کزج؛ دومین ماسوله ایران

به گزارش ایکنا از اردبیل، روستای کزج شهرستان خلخال استان اردبیل، جزو ۱۰ روستای دارای معماری خاص کشور است که گفته می‌شود زادگاه اجدادی اهالی روستای ماسوله گیلان است که نام آن برگرفته از کلمه «کزه» یعنی چوبدستی است که در برخی از لغتنامه‌ها به انگورستان نیز معنی شده است.

کزج روستایی بسیار زیبا از توابع بخش خورش رستم شهرستان خلخال است و فاصله این منطقه از خلخال ۵۷ کیلومتر و از هشتجین ۱۷ کیلومتر می‌باشد که رودخانه قزل اوزن از ۱ کیلومتری غربی این روستا می‌گذرد.

این روستا توریستی جزو ۱۰ روستای دارای بافت با ارزش معماری و تاریخی کشور بوده و معماری خاص اماکن مسکونی، قرار گرفتن در کوهپایه، بهره‌مندی از طبیعت بکر و زیبا، جاری شدن رودخانه قزل اوزن درست از بین باغات روستا، قدمت و پیشینه تاریخی و صنایع دستی موجب شده که این روستا به یکی از جاذبه‌های توریستی استان اردبیل تبدیل شود.

آنچه این روستا را حایز اهمیت ساخته علاوه بر معماری، علاقه اهالی به حفاظت و حراست از سنن، آداب، رسوم و فرهنگ گذشته این خطه است و این روستای زیبا دارای مردمانی فهیم و مهمان نواز است که همزیستی مسالمت‌آمیز شیعه و سنی شاهد خوبی بر فرهنگ غنی مردم این سامان است که با تکیه بر هویت روستای خود، گردشگران زیادی را به سوی دیارشان جذب می‌کنند.

فرهنگ مهمان نوازی ایرانی در کنار زبان آذری، لباس‌های محلی، رودخانه قزل اوزن، صنایع دستی، انواع میوه‌ها و هوای پاک از جاذبه‌های این دیار برای گردشگران است.

کزج، در ارتفاع یکهزار و ۲۵۰ متری از سطح دریا با موقعیت کوهستانی دامنه‌ای و با بافت متمرکز ساخته شده است و زمین‌های زراعی و باغات، بیشتر در حاشیه و پیرامون بافت مسکونی گسترش یافته است.

کریم حاجی‌زاده، مدرس رشته باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی، با بیان اینکه روستای کزج یکی از نمونه‌های شاخص مکان یابی حرفه‌ای در ایجاد روستا محسوب می‌شود، گفت: این روستا در مکانی که شیب کوه تند و خاک آن کیفیت پایین بوده ساخته شده و فضای کالبدی توسط گذشتگان طوری تعریف شده تا از سایر اراضی با کیفیت بالا برای تولیدات کشاورزی استفاده شود.

وی اظهار کرد: به علت نزدیکی این روستا به ماسوله و براساس نظریه کارشناسی متخصصان آثار معماری تاریخی و بر اساس شواهد مستدل و مشابهت ساخت و ساز و نیز معماری خانه‌ها، طریقه آرایش و سلیقه به کار رفته در ساخت و ساز ابنیه، اهالی روستای گردشگری ماسوله از سکنه این روستا هستند که در گذشته‌های دور به علت کوچرو بودن مردم این روستا و استفاده از منطقه ماسوله به عنوان ییلاق، بخشی از جمعیت روستای کزج در آن منطقه ساکن شده و روستای ماسوله را به وجود آورده‌اند.

حاجی‌زاده تاکید کرد: روستای کزج حدود ۸۰۰ نفر جمعیت دارد و اهالی آن به زبان ترکی آذربایجانی تکلم می‌کنند ولی گویا در گذشته‌های دور به زبان تاتی نیز سخن می‌گفتند، دین تمام آن‌ها اسلام بوده و ۶۵ درصد جمعیت را اهل سنت و ۳۵ درصد بقیه را شیعیان تشکیل می‌دهند.

این مدرس بیان کرد: تا پیش از توسعه گردشگری روستا، مهاجر فرستی از ویژگی‌های مهمی جمعیتی آن به شمار می‌رفت و بیشتر جوانان این روستا به شهر‌های تهران، تالش، رشت، کاشان و یزد مهاجرت می‌کردند که این روند در حال حاضر کندتر شده است.

وی ادامه داد: در این روستا که متشکل از جمعیت شیعه و سنی است، سه باب مسجد احداث شده که هر کدام از شیعیان و اهل تسنن یک باب مسجد مخصوص به خود داشته و زنان روستا نیز حسینیه ویژه دارند، به طوری که اهل تسنن در پنج نوبت در مسجد مخصوص خود اذان می‌گویند و اذان شیعیان نیز در سه نوبت در مسجد خود آن‌ها پخش می‌شود.

حاجی زاده با اشاره به وجود یک امامزاده از نوادگان امام موسی کاظم(ع) در این روستا که محل زیارت مردم منطقه است، تصریح کرد: در این روستا ازدواج بین اهل تسنن و شیعیان بدون هیچ مشکلی انجام می‌شود و این امر نماد همزیستی مسالمت آمیز بین پیروان این دو مذهب محسوب می‌شود که علاوه بر آن همه اهالی در تمامی مراسم و آئین‎ها بدون ملاحظه تفاوت در مذهب شرکت می‌کنند.

مدرس رشته باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی، خاطر نشان کرد: سطح زندگی اکثر اهالی این روستا شبیه هم بوده و همه از زندگی یکسانی برخوردار هستند، ولی رقابت پنهان بین اهل تسنن و شیعیان ساکن در این روستا موجب ارتقای سطح زندگی و تمیزی روستا شده است.

وی افزود: مردان روستا برخلاف مردان اکثر روستاها، عادت به کافه نشینی ندارند ولی برای مراوده در مرکز روستا در محله‌ای به نام «کهنه محله» جمع شده و در بعد از ظهر روز‌های بیکاری به گذران اوقات فراغت و صحبت می‌پردازند.

حاجی زاده زنان این روستا را جزو فعالترین زنان ایران دانست و گفت: بیشتر کار‌های منازل و حتی ترمیم و ماله‌کشی سقف خانه‌ها نیز توسط زنان انجام می‌شود.

گفتنی است؛ روستای هدف گردشگری کزج خلخال جزو ۷۳ روستای هدف گردشگری انتخاب شده در کشور برای اجرای طرح ضربتی اشتغال و حمایت از صنایع دستی است که با طبیعت بکر، چشم انداز زیبا و معماری خاص، شکوه پنهانی در بلندای کوه دارد که برای علاقه‌مندان به بوم گردی هنوز ناشناخته مانده است، فلذا لازم است دولت ضمن بهبود زیرساخت‌ها و تسهیل سرمایه گذاری، برای شناساندن این گنجینه‌های بوم گردی بودجه‌های تبلیغاتی ویژه‌ای اختصاص دهد و رسانه‌ها به ویژه صدا و سیما در این باره ایفای نقش کنند.

خبرنگار: فائزه ندایی