دانشگاه‌ها آموزش مهارت‌محور را جدی بگیرند

به گزارش خبرنگار ایکنا، کنگره ملی آموزش هدفمند، مهارتی و نیازمحور صبح امروز 5 تیرماه در دانشگاه تهران برگزار شد.

در این نشست محمدعلی زلفی‌گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری سخنرانی کرد و گفت: آنقدر نیازهای جامعه ما بالا است، آنقدر نیاز به اشتغال در جامعه ما بالا است که هرچه تلاش کنیم کم است و نیاز نیست فکر کنیم تلاش یک وزاتخانه در این زمینه جا را برای دیگر دستگاه‌ها تنگ می‌کند بلکه همه باید در جورچین آموزش مهارتی جای خودمان را داشته باشیم.

وی افزود: ما راهی جز این نداریم که خودمان را همراستا با تغییر اقلیم آموزش جهانی تغییر دهیم. امروز ما شرایطی را درک می‌کنیم که با سرعت در حال تغییر است و با نسلی سروکار داریم که بیشترین تغییرات را در عرصه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در ابعاد ملی و فراملی درک کرده است لذا راهی نداریم جز اینکه خودمان را با تغییرات گسترده که در شیوه آموزش و اشتغال و آینده شغلی وجود دارد تطبیق دهیم و باید آموزش‌های جدید و علوم نوظهور را بومی کنیم و الا از گردونه اثرگذاری عقب می‌مانیم.

زلفی گل تصریح کرد: نهاد آموزش عالی، قدرت پیش‌بینی آینده و نیازآفرینی دارد. دانشگاه نه تنها باید نیاز امروز را برطرف کند بلکه وظیفه نیازآفرینی برای سال‌های آینده را بر عهده دارد. بحث آموزش هدفمند باید هم برای دانشجویان فعلی انجام شود، هم برای فارغ التحصیلان و هم برای کسانی که شغلی دارند. به نظر من هم به دانشگاه مهارت‌محور نیاز داریم و هم به آموزش مهارتی و این دو قابل جمع هستند. ما حتی می‌توانیم پایمان را از این هم فراتر بگذاریم و جدا از دانشگاه مهارتی و آموزش مهارتی، سراغ پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد برویم و آنها نیز باید در این عرصه فعال باشند.

وی تاکید کرد: یک نکته دیگر این است که باید از ظرفیت موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی به عنوان قوه عاقله وزارت علوم و مغزافزار آموزش عالی استفاده شود. تنها نگرانی که در این زمینه وجود دارد این است که نتوانیم بخش‌های مختلفی که در این زمینه درگیر هستند را با هم هماهنگ کنیم لذا ضروری است که برای ایجاد این هماهنگی برنامه‌ریزی  کنیم.

آموزش مهارت‌محور را جدی بگیرید

وزیر علوم ادامه داد: توصیه من به همه روسای دانشگاه‌ها این است که آموزش مهارت‌محور را جدی بگیرید. خوشبختانه دانشگاه تهران پرچمدار این مسئله شده است و سوای واحدهای درسی هر رشته، 3 واحد درسی مهارتی شبیه پروژه‌ای که در برخی رشته‌ها وجود دارد، گنجانده شده است. این اولین اقدام است و ضروری است که ما در این زمینه سرفصل‌ها را بازبینی کنیم و آموزش مهارتی را با تغییر سرفصل‌ها و واحدهای درسی یا اضافه کردن واحدهای جدید پررنگ کنیم. اساسا ما راهی نداریم جز اینکه سطح اشتغال را در میان دانشگاهیان بالا ببریم.

وی افزود: توصیه دیگر من این است که ارتباط دانشگاه با صنعت را جدی بگیرید و انتظار نداشته باشید که صنعت سراغ شما بیاید. درست است که تشنه باید سراغ چشمه برود ولی شما عکس این عمل کنید و خودتان سراغ صنعت بروید و این فرصت را غنیمت بشمارید. اگر بخواهیم منتظر بمانیم ناگاه دوره مدیریتمان تمام می‌شود و بعد حسرت می‌خوریم. پیشنهاد من این است که در هر ماه چند روز به شهرهای صنعتی سفر کنید و صنایع استان‌های مختلف را از نزدیک ببینید چون این ارتباط منشا اثر خیر می‌شود.

آموزش مهارتی نیازمند عزم فرابخشی

وزیر علوم در پایان یادآور شد: ما موفق شدیم در برنامه هفتم توسعه حکم خوبی برای آموزش مهارتی قرار دهیم. چرا این امر لازم بود؟ چون آموزش مهارتی نیاز به عزم فرابخشی دارد. دانشجویی که در دانشگاه دانش نظری می‌آموزد باید در میدان عمل حاضر شود و همان دانش را تجربه کند. برای این کار باید صنایع خصوصی با ما همکاری کند. به عنوان مثال دانشجوی رشته معدن باید در معدن حضور پیدا کند و معدن باید او را بپذیرد و مورد استقبال قرار بگیرد. طبیعتا اگر این کار برای صنایع سودی نداشته باشد استقبال نمی‌کنند لذا ما باید در دستورالعملی که برای حکم برنامه هفتم می‌نویسیم منافع صنایع و منافع وزارت علوم را همسو کنیم تا هر دو سود ببرند و این امر حالت اجبار و الزام نداشته باشد. برای اینکه این دستورالعمل جامع باشد باید از نظر نخبگان استفاده کنیم و اصلا هدف این کنگره این است که دانش لازم را برای تدوین آن دستورالعمل در اختیار ما قرار دهد.

هم مرجعیت علمی مهم است و هم حل مسائل جامعه

همچنین در این نشست علی‌باقر طاهری نیا، دبیر کنگره و رئیس موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی سخنرانی کرد و گفت: مقام معظم رهبری نگاهی جامع به علم و فناوری دارد و تاکید دارند ما همانطور که به نیروی متفکر نیاز داریم به بازوی کارافزار نیاز داریم، پس هم مرجعیت علمی مهم است و هم حل مسائل جامعه. این همان چارچوبی است که در این کنگره حاکم است و ما برای حل چالش ناکارآمدی مهارت در کشور این کنگره را شروع کردیم.

وی افزود: مهمترین سند ما در این راستا لایحه برنامه هفتم توسعه است. تبصره 2 ماده 95 این لایحه می‌گوید؛ «وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در رشته‌های غیربالینی، موظفند در هر یک از مقاطع تحصیلی در رشته‌های ممکن در کنار دروس نظری، دروس عملی و مهارتی را نیز پیش‌بینی و ارائه نمایند به ‌گونه‌ای ‌که پس از فراغت از تحصیل در رشته مذکور، دانش‌آموخته دانشگاهی حداقل در یک حوزه تخصصی دارای مهارت‌های کاربردی مورد نیاز کشور باشد. دستگاه‌های اجرایی موظفند مشارکت لازم را برای اجرای دروس عملی در دستگاه اجرایی خود به عمل آورند. آیین‌نامه اجرایی این بند ظرف مدت یک سال پس از ابلاغ برنامه با پیشنهاد وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به تصویب هیئت وزیران می‌رسد».

مروری بر وضعیت اشتغال فارغ التحصیلان

طاهری‌نیا ادامه داد: وقتی ما وضعیت اشتغال کشور را مطالعه می‌کنیم با این ملاحظه که نتایج این آمار خام است و نیاز به تحلیل دارد می‌بینیم که در پنج سال منتهی به سال 97 رشته‌های علوم پزشکی بیشترین اشتغال را دارد و بعد از علوم پزشکی نوبت به رشته‌های علوم انسانی و بعد رشته‌های فنی و مهندسی می‌رسد. این در حالی است که تصور ما این است رشته‌های فنی مهندسی باید سهم بیشتری از اشتغال داشته باشد ولی اینکه چرا اینطور نیست موضوعی است که باید در این کنگره به آن بپردازیم.

وی در پایان گفت: بر اساس همین آمار بیشترین اشتغال در مقطع دکتری است ولی نه به خاطر اینکه شخص مدرک دکتری دارد بلکه به این دلیل که فرصت بیشتری برای شغل‌یابی دارد. از همین رو امروز شاهدیم که جای مشاغل تکنیسین را مهندس‌ها پر می‌کنند و جای مشاغل لیسانس را افراد دارای مدرک فوق لیسانس و دکتری پر می‌کنند. با اینکه مدرک کاردانی باید بیشترین اشتغال را داشته باشد ولی به دلایل مختلف اینگونه نیست. باید اشتغال در کشور تابع مدرک باشد تا دیگر دکتر جای لیسانسه را نگیرد.