در فرازهایی از دعای چهلوپنجم صحیفه سجادیه چنین میفرماید: اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ جَعَلْتَ مِنْ صَفَایا تِلْک الْوَظَائِفِ، وَ خَصَائِصِ تِلْک الْفُرُوضِ شَهْرَ رَمَضَانَ الَّذِی اخْتَصَصْتَهُ مِنْ سَائِرِ الشُّهُورِ...)
خدایا نعمتهای فراوانی به ما دادی، یکی از برجستهترین نعمتها ماه رمضان و یکی از بهترین فضیلتها روزه این ماه است که نصیب ما کردی و هیچ زمانی به عظمت زمان ماه رمضان نیست. گذشته از آن که شب قدر را در آن قرار دادی، این ماه ظرف نزول قرآن شد که چنین فیضی در این ماه نازل شد و این نعمت را مخصوص مسلمانان نمودی و سایر ملل از نعمت روزه گرفتن محرومند. ما به امر تو روزش را روزه گرفتیم و شبش را به کمک تو به قیام و عبادت مشغول بودیم.
پس از جملاتی فرمود: (وَ أَرْبَحَنَا أَفْضَلَ أَرْبَاحِ الْعَالَمِینَ): ما ربح و سودی که در این ماه بردیم هیچ تاجری در هیچ گوشه دنیا نبرده است، (ثُمَّ قَدْ فَارَقَنَا عِنْدَ تَمَامِ وَقْتِهِ وَانْقِطَاعِ مُدَّتِهِ وَوَفَاءِ عَدَدِهِ): این ماه بعد از آنکه پایانش فرارسید، از ما مفارقت و هجرت کرد و ما را تنها گذاشت، (فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ وِدَاعَ مَنْ عَزَّ فِرَاقُهُ عَلَینَا): پس ما هم با ماه خدا وداع میکنیم وداع با دوست عزیزی که مفارقتش برای ما توانفرساست، (وَ غَمَّنَا وَ أَوْحَشَنَا انْصِرَافُهُ عَنَّا): ما کسی را وداع میکنیم که رفتنش برای ما بسیار گران و سخت است و ما را غمگین میکند و به وحشت و ترس میاندازد، (وَ لَزِمَنَا لَهُ الذِّمَامُ الْمَحْفُوظُ، وَ الْحُرْمَةُ الْمَرْعِیةُ، وَ الْحَقُّ الْمَقْضِی): باید حقی که او بر عهده ما دارد، رعایت کنیم و حرمتی که در پیش ما دارد ارج نهیم و به تعهدی که بین ما و اوست وفا کنیم.
(فنحن قایلون: السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا شَهْرَ اللَّهِ الْأَكْبَرَ، وَ يَا عِيدَ أَوْلِيَائِهِ): آنگاه که این دوست از ما جدا شد میگوییم: سلام بر تو ای بزرگترین ماه که به خدا انتساب داری و سلام بر تو ای عید اولیای الهی.
(السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا أَكْرَمَ مَصْحُوبٍ مِنَ الْأَوْقَاتِ، وَ يَا خَيْرَ شَهْرٍ فِي الْأَيَّامِ وَ السَّاعَاتِ): سلام بر تو ای گرامیترین وقتهایی که با ما بودی و ای بهترین ماه در روزها و ساعتها.
(السَّلَامُ عَلَیک مِنْ شَهْرٍ قَرُبَتْ فِیهِ الْآمَالُ، وَ نُشِرَتْ فِیهِ الْأَعْمَالُ): سلام ما بر تو ای ماهی که آرزوها در این ماه نزدیک شد [ما فهمیدیم که چه بخواهیم] و اعمال در آن پراکنده.
(السَّلَامُ عَلَیک مِنْ قَرِینٍ جَلَّ قَدْرُهُ مَوْجُوداً، وَ أَفْجَعَ فَقْدُهُ مَفْقُوداً): سلام بر تو ای نزدیکی که وقتی بودی گرامی بودی و حال که در آستانه رفتن هستی، رفتنت فاجعه است. (و مرجو الم فراقه): سلام بر تو ای تکیهگاه امید که در هنگام مفارقت، ما را متالم و رنجور کردی.
(السَّلَامُ عَلَيْكَ مِنْ أَلِيفٍ آنَسَ مُقْبِلًا فَسَرَّ، وَ أَوْحَشَ مُنْقَضِياً فَمَضَّ): سلام بر تو ای دوست با الفت که وقتی آمدی ما را مسرور و وقتی رفتی ما را گداختی.
(السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ مُجَاوِرٍ رَقَّتْ فِیهِ الْقُلُوبُ وَ قَلَّتْ فِیهِ الذُّنُوبُ): سلام بر تو ای همسایه عزیز، تو همسایهای بودی که در این مدت در اثر همجواری با تو دلها رفیق و گناهان کم شد.
(السَّلَامُ عَلَیک مِنْ نَاصِرٍ أَعَانَ عَلَى الشَّیطَانِ، وَ صَاحِبٍ سَهَّلَ سُبُلَ الْإِحْسَانِ): سلامی بر تو ای رفیقی که کمک کردی تا ما بر شیطان مسلط شدیم.
( السَّلَامُ عَلَیک مَا أَکثَرَ عُتَقَاءَ اللَّهِ فِیک): سلام بر تو ای ماه، چه بسیار بندههایی را که خدا در زمان تو آزاد کرده است. (خداوند آنان را که گرفتار آتش و رذایل اخلاقی بودند، از این بندها آزاد کرده و چه نعمتی بهتر از آزادی است که انسان برده هوی نباشد و زمامش را به دست هوس نسپارد).
(وَ مَا أَسْعَدَ مَنْ رَعَى حُرْمَتَک بِک): چقدر سعادتمند شد کسی که احترام تو را حفظ کرد و مواظب بود تا در این ماه حرف بد نزند و خیال گناه نکند.
(اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ مَا كَانَ أَمْحَاكَ لِلذُّنُوبِ وَ أَسْتَرَكَ لِأَنْوَاعِ الْعُيُوبِ): سلام بر تو ای حقیقت ماه مبارک رمضان که محو کننده گناه هستی و عیب را می پوشانی.
(السَّلَامُ عَلَیک مَا کانَ أَطْوَلَک عَلَى الْمُجْرِمِینَ): سلام بر تو ای ماه مبارک رمضان که برای افراد تبهکار بسیار طولانی هستی، (واهیبک فی صدور المومنین) و چه با هیبت و جلال بودی در دل های اهل ایمان. (السلام علیک من شهر لاتنافسه الایام): درود بر تو ای ماهی که هیچ ماهی توان مسابقه و رقابت با تو را ندارد. [و همه یازده ماه به دنبال تو هستند].
(السَّلَامُ عَلَیک مِنْ شَهْرٍ هُوَ مِنْ کلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ): درود بر تو ماهی که از هر چیز (پیشآمدهای بد و شیطان) سلامت و بیگزند است.
(السَّلَامُ عَلَیک غَیرَ کرِیهِ الْمُصَاحَبَةِ، وَ لَا ذَمِیمِ الْمُلَابَسَةِ): سلام بر تو، در این مدتی که مهمان ما بودی یا مادر خدمت تو بودیم، هیچ بدی ندیدیم و لذت بردیم.
(السلام علیک کما وفدت علینا بالبرکات، و غسلت عنا دنس الخطییات): سلام بر تو که همراه خود برکت آوردی، ما را شستوشو دادی و رفتی [و اگر بعدها آلوده شویم به دست خود شدهایم]
(السَّلَامُ عَلَیْکَ غَیْرَ مُوَدَّعٍ بَرَماً وَ لَا مَتْرُوکٍ صِیَامُهُ سَأَماً): درود بر توت که پس از یک ماه میهمانی در هنگام تودیع ما احساس خستگی نکردیم و رنجی احساس ننمودیم.
(السَّلَامُ عَلَیک مِنْ مَطْلُوبٍ قَبْلَ وَقْتِهِ، وَ مَحْزُونٍ عَلَیهِ قَبْلَ فَوْتِهِ): سلام بر تو که قبل از آمدن انتظارت را داشتیم و هماکنون با رفتنت ما را غمگین کردهای.
( السَّلَامُ عَلَیک کمْ مِنْ سُوءٍ صُرِفَ بِک عَنَّا، وَ کمْ مِنْ خَیرٍ أُفِیضَ بِک عَلَینَا): سلام بر تو که به برکت تو خدا بسیاری از بلاها را از ما برداشت و بسیاری از برکات را به ما عطا کرد. [در حقیقت ما مهمان تو بودیم نه تو مهمان ما]
(السلام علیک و علی لیله القدر التی هی خیر من الف شهر): سلام بر تو ای ماه، سلام بر لیله القدر ان شبی که از هزار ماه بالاتر است.
(السَّلَامُ عَلَیک مَا کانَ أَحْرَصَنَا بِالْأَمْسِ عَلَیک، وَ أَشَدَّ شَوْقَنَا غَداً إِلَیک): سلام بر تو ای ماهی که دیروز حریص بودیم که بیایی و فردا هم مشتاقیم که تو را زیارت کنیم.
(السَّلَامُ عَلَیک وَ عَلَى فَضْلِک الَّذِی حُرِمْنَاهُ، وَ عَلَى مَاضٍ مِنْ بَرَکاتِک سُلِبْنَاهُ): درود بر تو و فضیلت تو، درود بر تو و برکات تو که امروز از آن محروم شدیم.
پس حضرت در ادامه دعا عرض میکند: خدایا تو آن توفیق را دادی که ما اهل این ماه باشیم در حالیکه عدهای از فضیلت این ماه به خاطر شقاوتشان محرومند، پروردگارا تو مولای مایی در آنچه ما را به شناخت آن برگزیدهای و ما را راهنمایی کردی که از آن پیروی کنیم و در پرتو توفیق تو به روزه و نماز آن با اعتراف به تقصیر نائل آمدیم و اندکی از وظایف بسیار را ادا کردیم.
پروردگارا در حالی تو را ستایش میکنیم که به بد رفتاری خود اقرار و به ضایع نمودن نعمت احکام تو و عمر خویش اعتراف داریم و برای توست از ناحیه دلهای ما پیمان پشیمانی و از ناحیه زبان پوزشطلبی صادقانه، پس اجر مصیبت در اعتراف به تقصیر را به ما عنایت و عوض خیری به ما لطف فرما و پذیرش پوزش را برای ما مقرر فرما و ما را در تقصیر از ادای حق خود سرزنش مکن و عمر ما را تا ماه مبارک آینده طولانی بفرما و هنگامی که ما را به سال آینده رساندی کمک کن تا آنچه در خور توست عبادت کرده و آنچه سزاوار توست طاعت کنیم و توفیق انجام کار نیک را به طور مستمر بهره ما فرما تا آنچه شایسته مقام توست در تمام ماه مبارک رمضان که در مدت عمر ما پیش میآید جبران شود.
پروردگارا هجران ماه مبارک را که مصیبت ماست برای ما در روز عید فطر بابرکت جبران فرما و ثواب همه کسانی که تا روز قیامت در این ماه روزه، روزه میگیرند یا عبادت میکنند برای ما نیز مقرر فرما.
خداوندا! پاداش همه روزهداران را به همه ما ارزانی دار و توفیق بهرهمندی از این فیوضات را در طول سال عنایت فرما و ما را از پیروان واقعی آن امام همام قرار ده.
امین یا رب العالمین.
منابع:کتاب بحارالانوار و hAWZAH.NET