از شیرینی تلاوت در ایران تا مشکلات قاریان اتباع افغان

هفته کودک و نوجوان انگیزه‌ای است تا بار دیگر به فعالیت آنها در حوزه قرآن بپردازیم. استان مرکزی با وجود مؤسسات، خانه‌های قرآن شهری و روستایی و مهدهای قرآن گامی بلند در تربیت کودکان و نوجوانان برداشته است و اگر خانواده‌ها و نوجوانان علاقه به فراگیری مبانی الهی در هر رشته‌ای را داشته باشند این فضا در استان و کشور برایشان فراهم است.

در کنار دانش‌آموزان، کودکان و نوجوانان ایرانی، دانش‌آموزان تبعه کشور افغانستان نیز از این آموزش‌ها بهره‌مند هستند و هیچ تفاوتی بین این افراد با سایر قرآن‌آموزان نیست. به مناسبت هفته کودک به منزل محمدسجاد سالاری، قاری و حافظ نوجوان 13 ساله اراکی تبعه کشور افغانستان رفتیم و با محمدسجاد، والدین این قاری و مجتبی سعیدی، مربی و مدیر مهد قرآن «رهروان ولایت» اراک به گفت‌و‌گو پرداختیم که مشروح آن تقدیم مخاطبان می‌شود:

ایکنا ـ چگونه متوجه علاقه خود به قرآن شدید و در چه رشته‌هایی فعالیت دارید؟

فعالیت من در حوزه قرآن به 5 سالگی و جلسات خانگی قرآن که در خانه پدربزرگم برگزار می‌شد باز می‌گردد. جلسات در منزل ایشان به مناسبت جزءخوانی ماه مبارک رمضان آغاز شده بود و پس از آن به جلسه آموزشی تبدیل شد. یادم هست در همان 5 سالگی مادرم از من خواست که در جلسه شرکت کرده و سوره «توحید» که حفظ بودم را قرائت کنم. از همان زمان فعالیت خود را در رشته روخوانی و روان‌خوانی آغاز کردم و از 9 سالگی هم در مهد قرآن آقای سعیدی در حال آموزش تخصصی هستم.

در طول این مدت توانستم حافظ 13 جزء قرآن باشم و به سبک تلاوتی استاد عبدالباسط علاقه بسیار دارم. از 2 سال قبل با طرح ملی «شباب‌الرضا(ع)» که از سوی مشهد مقدس برگزار می‌شود آشنا شدم. برای ارزیابی و پیش‌نیاز اولیه و قبولی در آزمون 4 سبک اولیه قرائت را به ما پیشنهاد شد که بنا به علاقه شخصی خود، پدر و مادرم و اساتید سبک استاد عبدالباسط را انتخاب کرده و ادامه دادم.  

ایکنا ـ چگونه با جلسات آقای سعیدی آشنا شدید؟

در همان کودکی در محضر استاد خاوری که از ایران به عراق مهاجرت کردند آموزش می‌دیدم، این مربی قرآن وقتی استعداد مرا دید پیشنهاد داد به صورت تخصصی فعالیت خود را ادامه دهم. پس از جست‌و‌جو مادرم حضور در کلاس‌های استاد سعیدی را به من پیشنهاد داد و پس از ثبت‌نام در این کلاس‌ها به صورت مداوم شرکت دارم.

ایکنا ـ از نقش خانواده در موفقیت خودتان بگویید؟

بدون تردید نقش خانواده در هر موفقیتی ملموس و اثرگذار است. والدینم وقتی استعداد و تلاش مرا در این مسیر دیدند به تشویق‌های خود با جدیت بیشتر ادامه دادند. از همان سن کم که به جلسات پدربزرگ می‌رفتم و آقای خاوری هم به من آموزش می‌داد در منزل نیز با خواهرم روخوانی و تجوید ابتدایی تمرین می‌کردم. در اصل خانواده مشوق اصلی من در این راه بودند و با بها دادن به استعدادم باعث شدند مسیر موفقیت را تا بدین جا طی کنم. هرچند تا رسیدن به هدف اصلی که مدرس قرآن است، فاصله بسیار دارم، اما از هیچ تلاشی کوتاهی نخواهم کرد. 

تمام موفقیت‌های خود در زندگی را مدیون کلام وحی هستم و از اینکه در این مسیر گام برمی‌دارم بسیار خرسندم، اما در کنار این کتاب الهی به ریاضی بسیار علاقه دارم. به شغل آینده و رشته دانشگاهی فکر نکردم، اما در کنار هر شغلی که داشته باشم، قطعاً آموزش قرآن را خواهم داشت؛ چراکه باید روزی دانش و علم خود را به کودکان و نوجوانان آموزش دهم.

ایکنا ـ با توجه به اینکه از اتباع هستید، آیا در مسیر پیشرفت و آموزش با مشکل مواجه نیستید؟

تاکنون اتباع بودن مشکلی برایم پیش نیاورده است و مانند سایر کودکان و نوجوانان آموزش‌های تخصصی را هم‌پای آنان دریافت می‌کنم، اما مشکل ما در دریافت پاسپورت است؛ چراکه به راحتی نمی‌توانیم مدارک لازم برای خروج از کشور را دریافت کنیم. به‌طور مثال برای دریافت پاسپورت جهت تلاوت در کشور عراق یا سایر کشورهای اسلامی با مشکل مواجه شدیم. البته امسال مجوز خروج از کشور در اربعین صادر شد و بنده نیز به سفر کربلا رفتم، اما این گذرنامه فقط برای اربعین بود و امیدوارم این مشکل به زودی برطرف شود.

ایکنا ـ از سفر اربعین بیشتر برایمان بگویید، زائران از تلاوت‌ها به چه میزان استقبال کردند؟

امسال با توجه به هتک حرمت‌هایی که به ساحت مقدس قرآن شده بود، شرایط بسیار حساس‌تر بود و من نیز به سهم خود برای دفاع از این کتاب الهی باید قدمی برمی‌داشتم. در مسیر نجف به کربلا چند تلاوت خوب داشتم که مردم به ویژه مسلمانان و حتی غیرمسلمانان هم گرد من جمع می‌شدند و به تلاوتم گوش داده و مرا تحسین می‌کردند. برای یک قاری و حافظ توفیقی بیشتر از این نیست که کاری را برای رضای خداوند متعال و اهل‌ بیت(ع) انجام دهد.

ایکنا ـ به کدام یک از رشته‌های حفظ و قرائت بیشتر علاقه دارید و در هفته چه میزان حفظ می‌کنید؟

از نظر علاقه قرائت را خیلی دوست دارم، اما قطعاً حفظ را تا حافظ کل شدن ادامه خواهم داد، اما باید اعتراف کنم چند زمانی است که در رشته حفظ خیلی خوب پیش نرفتم. با توجه به اینکه والدینم علاقه بسیار به حفظ دارند بدون تردید با عزمی بهتر و برنامه‌ریزی اصولی‌تر در رشته حفظ پیش خواهم کرد. آرزوی پدر و مادرم حافظ کل شدنم هست و من هم قول می‌دهم با برنامه‌ریزی بهتر این آرزو را جامه عمل بپوشانم.

برای حفظ برنامه‌ریزی مشخصی ندارم و شاید برای همین برنامه‌ریزی نداشتن است که کار کُند پیش می‌رود. حافظان به ویژه نوجوانان برای پیشرفت نیازمند برنامه‌ریزی دقیق‌تر هستند و برای این کار بهتر است از اساتید این رشته استفاده کنند. امید است بتوانم با بهره‌گیری ازنظر اساتید برنامه‌ریزی منسجم‌تری داشته باشم.

ایکنا ـ توصیه شما به عنوان حافظ و قاری به نوجوانان هم سن و سال خودتان چیست؟

به نوجوانان توصیه می‌کنم از مسیر قرآن ذره‌ای پا پس نکشند و هرچه در این مسیر گام بردارند باز هم جای کار وجود دارد. متأسفانه شاهدیم نوجوانان وارد رشته‌ای از قرآن می‌شوند، اما با مشاهده سختی‌های راه از ادامه منصرف شده و کار را با جدیت پیش نمی‌برند، اما اگر در این مسیر با جان و دل پیش رویم، قطعاً آثار آن در زندگی به ما بازخواهد گشت. برای هر موفقیتی باید تلاش کرد و موفقیت منهای تلاش معنای خود را از دست می‌دهد.

ما هرچه پیشرفت کنیم حتماً در این رقابت یکی از ما بهتر است و هیچ‌گاه ادعا نمی‌کنم بهتر از بقیه تلاوت می‌کنم؛ چراکه شاید در همین اراک افراد با استعدادی باشند که با تلاش بتوانند از من بهتر تلاوت کنند. اگر والدین همت کرده و فرزندان خود را در مسیر قرآن هدایت کنند استعدادهای بسیاری وجود دارند که فرصت شکوفا شدن پیدا می‌کنند و از این فرصت‌ها نباید غافل شد. والدین به پیشرفت فرزندان در رشته‌های مختلف کمک کنند. متأسفانه قاریان و حافظان حمایت نمی‌شوند و شاید عدم حمایت از سوی والدین باعث شده که فرمایش حضرت آقا در مورد تربیت 10 میلیون حافظ قرآن محقق نشود. ما هیچ‌گاه با فعالیت‌های ورزشی، هنری و ... مخالف نیستیم، کمااینکه خودم رشته والیبال را بسیار دوست دارم و در حال آموزش هستم، اما می‌توان در کنار هر کاری فعالیت‌های قرآنی را نیز دنبال کرد.

در ادامه گفت‌و‌گو با آمنه امیری، مادر محمدسجاد سالاری به سؤالات ایکنا پاسخ داد.   

ایکنا ـ چطور متوجه استعداد محمدسجاد شدید؟   

فعالیت سجاد با تلاوت سوره «توحید» در جلسه خانگی مرحوم پدرم آغاز شد. پس از تلاوت سوره، تشویق‌های بسیار و تداوم حضور در این جلسه، پسرم به قرآن علاقه‌مند شد. آقای خاوری که مربی قرآن بود پس از مدتی استعداد سجاد را در حفظ کشف و به ما گوشزد کرد، اما در آن هنگام این مسئله را جدی نگرفتیم و مدت‌ها بعد از طریق خواهرم با کلاس استاد سعیدی آشنا شدیم و از آن پس آموزش تخصصی شروع شد و با عنایت خدا، تلاش مربیانی همچون استاد سعیدی پسرم به این مرحله رسید.

ایکنا ـ  از جلسات قرآنی مرحوم پدرتان بیشتر برایمان بگویید.

پدرم با وجود اینکه سواد چندانی نداشت قرآن را خوب تلاوت می‌کرد و برای فعالیت در این حوزه شور، ذوق و هیجان بسیار داشت. خانه خود را محلی برای آموزش قرآن کرده بود و از کودکان و نوجوانان به گرمی استقبال می‌کرد؛ چراکه معتقد بود با رفتار صمیمانه و دوستانه می‌توان تعداد بسیاری از کودکان را جذب و در مسیر قرآن هدایت کرد. پدرم یکی از مشوق‌های اصلی سجاد بود و تعریف پسرم را پیش اساتیدی همچون آقای عباس حبیبی کرده بود و ایشان نیز توصیه به آموزش تخصصی در محضر اساتید متخصص را کرده بود.

ایکنا ـ آرزوی قرآنی شما برای پسرتان چیست و آیا در حوزه آموزش جامع قرآنی اتباع با مشکلی مواجه نیستند؟

عاقبت بخیری و سرباز امام زمان(عج) بودن یکی از مهم‌ترین آرزوهایی است که دارم. سجاد در ابتدای راه به رشته حفظ بسیار علاقه داشت و هم‌اکنون در کنار قرائت کار حفظ را نیز انجام می‌دهد. حافظ کل شدن سجاد از دیگر آرزوهایی است که دارم و برای رسیدن پسرم به این درجه از هیچ تلاش و کوششی کوتاهی نخواهم کرد. از پیشرفت سجاد در رشته حفظ در یکسال اخیر اصلاً راضی نیستم و با تمام وجود دوست دارم حافظ کل شود. اگر تمرین نداشته باشد همین محفوظات را فراموش خواهد کرد. همواره به پسرم گوشزد می‌کنم استعداد کافی نیست و برای موفقیت باید تلاش کرد؛ چراکه بدون تلاش و برنامه‌ریزی موفقیتی حاصل نخواهد شد.

خدا رو شکر برای آموزش هیچ‌گونه مشکلی در کشور وجود ندارد و فرزندان ما در کنار سایر دوستان خود می‌توانند از این آموزش‌ها بهره‌مند شوند. بدون تردید برای پیشرفت و ارتقا اول علاقه و همت خود بچه‌ها و بعد از آن آموزش‌ها اثرگذار است. خانواده‌ها نسبت به استعداد فرزندانشان دقت بیشتری داشته باشند و آنان را در تحقق اهدافشان در همان رشته یاری و حمایت کنند. تشویق، یکی از مؤلفه‌‌هایی است که خانواده و اجتماع باید مدنظر قرار دهد.

ایکنا ـ آیا انتظاری از مسئولان دارید؟

انتظار زیادی از مسئولان نداریم و با عنایت خدا و مسئولان در حوزه آموزش مشکلی نیست، فقط اگر برای خروج اتباع از کشور برای تلاوت در محافل و جلسات قرآنی سایر کشورها تسهیلاتی صورت گیرد، جای بسی خرسندی است. اگر مدرکی برای تردد به قاریان و حافظان اتباع در نظر گرفته شود بخش عمده‌ای از مشکلات برطرف می‌شود.

مجتبی سعیدی، حافظ کل قرآن و مدیر مهد قرآن «رهروان ولایت» نیز در ادامه به سؤالات ایکنا پاسخ داد.

ایکنا ـ آموزش را از چه زمان آغاز کردید؟

یادم هست که کار آموزش را از زمانیکه دانش‌آموز دبیرستان بودم آغاز کردم. در همان سنین دانش‌آموزی در حالیکه آموزش می‌دیدم متوجه شدم برادرم کوچکترم آقا مصطفی که کمتر از 5 سال داشت در حین بازی آیات را از حفظ تلاوت می‌کند. همین اتفاق جرقه‌ای در ذهنم زد که هم آموزش ببینم و هم آموزش بدهم. البته سعی کردم آموزش‌ها غیرمستقیم باشد تا او خسته نشود. پس از مدتی برادرم در محافل قرآنی اراک تلاوت می‌کرد که به شیخ مصطفی معروف شده بود. از همان سال‌ها در فصل تابستان کلاس تابستانه در مسجد محله برای بچه‌ها و دانش‌آموزان کوچکتر کلاس آموزش قرآن برگزار می‌کردم.

پس از کلاس‌های تابستانه و اشتیاق قرآن‌آموزان تصمیم به برگزاری کلاس‌های تخصصی گرفتم، اما برگزاری این دوره‌ها شرایط خاص خود را دارد و باید به صورت مداوم برگزار شود. کلاس‌های تخصصی را با حفظ شروع کردم. در همین زمان مدیرکل اوقاف وقت از کلاس ما بازدید کرد و دستور انتقال قرآن‌آموزان به اوقاف را صادر کرد و به مدت 2 سال نیز از کلاس ما حمایت کرد، اما پس از این مدت گویا تب تشنگی‌ها خوابید و ما را تنها گذاشته و حمایت‌ها قطع شد.

تصمیم گرفتیم برای استقلال دوره‌ها فکری کرده و به جای اینکه به این اداره و آن اداره برای حمایت برویم، روی پای خود بایستیم؛ چراکه گاه مدیران پس از مدتی حمایت یا تغییر می‌کنند یا به خیالشان دِین خود را ادا کردند، در حالیکه برای قرآن هر کاری کنیم، هنوز هم جای کار وجود دارد. رهبر معظم انقلاب سال‌هاست که طرح تربیت 10 میلیون حافظ را بیان فرمودند، اما متأسفانه اقدام مهمی در این راستا انجام نشده است و با وجود اقداماتی که صورت گرفت با این عدد بسیار فاصله داریم.

برای انجام خدمات بهتر مؤسسه قرآنی مهد قرآن را از سال 76 ثبت کردیم تا اهداف در چارچوب بهتر و اصولی‌تر پیش رود. با عنایت خدا فعالیت این مجموعه قرآنی پس از گذشت 26 سال مثمرثمر بوده و توانسته افراد خوبی همچون ابوذر کرمی، مهیار قاسمی و ... را تربیت و آموزش دهد که محمدسجاد سالاری، سیدمحمدحسین روشنایی و ... جدیدترین خروجی‌های مهد قرآن در شرایط فعلی هستند.

ایکنا ـ نظرتان را در مورد محمدسجاد بفرمایید؟

رسالت مؤسسات قرآنی تربیت و آموزش حرفه‌ای و تخصصی برای همه افراد است و در این مسیر هیچ‌گونه تبعیض و تفاوتی وجود نداشته و نخواهد داشت. تمام قرآن‌آموزان به یک اندازه از آموزش‌ها بهره می‌برند، اما بسته به تلاش خودشان برخی مانند محمدسجاد موفقیت‌های بیشتری کسب می‌کنند.

محمدسجاد وقتی به مهد قرآن آمد یکسال اول فقط حفظ می‌کرد. هرچند استعداد و توانایی محمدسجاد در رشته قرائت نیز پیش‌تر شناسایی شده و به خانواده اطلاع داده شده بود، اما همان‌طور که به توصیه آقای خاوری دیر ترتیب اثر داده شد، ورود سجاد به قرائت نیز با تأخیر صورت گرفت. وقتی وارد شد شکوفایی و رشد به‌حدی بود که فعالیت در رشته حفظ را مقداری تحت‌الشعاع قرار داد و همین امر باعث شد تا تمام جامعه قرآنی او را به عنوان قاری خوب می‌شناسند، هرچند که ما علاقه داریم این نوجوان با استعداد فعالیت خود در رشته حفظ را نیز با پیگیری و جدیت بیشتر دنبال کند.

ایکنا ـ قرآن‌آموزی داشتید که حفظش برای شما تحسین‌برانگیز باشد؟

اغلب قرآن‌آموزان مؤسسه ما بااستعداد و باهوش هستند و استعداد خاصی در یادگیری دارند و در طول سال‌های اخیر نیز این امر ثابت شده است، اما در کنار این حافظان و قاریان مستعد، افرادی همچون محمدحسین رضایی، حافظ سندروم داون را داریم که حفظ این نوجوان برای ما تحسین‌برانگیز است. در حال حاضر محمدحسین حافظ 15 جزء قرآن است و به واسطه خانواده قرآنی که دارد قطعاً مسیر را با موفقیت پشت سر خواهد گذاشت. قرآن‌آموزان در مسیر فعالیت در حوزه قرآن نباید در برابر مشکلات تسلیم و دلسرد شوند و اجازه ندهند که مشکلات بر آنان فائق آید. قرآن به ما درس ایستادگی داده و نباید اجازه دهیم مشکلات ما را از پای درآورد.

ایکنا ـ چه مشکلاتی برای حضور محمدسجاد برای تلاوت در محافل قرآنی خارج از کشور وجود دارد؟

قرار بر این است که قاریانی برتر مسابقات «شوق تلاوت» در کشور عراق، لبنان، سوریه و پاکستان تلاوت داشته باشند و این کار بدون داشتن پاسپورت عملاً برای محمدسجاد غیرممکن است. امید است با عنایت مسئولان ذی‌ربط بتوان پاسپورت را برای این قاری نوجوان اخذ کرد. دوسال قبل نامه‌ای از سوی ارشاد اسلامی و مؤسسه قرآن «رهروان ولایت» برای ارائه مجوز خروج محمدسجاد از کشور برای شرکت در مسابقات یا محافل قرآنی خارج از کشور ارسال شده است، اما به جایی نرسید.

اربعین امسال با توجه به اهانت‌هایی که به قرآن شده بود تلاوت زیادی نداشتند، اما امسال محمدسجاد در چندین جا تلاوت کرد و مورد استقبال حاضران و زائران قرار گرفت و اغلب هم از کشورهای عربی و ... بودند. این تلاوت‌ها تبلیغ قرآن است.

ایکنا ـ توصیه شما به محمدسجاد چیست؟

محمدسجاد امسال از مقطع ابتدایی وارد مقطع متوسطه شده است و باید این امر را سبک و سنگین کند و فعالیت‌های بدون بهره را کنار بگذارد و با برنامه‌ریزی دقیق حفظ را با جدیت آغاز و به مرحله قابل قبولی برساند و در بحث قرائت نیز به همین مقدار بسنده نکند. هرچند در مسابقات شوق تلاوت رتبه اول را کسب کرده است، اما این رتبه‌ها مغرورش نکند و تلاوت‌های خود را خارج از مبانی آموزشی دنبال کند تا بتواند موفقیت‌های بسیاری کسب کند. فعالی‌های جنبی و غیرمثمر را کنار بگذارد و مطمئن هستم که او دارای توانایی‌های بسیار است و ما نیز در راستای ارتقای او از هر حمایتی که لازم باشد کوتاهی نخواهیم کرد.   

بازتاب اخبار شاید کمتر به گوش فعالان رسانه‌ای ایکنا می‌رسد در حالیکه شاید با انجام یک گزارش خوب و اثرگذار ده‌ها خانواده فرزندان خود را در مسیر قرآن هدایت کنند و این مهم رسالت ایکنا را سنگین‌تر می‌کند تا از افراد مختلف قرآنی گزارش‌های خوبی تهیه و منتشر شود. برنامه‌ریزی کنید فعالیت‌هایی که کار حفظ به صورت خوب انجام می‌شود حتماً گزارش‌های خوبی تهیه شود تا همه استان‌ها از این طرح‌ها الگو گرفته و فعالیت‌ها همه‌گیر شود.

فعالیت‌ها اگر به درستی منعکس داده شود شاید طرح‌ها به صورت خودجوش در سایر شهرستان‌ها و حتی روستاها انعکاس داده شود. اگر خوب معرفی شود و انعکاس باعث می‌شود روستاها بیشتر در حوزه قرآن وارد شوند.

همچنین آقای سالاری، پدر محمدسجاد در مورد تفاوت‌های یک فرزند قرآنی با سایر کودکان و نوجوانان توضیحاتی داد که با یکدیگر می‌خوانیم.

وی بیان کرد: تفاوت بین یک نوجوان قرآنی با نوجوانی که در در مسیر قرآن نیست یا کمتر در این مسیر قدم برمی‌دارد بسیار است. شاید یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های فرزند قرآنی ادب و احترامی که به والدین و بزرگترها گذاشته می‌شود. خوشبختانه محمدسجاد از خردسالی در این مسیر رشد یافت و آیات با گوشت و خونش آمیخته شده است و رفتار او با رفتار برخی از نوجوانان هم‌سنش کاملاً متفاوت است و این تفاوت را مدیون قرآن هستیم.

سالاری با اشاره به اینکه حفظ کردن قرآن کار راحتی نیست و خانواده باید فرزند کودک و نوجوان خود را که در مسیر قدم برمی‌دارد حمایت کند، ادامه داد: من و مادرش با تمام توان از علاقه، همت و استعداد پسرم حمایت می‌کنیم؛ چراکه تربیت قرآنی او یکی از تکالیفی است که برعهده ما قرار داده شده است. خوشبختانه پسرم در این مسیر از حضور اساتید خوب قرآنی همچون آقای سعیدی استفاده می‌کند که جا دارد از این استاد به سهم خودمان قدردانی کنیم.

وی پیشرفت محمدسجاد در مسیر قرآن و تحصیل را یکی از آرزوهای خود در مورد پسرش عنوان کرد و افزود: محمدسجاد دارای استعداد بسیار خوبی است و بسیار امیدوارم او را در جایگاه بین‌المللی ببینم، اما برای رسیدن به این جایگاه باید بسیار تلاش کند و از موانعی که سر راهش قرار می‌گیرد واهمه نداشته باشد.

سالاری به محدودیت‌های موجود ویژه اتباع در کشور اشاره و تصریح کرد: اعطای پاسپورت با سختی بسیار انجام می‌شود و ما برای سفر محمدسجاد به کشورهای اسلامی برای تلاوت با مشکل مواجه هستیم. متأسفانه همکاری لازم برای اعطای پاسپورت نمی‌شود. یک سال پیگیر پاسپورت هستیم و بیشتر از یک هفته در تهران به وزارت کشور، سفارت، پلیس ناجا، پلیس مهاجرت مراجعه کردم، اما موفق به دریافت نشدم تا اگر پسرم خواست به مسابقه‌ای در خارج اعزام شود با مشکل مواجه نشود.