چرایی انزوای جبهه حق از نگاه امام علی(ع)

حجت‌الاسلام حسین روزبهانی، رئیس کانون نهج‌البلاغه‌شناسی لرستان در گفت‌وگو با ایکنا از لرستان، با شرح فرازی از خطبه 25 نهج‌البلاغه «مَا هِيَ إِلَّا الْكُوفَةُ أَقْبِضُهَا وَ أَبْسُطُهَا، إِنْ لَمْ يَكُنْ تَكُونِي إِلَّا أَنْتِ تَهُبُّ أَعَاصِيرُكِ فَقَبَّحَكِ اللَّهُ. وَ تَمَثَّلَ بِقَوْلِ الشَّاعِرِ: لَعَمْرُ أَبِيكَ الْخَيْرِ يَا عَمْرُو إِنَّنِي. عَلَى وَضَرٍ مِنْ ذَا الْإِنَاءِ قَلِيلِ، ثمَّ قالَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ:- اُنْبِئْتُ بُسْراً قَدِ اطَّلَعَ الْيَمَنَ، وَ اِنِّى وَ اللّهِ لاََظُنُّ اَنَّ هؤُلاءِ الْقَوْمَ سَيُدالُونَ مِنْكُمْ بِاجْتِماعِهِمْ عَلى باطِلِهِمْ، وَ تَفَرُّقِكُمْ عَنْ حَقِّكُمْ، وَ بِمَعْصِيَتِكُمْ اِمامَكُمْ فِى الْحَقِّ، وَ طاعَتِهِمْ اِمامَهُمْ فِى الْباطِلِ، وَ بِاَدائِهِمُ الاَْمانَةَ اِلى صاحِبِهِمْ وَ خِيانَتِكُمْ، وَ بِصَلاحِهِمْ فى بِلادِهِمْ وَ فَسادِكُمْ. فَلَوِ ائْتَمَنْتُ اَحَدَكُمْ عَلى قَعْب لَخَشيتُ اَنْ يَذْهَبَ بِعِلاقَتِهِ. اللّهُمَّ اِنّى قَدْ مَلِلْتُهُمْ وَ مَلُّونى، وَ سَئِمْتُهُمْ وَ سَئِمُونى، فَاَبْدِلْنى بِهِمْ خَيْراً مِنْهُمْ، وَ اَبْدِلْهُمْ بى شَراًّ مِنِّى. اَللّهُمَّ مُثْ قُلُوبَهُمْ كَما يُماثُ الْمِلْحُ فِى الْماءِ. اَما وَاللّهِ لَوَدِدْتُ اَنَّ لى بِكُمْ اَلْفَ فارِس مِنْ بَنى فِراسِ بْنِ غَنْم»، اظهار کرد: این خطبه آخرین خطبه‌های امام علی(ع) در زمان حکومت است و در زمانی است که جنایت‌ها و خباثت‌های معاویه به اوج خود رسیده است و بخش‌هایی از یمن نیز در اختیار معاویه است.

وی با اشاره به اینکه امام علی(ع) از عناصر سست عنصر خود گلایه می‌کند و این خطبه را در زمانی بیان می‌کند که جز کوفه باقی نمانده است و بلاد اسلامی تحت سلطه شامیان است، گفت: امام در این خطبه از صنعت ادبی جاندارپنداری استفاده می‌کند و می‌فرماید: ای کوفه؛ تنها تو باقی مانده‌ای و تو هم پرآشوب و طوفانی است.

روزبهانی با اشاره به اینکه امام علی(ع) در این خطبه یک بیت شعر را نیز بیان می‌کند، ادامه داد: امام به دوستش عمر می‌فرماید: برای من کوفه باقی مانده و جبهه باطل همین موقعیت و جاه و ثروت شما را می‌گیرند به معنای دیگر امام با گلایه از یاران خود به تبیین علت انزوای جبهه حق می‌پردازد.

رئیس کانون نهج‌البلاغه‌شناسی امام علی(ع) در این خطبه دلیل انزوا و شکست یاران خود و پیروزی ظاهری یاران معاویه را بیان می‌کند، ادامه داد: وقتی معاویه بسیاری از بلاد را محاصره کرد، امام راز پیروزی ظاهری معاویه را در این می‌داند که یاران معاویه در باطل اجتماع داشته و متحد هستند، اما یاران امام علی(ع) در عین اینکه بر حق هستند، اما اتحاد ندارند.

وی اتحاد را یکی از دلایل پیروزی دانست و با بیان اینکه قرآن بر اتحاد جبهه حق تأکید دارد، اظهار کرد: دلیل دیگر انزوای یاران امام علی(ع) این بود که جبهه حق از امام اطاعت نمی‌کنند، اما آنان به تمام معنا با انگیزه‌های مادی که دارند به‌طور کامل سرسپرده معاویه هستند.

روزبهانی ادامه داد: دلیل دیگر انزوای یاران امام علی(ع) این است که یاران امام در آنچه امام به یاران خود اعتماد می‌کند امانت‌دار نیستند، یاران معاویه در سرزمین‌های خودشان به آبادانی می‌کوشند هر چند در جبهه باطل هستند. از نگاه امام علی(ع) هر کسی در هر جبهه‌ای که باشد اگر اطاعت و فرمانبرداری، اتحاد، امانت‌داری و رفتار به صلاح داشته باشد، پیروز است.

رئیس کانون نهج‌البلاغه‌شناسی لرستان با اشاره به اینکه امام علی(ع) از اهل کوفه گلایه می‌کند، ادامه داد: اهل کوفه رنگ و بوی دنیوی گرفته و نگاه آنان نگاه امام علی(ع) نیست به معنای دیگر از عدالت امام علی(ع) خسته شده‌اند. امام علی(ع) در این خطبه می‌فرماید: در آن روزگار کاش من هزار یار واقعی داشتم. اگر امام علی(ع) هم باشی اما یار نداشته باشی نمی‌توانی کاری از پیش ببری.