آیت‌الله فاطمی‌نیا همواره تشکیکی بودن وجود و شریعت را در نظر داشتند

منوچهر صدوقی سها، پژوهشگر و مدرس حکمت اسلامی در این مراسم به سخنرانی پرداخت که در ادامه می‌خوانید:

یکی از عوارض بسیار بد منحصر کردن دین به شریعت، پیدایش جنایتکارانی همانند داعش است که امروزه در سراسر عالم پیدا شده‌اند و می‌گویند کافر را در هر جایی پیدا کنیم باید او را بکشیم و استناد آن‌ها هم به قرآن کریم است. بنده در سوره بقره آیه‌ای مشاهده کرده‌ام که گفته شده مشرکین را هرکجا پیدا کردید بکشید. اما آن‌ها به تفسیر درست آیه توجه نمی‌کنند که گفته شده ابتدا مشرکین را محاصره کنید. بنده از آن‌ها سوال می‌کنم که اگر مراد آن‌ها همه مشرکین عالم است آیا مگر می‌شود همه مشرکین عالم را محاصره کرد؟ در حالی که مراد آیه مشرکین خاصی است اما چنین افرادی به این نکات توجه نمی‌کنند بنابراین نباید شریعت را منحصرا رکن دین قرار دهیم.

نکته دیگر اینکه تلقی از شریعت برای همه مردم یکسان نیست‌‌. حتی در سوره توبه آمده است که اگر در جنگ با مشرکین یکی از آن‌ها به شما مسلمانان پناه آورد، او را پناه دهید بنابراین اگر متوجه شویم که تلقی از دین یکسان نیست باید با چنین مواردی برخورد متفاوتی داشته باشیم. بر اساس دستورات شرعی، شکار در شرایطی جایز است، حال ممکن است کسی که شنیده، شکار جایز است، برود یک آهو را شکار کند اما ممکن است همان شخص در یک شب سرد زمستان در خانه باشد و متوجه شود یک حیوان از سرما به خانه او پناه آورده است لذا نه تنها آن را شکار نکند بلکه از او پذیرایی کرده و بعد در طبیعت رها کند چراکه به این نتیجه رسیده که شکار یک حیوان زبان بسته لزوماً منفعتی در پی ندارد. 

این رفتارها ناشی از تشکیکی بودن حقیقت و وجود و شریعت است که باید به آن توجه داشته باشیم بنابراین صرف اینکه شریعت چیزی را تجویز کرده است مجوز برای ما نیست بلکه باید شرایط آن را در نظر بگیریم. مرحوم آیت‌الله فاطمی‌نیا یکی از نازنینانی بودند که چنین مسائلی را به خوبی در نظر داشتند.

آیت‌الله غلامرضا فیاضی، رئیس مجمع عالی حکمت اسلامی نیز در این مراسم به سخنرانی پرداخت که در ادامه متن سخنان وی را می‌خوانید:

بنده به شدت ابا داشتم از اینکه در اینجا مزاحمت ایجاد کنم چون خودم را قابل سخنرانی در چنین محفلی نمی‌دانستم اما الزام برخی دوستان باعث شد وقت اساتید، پژوهشگران و خانواده این عزیز سفر کرده را بگیرم.

در قرآن کریم به روشنی تأکید شده که انسان برترین مخلوق خداست در جهتی که به خدا مربوط است، یعنی خداوند مخلوقی بالاتر از انسان نیافریده و امکاناتی که در انسان قرار داده را در هیچ موجود دیگری قرار نداده است. در قرآن کریم آمده است: «لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم» این انسان آزاد و مختار است و می‌تواند از نعماتی که خداوند در اختیار وی قرار داده است استفاده صحیح کند و در این صورت توانایی‌های وی به فعلیت می‌رسد اما انسان می‌تواند از این سرمایه‌های عظیمی که خداوند در اختیار وی قرار داده است، استفاده درستی نداشته باشد و به جایی برسد که از او پست‌تر وجود نداشته باشید.

از آیات قرآن کریم به دست می‌آید که انسان‌ها یا در بالاترین درجات خلقت یا در پست‌ترین جایگاه قرار دارند. در جایی فرموده است آن‌هایی که از عقلی که ما در وجودشان قرار دادیم استفاده و پاسخ صحیح برای سؤالات خود بر اساس فطرتشان پیدا کردند، به این نتیجه می‌رسند که عقل و فطرت پاسخ همه سؤالات آن‌ها را می‌دهد و این نشان می‌دهد خداوند برای عقل جایگاه والایی قائل است و کسانی‌که از این عقل به درستی استفاده کنند، تبدیل به کسی همانند مرحوم آیت‌الله فاطمی‌نیا می‌شوند.

انسان هر لحظه سر دوراهی است و باید انتخاب کند و این انتخاب نیازمند معرفت است. ابن سینا می‌گوید عقل من می‌داند که خیلی چیزها را نمی‌فهمد در نتیجه خداوند باید پیامبر بفرستد تا آنچه عقل من نمی‌فهمد را برای من بیان کند. در قرآن کریم هم آمده که پیامبر برای این آمده است تا چیزهایی به شما یاد دهد که عقل شما توان درک آن را ندارد. از پیامبر اکرم(ص) هم سؤال شده است که بعد از پیامبر(ص) و ائمه(ع) برترین افراد چه کسانی هستند که فرمودند «عالمان و دانشمندانی که درست عمل کنند».