پرداخت 14 میلیون تومان برای چاپ مقاله پژوهشی

به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست «آسیب‌شناسی پژوهش در عملکرد اساتید گروه معارف ویژه اساتید خانم» امروز یکشنبه 20 آذرماه از سوی پژوهشکده فرهنگ و دین پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی برگزار شد.

زهرا کاشانی‌ها، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید رجایی، در این نشست سخنرانی کرد که گزیده آن را در ادامه می‌خوانید:

معتقدم تفاوت چشمگیری بین اساتید گروه معارف و دیگر اساتید علوم انسانی وجود ندارد چراکه در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران باید همه اساتید علوم انسانی ما هم‌تراز با اساتید معارف اسلامی باشند و هر کدام از اینها کاری انجام دهند که اساتید گروه معارف انجام می‌‌دهند اما در چند سال اخیر تلاش‌های انجام شده در این راستا ریشه‌ای نبوده است و خود بنده در این زمینه با معاون وزیر هم صحبت کرده‌ام تا اساتید درخوری در این نظام داشته باشیم که از دبیرستان برای این کار تربیت شده باشند. متأسفانه شاید هفتاد تا هشتاد درصد معلمان و دبیران ما اساتید و معلمانی در تراز جمهوری اسلامی نیستند.

وجود مافیا در حوزه پژوهش

اساتید معارفی باید تفاوت چشمگیری با اساتید سایر گروه‌ها داشته و یک سر و گردن از آنها بالاتر باشند اما متأسفانه اینگونه نیست. یکی از آسیب‌هایی که به صورت کلی در عرصه پژوهش لازم است اشاره کنم و شامل گروه معارف اسلامی هم می‌شود ضوابط اداری و مقررات دست و پاگیر است. مشکل دیگر نداشتن مسئله‌های پژوهشی مناسب و خوب است. حتی ما در مقطع فوق لیسانس و دکتری هم می‌بینیم که دانشجو بسیار معطل می‌ماند تا بتواند یک موضوع درخور که متناسب با رشته و دانشگاه وی و معارف دینی و قرآنی است به دست بیاورد و این هم معضلی است که ناشی از کم کاری استاد یا دانشجو نیست بلکه پژوهشکده‌ها باید تلاش کنند نیازهایی که نه تنها در کشور ما بلکه در دنیا وجود دارد را بیرون بیاورند تا روی آنها کارهای پژوهشی صورت گیرد.

برای مثال برداشت‌های مستشرقان آسیب زیادی به پژوهش‌های دینی زده است و تلاش زیادی هم برای پاسخگویی به آنها صورت نگرفته است هرچند به صورت پراکنده برخی مقالات یا کتاب‌ها در این زمینه نوشته شده است که معلوم هم نیست چقدر درخور و پاسخگو باشد. وجود مافیای قدرتمند در چاپ مقالات پژوهشی مسئله‌ای است که بنده در طول سالیان متعدد فعالیت در این حوزه و حتی پست‌های مدیریتی که داشته‌ام با آن مواجه بوده‌ام.

پرداخت پول برای چاپ مقاله

برای اینکه ناراحتی بنده به میزان بیشتری مشهود شود لازم است اشاره کنم که یکبار فصلنامه‌ای را بررسی کردم و دیدم پنج مورد از هفت مقاله چاپ شده در یک شماره از یک فصلنامه مربوط به مدیران همان مجله یا مدیران مجلات دیگر یا هیئت‌ مدیره‌های مجلات دیگر بود و بعداً متوجه شدم مجلات دیگر هم مقالات مدیران این مجله را چاپ می‌کنند. چنین کاری حال آدم را بد می‌کند و باعث می‌شود بسیاری از افراد از پژوهش زده شوند. یکبار یکی از اساتید می‌گفت بنده برای چاپ مقاله ده میلیون تومان پول داده‌ام اما یکی دیگر از اساتید گفت که این رقم خوبی است چون بنده چهارده میلیون پول پرداخت کردم.

مورد بعدی هدفمند نبودن پژوهش است که شاید به مواردی که گفته شد ارتباط داشته باشد و برخی اساتید دنبال این هستند که صرفاً از پایان‌نامه یا رساله دانشجو، یکی دو مقاله بیرون بیاورند و به همین دلیل زمان دفاع را دائماً به تأخیر می‌اندازند. این هم اقدامی غیراخلاقی است که باعث آسیب به دانشجو می‌شود. مشکل دیگر آموزش‌محور بودن نظام تعلیم و تربیت و پژوهش‌محور نبودن آن است. اساساً آموزش و پرورش و حتی آموزش عالی ما آموزش‌محور است و تاکنون آن را تغییرات اساسی نداده‌ایم و همین باعث شده از اول به کودکان خود پژوهش را یاد ندهیم لذا وقتی به مقاطع بالاتر می‌رسند آشنایی چندانی با چهارچوب‌های پژوهشی ندارند و پایان‌نامه‌های آنها هم پر از اشکال است. این مشکلی است که بنده بارها در پایان‌نامه‌ها با آن برخورد داشته‌ام.

چندشغله بودن بسیاری از پژوهشگران

چند شغله بودن پژوهشگران و اعضای هیئت علمی مشکل دیگر در زمینه فعالیت‌های پژوهشی در ایران است. این هم باعث می‌شود که ما پژوهشگران خوبی نداشته باشیم. در حالی که فرد باید تمام هم و غم خود را روی مسئله پژوهشی بگذارد تا در کار خود موفق باشد.

مورد دیگر، کمّی نبودن نتایج تحقیق در علوم دینی و فقط کیفی بودن آن است. مخصوصاً در علوم اسلامی، تحقیقات ما عمدتاً کیفی هستند و بیشتر اساتید ما هم تحقیقات کمی را بلد نیستند. مشکل دیگر این است که کارهای میان رشته‌ای اساسی صورت نگرفته است. این هم از کارهایی است که باید پژوهشگاه‌ها اقدامات اساسی در این راستا انجام دهند. یکی از اقداماتی که مرحوم آیت‌الله مصباح یزدی انجام می‌دادند همین بود که مطالعات را به شکل میان رشته‌ای پیش می‌بردند و طلاب را هم مامور چنین کاری می‌کردند.

در زمینه راهکارهای حل این مشکلات معتقدم ارتباطی جدی باید با شورای عالی انقلاب فرهنگی برقرار شود و درخواست کنیم آئین‌نامه ارتقای اساتید دچار تغییراتی شود. همچنین لازم است مراکزی جامع برای اطلاع‌رسانی در کشور وجود داشته باشد که تمام مقالات و از جمله مقالات معارفی را رصد کند تا مقالات پژوهشی کیفیت بالاتری داشته باشند.