معیارهای کرامت انسانی در سیره علوی

علی فتح‌الهی، دانشیار گروه ادیان و عرفان دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‎آباد در گفت‌وگو با ایکنا از لرستان با اشاره به اینکه امام علی(ع) ضمن تبیین منزلت خاص انسان و خلیفه الهی بودن به شاخص‌ها و کرامت انسانی انسان اشاره می‌کند، اظهار کرد: مولای متقیان امام علی(ع) شاخص‌هایی چون برابری، عزت نفس و حفظ حریم انسان‌ها را معیارهای کرامت انسانی می‌داند و در مقابل فقر، مسکنت، تملق و چاپلوسی را مانع کمال‌گرایی و نیل به کرامت انسانی برشمرده است.

وی با بیان اینکه در سیره علوی انسان موجودی بهره‌مند از کرامت الهی معرفی می‌شود، ادامه داد: در بخشی از آیات قرآن انسان موجودی ارجمند، با کرامت ذاتی و برتر از سایر مخلوقات هستی خوانده شده است، به‌طوری‌ که در آیه ۱۴ سوره مؤمنون و آیه ۲۰ سوره لقمان به کرامت ذاتی و برتری انسان اشاره شده است.

فتح‌الهی با بیان اینکه کرامت انسانی در سیره علوی نشئت گرفته از سرچشمه زلال آیات و برگرفته از گنجینه نبوی است، ادامه داد: در سیره علوی یکی از اساسی‌ترین حقوق انسان پاسداشت کرامت انسانی به‌عنوان صفتی است که همه انسان‌ها را فرا می‌گیرد و جزو ماهیت انسان به‌شمار می‌آید زیرا کرامت انسانی یک حق خدادادی است که خداوند متعال در آیه ۷۰ سوره اسرا نیز به آن اشاره می‌کند.

دانشیار گروه ادیان و عرفان دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‎آباد یکی از مبانی کرامت انسانی در ارتباط با آفرینش انسان را دمیده شدن روح الهی در انسان دانست و گفت: با تأمل در نهج‌البلاغه در خواهیم یافت که مولای متقیان نیز به تأسی از سیره نبوی و تأکید بر آیات شریفه به شرح آفرینش انسان از خاک می‌پردازد.

وی با بیان اینکه در سیره علوی دسته‌بندی‌های متفاوت از هم در رابطه با مراتب انسان‌ها به چشم می‌خورد، اضافه کرد: امام علی(ع) در خطبه متقین انسان‌ها را به دو قسم انسان‌های دنیاطلب و عقبی‌طلب تقسیم‌بندی می‌کند.

فتح‌الهی شناخت قدر و ارزش انسان را لازمه شناخت کرامت انسانی دانست و گفت: در سیره علوی شناخت قدر انسان نشانه دانشوری و فرهیختگی است کمترین جهل آن است که انسان مقام و منزلت خود را نشناسد.

دانشیار گروه ادیان و عرفان دانشگاه آزاد واحد خرم‎آباد با اشاره به شاخص‌های حفظ کرامت انسانی در سیره علوی، گفت: برابری انسان‌ها از شاخص‌های حفظ کرامت انسانی از دیدگاه امام علی(ع) است کمااینکه از دیدگاه آن حضرت انسان‌ها صرف‌نظر از رنگ، زبان و نژاد با هم برابرند و امام علی(ع) در بیان کرامت انسانی میان مسلمان و غیرمسلمان تفاوت قائل نمی‌شود.

وی حفظ کرامت انسان‌ها را از دیگر شاخص‌های حفظ کرامت انسانی برشمرد و افزود: در سیره علوی مهرورزی نسبت به زیردستان و حفظ حریم شخصی یکدیگر معیار حفظ کرامت انسانی است کما‌‌اینکه آن حضرت همواره به کارگزاران توصیه می‌کند که از ورود به حریم انسان‌ها به‌جد خودداری کنند.

دانشیار گروه ادیان و عرفان دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‎آباد به موانع تحقق کرامت انسانی اشاره کرد و با بیان اینکه تحقق کرامت انسانی و پاسداشت آن ممکن است موانع عدیده‌ای پیش‌روی خود داشته باشد، ادامه داد: هرگونه اقدامی در جهت عکس ارتقای شاخص‌های کرامت انسانی از جمله حریت، برابری، حفظ عزت نفس انسانی و تکریم و احترام به شخصیت دیگران انجام شود از موانع تحقق کرامت انسانی به‌شمار می‌رود.

فتح‌الهی فقر و نیازمندی، رواج تملق و چرب‌زبانی، خودباختگی و اختیال یا ایجاد توهم ابهت را از موانع کرامت انسانی دانست و گفت: امام علی(ع) بارها در فرمایشات خود به این نکته تأکید کردند که فقر نفس انسان را خوار، عقل او را متحیر و موضوع موجب اندوه انسان می‌شود از طرفی آن حضرت در بسیاری از موارد در نهج‌البلاغه انسان‌ها را از چاپلوسی و تملق برحذر می‌دارد چراکه تملق کرامت انسان را ضایع و زایل می‌کند.