انتخاب کنند و رای بدهند؟
استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به آیه شریفه 159 آل عمران «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ»، ادامه داد: اساس جامعه اسلامی مبتنی بر رحمت و عطوفت و هدایت است؛ یعنی پیامبر با مردم همدلی می‌کند و دلسوز ایشان و مهربان است و از خدا برای آنها استغفار می‌طلبد. همچنین در آیه شوری و چند آیه بعد امر کرده که مشورت هم بکن و بعد از آنکه عزم کاری کردی به خدا توکل کن.
وی با بیان اینکه هدف از زندگی سیاسی به چند دسته تقسیم می‌شود، گفت: اول سیاست برای سیاست و کسب قدرت برای تأمین منافع حاکمان که از آن به رویکرد ماکیاولیستی تعبیر می‌شود؛ در طول تاریخ کسانی مانند بنی امیه و بنی العباس و ... این منش را داشتند؛ غایت دیگر تأمین نظم و امنیت برای جامعه است که در برابر هدف قبلی شرافتمندانه است، ولی کافی نیست و در اندیشه اسلامی قدرت برای احقاق حق و تربیت جامعه و تربیت و فضیلت است.
هشدار به کاندیداهای ریاست‌جمهوری
استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) با بیان اینکه شورا شروط و مصادیقی دارد، افزود: انتخاب مسئولان و نمایندگان و مجلس خبرگان از جمله مصادیق آن است. خدا فرموده است: وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا؛ در روایتی بیان شده است که پیامبر فرمودند کسی که مسئولیتی را در جامعه بپذیرد، اما اگر بداند صالح‌تر از او برای این کار وجود دارد، به خدا، پیامبر و مؤمنان خیانت کرده است. کاندیداها قضاوت کنند که آیا فردی صالح و اصلح از آنها وجود دارد یا خیر؟ اگر بود وارد گود نشوند. به تعبیر رهبری، کسی که می‌تواند این مسئولیت را بپذیرد و توان کار کردن را در خود می‌بیند باید وارد شود. البته مردم هم باید افراد بهتر را انتخاب کنند و شایسته باشند.
وی تأکید کرد: طبعاً مرجعیت علمی قرآن در زندگی سیاسی ما هم باید تجلی یابد و اگر بخواهیم این امر محقق شود، باید شورا را کامل درک کنیم؛ امروزه کسانی کتاب و مقاله نوشته و سخنرانی کرده و شورا را به دموکراسی غربی تطبیق داده و آن را تنها مصداق گرفته‌اند که درست نیست.
انتهای پیام
