«جاکیم»؛ سازمانی با هدف همسو کردن سیاست‌های مالزی با آموزه‌های اسلامی + فیلم

به گزارش ایکنا، معاونت توسعه امور اسلامی مالزی (به زبان مالایی: Jabatan Kemajuan Islam Malaysia) یا با نام عمومی JAKIM شناخته می‌شود، یک نهاد دولتی در منطقه پوتراجایا مالزی است که امور اسلامی در این کشور را اداره می‌کند.

جاکیم، سازمانی با پیشینه 50 ساله

تاریخچه تأسیس جاکیم به سال 1969 برمی‌گردد. در این سال، مجمع حاکمان مالزی تصمیم گرفت که برای توسعه و پیشرفت اسلام متناسب با جایگاه این کشور به عنوان یک کشور اسلامی در حال رشد و کسب جایگاه بین‌المللی، نیاز به تشکیل یک نهاد مستقل اسلامی وجود دارد.

با درک این واقعیت، دبیرخانه شورای ملی امور مذهبی اسلامی مالزی(MKI) برای پاسداری از اعتقادات و آموزه‌های اسلامی تأسیس شد. این دبیرخانه بعداً به عنوان اداره مذهبی در نهاد نخست‌وزیری ارتقا یافت اما مجدداً به «اداره امور اسلامی» تغییر نام یافت.

در اول ژانویه 1997، در راستای توسعه و پیشرفت روزافزون اسلام در کشور، اداره توسعه اسلامی مالزی با نام رسمی جاکیم توسط دولت مالزی تأسیس شد. 

انتقادات به مبنای قانونی تأسیس جاکیم

تأسیس جاکیم با انتقاد برخی از گروه‌ها مواجه شد که ادعا می‌کردند شکل‌گیری این سازمان بر اساس قانون اساسی مالزی نادرست است. «گروه 25»، متشکل از چند سازمان غیردولتی اعلام کرد که تأسیس جاکیم، مغایر ماده 38 قانون اساسی است زیرا تأسیس این سازمان در حوزه اختیارات شورای حاکمان نیست. آنها همچنین بودجه هنگفت این نهاد را زیر سؤال بردند.

در مقابل، ماهاتیر محمد، نخست‌وزیر سابق مالزی، از تشکیل جاکیم دفاع کرد و گفت که این تشکیلات با هدف همسو کردن دولت با آموزه‌های اسلامی صورت گرفته است.

بیانیه وی مورد حمایت مجاهد یوسف روا، وزیر سابق امور دینی این کشور قرار گرفت. وی اعلام کرد که این سازمان برای تأمین نیازهای جاری، از جمله مدیریت بودجه امور اسلامی، تأسیس شده است. بودجه سالانه این سازمان در سال 2021 یک میلیارد و 400 میلیون رینگیت معادل 250 میلیون دلار اعلام شد.

مهمترین وظایف تعریف شده جاکیم

معاونت توسعه اسلامی مالزی (جاکیم) که زیرمجموعه نهاد نخست‌وزیری است در برنامه‌ریزی و مدیریت امور اسلامی در مالزی نقش محوری دارد. برنامه‌ریزی و تعیین سیاست‌های توسعه و پیشرفت امور اسلامی در مالزی، پاسداری از عقايد و معارف اسلامی؛ كمک به تدوين و هماهنگ كردن قوانين و مقررات لازم و ارزيابی و هماهنگی اجرای قوانين موجود در جهت رفع مشكلات مسلمانان؛ اجرای برنامه‌های توسعه امت اسلامی و پیاده کردن اسلام در مدیریت کشور؛ هماهنگی سازوکارهای اجرایی قانونی و نیز نظارت بر شئون اسلامی در سطح کشور؛ ارزیابی برنامه‌های اسلامی اجرا شده در کشور؛ ایفای نقش به عنوان گردآورنده، انتشار دهنده و مرجع اطلاعات در امور اسلامی؛ و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی اسلامی، مهمترین وظایف تعریف شده جاکیم هستند.

ساختار سازمانی جاکیم

جاکیم دارای سه بخش اصلی است یعنی: بخش سیاست‌گذاری، بخش اجرایی و بخش مدیریت.

 بخش سیاستگذاری، به شش زیربخش تقسیم شده که عبارتند از: 1- بخش سیاست توسعه اسلامی 2- بخش تحقیقات 3- بخش روابط و امور خارجی 4- بخش مدیریت حلال 5- بخش مقاصد شرعیه 6- بخش هماهنگی اجرای شریعت

 بخش توسعه انسانی شامل 5 زیربخش است: 1- بخش تبلیغات دینی 2- بخش آموزش 3- بخش خانواده و فعالیت‌های اجتماعی 4- بخش رسانه 5- بخش انتشارات
بخش مدیریت به چهار زیربخش تقسیم می‌شود: 1- بخش مدیریت منابع انسانی 2- بخش مدیریت اطلاعات 3- بخش مالی 4- بخش خدمات مدیریت

سازمان‌های تحت نظر مستقیم جاکیم

سازمان‌های تابعه جاکیم عبارتند از: مؤسسه آموزش اسلامی مالزی، دبیرخانه شورای حلال مالزی، دارالقرآن، مؤسسه مهارت‌های اسلامی ساراواک، مؤسسه مطالعات و تبلیغات اسلامی صباح، شعبه صباح؛ شعبه ساراواک. همچنین سه مسجد نگارا، پوترا و مسجد تونکو میزان زین‌العابدین زیر نظر بخش تبلیغ جاکیم قرار دارند. 

تاریخ‌سازی نخستین رئیس زن در جاکیم

در ماه مارس 2022، «حکیمه محمد یوسف» با انتخاب به عنوان نخستین مدیر زن جاکیم تاریخ‌ساز شد.

سخنگوی دولت مالزی اعلام کرد که انتصاب حکیمه که از 21 مارس اجرایی شد، با توجه به سابقه 30 سال خدمت وی در جاکیم بوده است. او در بیانیه‌ای گفت: این انتصاب، مشارکت زنان در تصمیم‌سازی امور کشور را افزایش می‌دهد.

زکی ابراز امیدواری کرد که انتصاب حکیمه که قبلاً به عنوان معاون مدیر کل سیاست جاکیم خدمت کرده بود، این سازمان را به سمت تقویت نقش آن به عنوان یک نهاد رقابتی فعال در امور اسلامی در سطح ملی و جهانی سوق می‌دهد.

بیشتر بخوانید:

• ریاست یک بانو بر اجرای مسابقات بین‌المللی قرآن مالزی

حکیمه که در سال 1990 از دانشگاه مالایا با مدرک لیسانس رشته شریعت فارغ‌التحصیل شد، مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته توسعه منابع انسانی از دانشگاه پوترای مالزی (UPM) در سال 2001 اخذ کرد. او در سال 1992 به عنوان دستیار مدیر اداره حلال در جاکیم مشغول به کار شد.

«دارالقرآن»؛ مؤسسه‌ای برای تربیت نسل قرآنی

دارالقرآن یک مؤسسه آموزشی قرآنی در مالزی است که توسط اداره توسعه اسلامی مالزی (جاکیم)، مدیریت می‌شود. این مرکز در سال 1966، زمانی که «تونکو عبدالرحمن پوترا الحاج»، اولین نخست‌وزیر مالزی، تمایل خود را برای تأسیس یک مؤسسه مطالعات قرآنی در این کشور ابراز کرد، تأسیس شد. این تمایل در هنگام افتتاح مسجد ملی بیان شد. ایده تأسیس این مرکز قرآنی پس از راه‌اندازی مسابقات بین‌المللی قرآن این کشور در سال 1960 و دیدار شیخ محمود شلتوت، رئیس وقت دانشگاه الازهر در افتتاحیه این مسجد مطرح شد.

این مرکز در ابتدا «معهد تحفیظ القرآن و القرائة»(انجمن حفظ و قرائت قرآن) نام گرفت و به عنوان یکی از واحدهای بخش امور اسلامی در نهاد نخست‌وزیری در کوالالامپور مستقر شد. کار این مرکز در اول مارس 1966 در تالار سخنرانی مسجد ملی آغاز شد و تعداد قرآن‌آموزان آن در مجموع 8 نفر بود که توسط ایالت‌ها انتخاب و در زمینه حفظ قرآن کریم مشغول شدند.

این مرکز از سال 1966 تا 1978 تحت مدیریت کمیته ملی اداره مساجد و دبیرخانه شورای ملی امور مذهبی اسلامی مالزی قرار گرفت و در سال 1972 به نام «معهد تحفیظ القرآن والقرائة» نامگذاری شد.

معهد تحفیظ تا سال 1980 تحت مدیریت مرکز تحقیقات اسلامی نهاد نخست‌وزیری قرار گرفت. پس از آن تا سال 1983 تحت مدیریت بخش دینی مؤسسه دعوت و تربیت اسلامی (INDAH)، در نهاد نخست‌وزیری قرار داشت.

در سال 1997، معهد تحفیظ القرآن والقرائة به عنوان یکی از ادارات در معاونت توسعه اسلامی مالزی(جاکیم) ارتقاء یافت و دارالقرآن نام گرفت. سرانجام در اول نوامبر 1998، این مرکز در یک محل دائمی در مجتمع دارالقرآن در سلانگور مستقر شد.

شورای حلال مالزی در جاکیم

مرکز حلال جاکیم (JAKIM’s Halal Hub)، نهاد مسئول صدور گواهینامه حلال در مالزی است. بنابراین، این سازمان نقش بسیار مهمی در حمایت از مصرف‌کنندگان مسلمان در این کشور ایفا می‌کند و این مسئولیت بر عهده جاکیم است تا به آنها اطمینان دهد که محصولات و خدمات ارائه شده مطابق با توصیه‌های شریعت اسلامی هستند.

به منظور صدور گواهی حلال، جاکیم باید وضعیت محصول را در هر مرحله تولید با انجام بازرسی رسمی از کارخانه‌ها به‌طور هدفمند بررسی و برای آنها گواهی حلال صادر کند. مدت اعتبار گواهی حلال دو سال است و نام فرآورده‌ها و شرکت‌های دارای گواهینامه حلال باید در وب‌سایت جاکیم به عنوان نهادهای صدور گواهی حلال درج شود. پس از انقضای مدت، بررسی مجدد انجام خواهد شد.

محصولاتی که باید از جاکیم گواهی حلال دریافت کنند در زمینه مواد غذایی، نوشیدنی، مواد آرایشی و بهداشتی و دارو هستند. همچنین تمام گوشت‌ها و محصولات مبتنی بر گوشت که برای واردات به مالزی در نظر گرفته شده‌اند باید دارای گواهی حلال توسط مراجع رسمی صدور گواهی حلال باشند. همچنین، کارخانه‌ها باید توسط جاکیم و دپارتمان خدمات دامپزشکی بازرسی و تأیید شوند و باید محصولات آنها با پروتکل‌های مالزی برای تولیدات گوشت و مرغ حلال مطابقت داشته باشد. همچنین کلیه مواد غذایی و کالاهای وارداتی که در مالزی به بازار عرضه می‌شوند باید از سوی جاکیم تأیید شده باشند.

برنامه به رسمیت شناختن نهادهای حلال بین‌المللی از سوی جاکیم با بیش از 50 نهاد بین‌المللی ثبت شده تا به امروز، دقیق‌ترین و پرتقاضاترین برنامه دوجانبه به رسمیت شناختن سیستم حلال در جهان است. لوگوی حلال مالزی محبوب‌ترین و شناخته‌شده‌ترین نشان در سطح جهانی است که نماد شهرت این کشور به عنوان قطب پیشرو حلال در جهان به شمار می‌آید.

در ادامه ویدئوی اختصاصی ایکنا از نمای بیرونی ساختمان بزرگترین سازمان اسلامی مالزی(جاکیم) را مشاهده می‌کنید.

گزارش از محسن حدادی