مأموریت فرهنگی معلمان در مدارس مغفول مانده است

علی مهدوی‌خواه معاون پرورشی و فرهنگی اداره‌کل آموزش و پرورش خراسان رضوی، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی با بیان اینکه دهه فجر فرصت مناسبی است تا مروری بر دستاورها و فعالیت‌های خود در این دهه انجام دهیم، اظهار کرد: باور ما این است که آموزش و پرورش باید رسالت خود را که همان فرهنگ‌سازی و گفتمان‌سازی است به نحو احسن انجام دهد، زیرا بسیاری از موارد و مشکلات جامعه از عدم فرهنگ و گفتمان‌سازی در 12 سال تحصیلی جوانان به وجود آمده است. اگر فرهنگ‌سازی در مدرسه برای دانش‌آموزان صورت گیرد، بسیاری از مشکلات جامعه در سال‌های آینده حل خواهد شد و حتی برخی از معضلات رخ نخواهد داد.  

وی بیان کرد: با توجه به این موارد، آموزش و پرورش وظیفه اصلی خود را این می‌داند که انحرافی که در انجام وظیفه خود پیش آمده را کاهش دهد، اما باید توجه داشت که مأموریت اصلی ما، فرهنگ‌سازی و تربیت انسان صالح است. به همین دلیل در مرحله اول سعی می‌کنیم که این انحراف مسیر را همواره کاهش دهیم، طی این انحراف آموزش و پرورش مرجعی برای مدرسه‌سازی شده است و لزوما به مباحث سخت‌افزاری توجه می‌کند. اما باید توجه داشت که ماموریت ما این است که باتوجه به وظیفه اصلی فرهنگی در قالب‌های آموزش با لوازم در اختیار گذاشته شده، فرهنگ و فرهنگ‌سازی را تعمیم دهیم. 

معاون پرورشی و فرهنگی اداره‌کل آموزش و پرورش خراسان رضوی افزود: به تعبیر وزیر سابق آموزش و پرورش، باید وزارت آموزش و پرورش به وزارت تربیت تبدیل شود و در آن به صرف آموزش توجه خاصی نشود، بلکه تربیت هم در وظیفه اصلی ما نهاده شده است. اما این وظیفه تاحدی به انحراف رفته است که در آن به ساختارهای فیزیکی از ساختارهای فرهنگی اهمیت بیشتری داده می‌شود. افتتاح 1000 مدرسه در دهه فجر، خبر خوبی است که برای مدرسه‌سازی در حال رخداد است، اما نباید تمرکز اصلی ما بر روی این امر قرار گیرد و صرفا درگیر اعداد و ارقام تعداد مدارس باشیم. همچنین بحمدلله 85 پروژه را با ظرفیت 21 هزار و 560 متر در دهه فجر افتتاح شد، اما لازم به ذکر است که آموزش و پرورش صرفا در خصوص این اوامر وظیفه ندارد و باید با مطلوبیت فاصله خود را کم کند. 

وی تصریح کرد: ما در مجموعه فرهنگی آموزش و پرورش قائل به چندین اصل هستیم، که این اصل‌ها، همان رویکردهای ما را تشکیل می‌دهند. اولین اصل این است که از ظرفیت‌های مردمی‌ به معنای مشارکت مردم در فرآیندهای تعلیم و تربیت به صورت حداکثری استفاده نماییم. همچنین باید توجه کنیم که توقع اصلی مردم از آموزش و پرورش افتتاح مدارس نیست، بلکه رشد و شکوفایی پرورشی، تربیتی و فرهنگی فرزندانشان است.

مهدوی‌خواه گفت: رویکرد دوم بر این باور است که آموزش ابزاری برای تربیت است، فلذا سیاست ما هم بر این موضوع این است که در فعالیت‌های ما روح تربیتی بر جریانات آموزشی حاکم باشد. به عنوان مثال، در درس تاریخ باید توجه کنیم که هدف اصلی ما حفظ تاریخ نیست، بلکه خداوند در قسمتی از آیه دوم سوره «حشر» می‌فرماید: «فَاعْتَبِرُوا يَا أُولِي الْأَبْصَارِ، ای صاحبان خرد و بینش از سرنوشت گذشتگان عبرت بگیرید.» فلذا باید درس تاریخ با فرهنگ پروری و عبرت‌آموزی برای دانش‌آموزان تدریس شود.

معاون پرورشی و فرهنگی اداره‌کل آموزش و پرورش خراسان رضوی اظهار کرد: اگر این نگاه بر درس‌های آموزشی ما حاکم شود، قطعا فرهنگ جامعه افزایش می‌یابد، برای این فرهنگ‌سازی باید سعی کنیم معلمان را برای این امر آماده و از آنها طلب کمک کنیم. ماموریت فرهنگی معلمان مغفول مانده است، زیرا در استان 70 هزار معلم وجود دارد که تنها پنج هزار نفر از آن‌ها معلم پرورشی هستند. مسلم است که مربیان پرورشی به تنهایی نمی‌توانند این امر را عهده‌دار شوند، بنابراین ما ناچار هستیم که از معلمان دیگر هم درخواست کمک کنیم.

وی گفت: در استان قرارگاه استانی پایه‌گذاری شده است که استاندار ابلاغ دانش‌آموز برای این قرارگاه را صادر کرده است. این قرارگاه در سطح شهرستان‌ها هم تشکیل شده است. طی این طرح قرار است که این دانش‌آموزان مسئول به مدارس دبیرستان بروند و از هر کلاس، یک نفر را مشخص نمایند تا آن فرد مأمور شود که برای 50 نفر از دوستان و خویشاوندان جهاد تبیین انجام دهد و آنها را برای شرکت در انتخابات فرا بخواند.

مهدوی‌خواه افزود: برجسته‌سازی نقش تربیتی معلمان جزء مأموریت‌های جدی آموزش و پرورش محسوب می‌شود، زیرا آموزش و پرورش معتقد است که فعالیت‌های آموزشی از فعالیت‌های پرورشی نباید جدا انگاشته شود، همچنین رویکرد بعدی آموزش و پرورش همسویی آموزش با پرورش است، به عنوان مثال برای برگزاری مسابقات قرآنی باید با پارامترهای آموزشی معلم قرآن و دینی آشنا شد و بعد از طرح بحث دو سویه، این همسویی اتفاق بیافتد و دانش‌آموزان دچار دوگانه‌روی نشوند. باید توجه داشت که در درون آموزش و پرورش ضعف حوزه فرهنگی بوده است که در برجسته‌سازی فرهنگ امروزه دچار مشکل شده‌ایم.

کارنامه پرورشی یکی دیگر از رویکردهای فرهنگی

معاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش و پرورش خراسان رضوی بیان کرد: رویکرد دیگری از حیث فرهنگی تهیه شده است که آن رویکرد دادن کارنامه پرورشی در کنار کارنامه آموزشی به والدین دانش‌آموزان است. در این کارنامه عملکرد فرهنگی و تربیتی دانش‌آموزان مورد توجه قرار می‌گیرد و همچنین این کارنامه مرجعی برای ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدارس خاص خواهد بود. در سال گذشته این ایده به صورت آزمایشی انجام و از ابتدای مهرماه امسال به صورت قطعی در تمامی کشور ابلاغ شده و درحال آماده‌سازی است.

وی ادامه داد: البته باید توجه داشت که کارنامه پرورشی دستاورد 45 ساله انقلاب است و کارنامه تربیتی در برنامه‌های آینده ما قرار خواهد گرفت. در کارنامه پرورشی هر کنش و واکنشی که دانش‌آموز در راستای امورات پرورشی، فرهنگی و تربیتی انجام می‌دهد، مورد توجه واقع می‌شود و تأثیرگذار خواهد بود که این کارنامه برای تمامی پایه‌ها در تمامی مقاطع درحال نگارش است و طی این برنامه‌ هر دانش‌آموز باید عضو یکی از 6 تشکل دانش‌آموزی در مدرسه باشد و نقش ایفا کند تا کنشگر بودن را درک کند.

مهدوی‌خواه تصریح کرد: همچنین ارتباط دانش‌آموز با مراکز برکت‌آفرین، شرکت آنها در نماز جماعت و .. هم از مؤلفه‌های این کارنامه محسوب می‌شوند. این کارنامه 100 نمره دارد که شامل ریزنمرات زیادی بوده و لازم به ذکر است که کارنامه پرورشی فقط برای دانش‌آموزان نیست و این کارنامه برای مدارس هم تهییه شده است. کارنامه مدارس 200 نمره دارد که طی آن عملکرد تربیتی و آموزشی مدیران مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و در فعالیت و حضور مدیران در سال آینده تحصیلی تأثیر بسزایی دارد.

وی اظهار کرد: در حوزه پرورش و فرهنگ آموزش و پرورش ما معتقد هستیم دانش‌آموزانی که در تشکل‌ها حضور یافته و ایفای نقش را از الان در جامعه کوچک مدرسه خود انجام می‌دهند، در آینده از آسیب‌های اجتماعی در امان هستند، زیرا آسیب‌های اجتماعی با کنشگری افراد رابطه مستقیمی دارد و علاوه بر اینها 16 میلیون از جمعیت جامعه را دانش‌آموزان تشکیل می‎‌دهند و اگر این دانش‌آموزان درست شناسایی و رتبه‌بندی شوند، یاران و همکاران آینده ما برای مدیریت کشور به نحو بهتری در پست و مقام خود قرار خواهند گرفت.

معاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش و پرورش خراسان رضوی بیان کرد: تشکل جدید دانش‌آموزی امسال با عنوان تشکل هیئت، تشکیل شده است که شامل فعالیت‌های قرآنی و مذهبی مدرسه می‌شود، لذا امسال برای این تشکل‌ها متولی‎‌هایی از خود دانش‌آموزان انتخاب کرده‌ایم تا توجه بهتری به این تشکل‌ها صورت گیرد. مسابقات قرآنی، برگزار نماز جماعت، تلاوت قرآن و ... از عناصر و کمیته‌های تشکل هیئت محسوب می‌شوند و البته این امر مورد تأکید است که نقطه آغازین فعالیت‌های قرآنی مدارس توسط خود دانش‌آموزان مشتاق صورت گیرد و خوشبختانه تاکنون 3800 مدرسه تشکل هیئت را آغاز کرده‌اند.

وی تصریح کرد: یکی از عناصری که باعث مشکلات فرهنگی در آموزش و پرورش شده است، تصدی‌گیری آموزش و پرورش است، زیرا این نهاد خواسته است که به تنهایی این امر را در دستور کار خود قرار دهد، در صورتی که به نظر من آموزش و پرورش این امر را باید مدیریت کند و از دیگر نهادهای آموزشی فرهنگی کشور برای انجام این امر کمک بگیرد. 

مهدوی‌خواه در خصوص انتخابات گفت: ستادهای انتخابات در مدارس دبیرستان تشکیل شده است که در حوزه مشارکت مردم و قشر جوانان برنامه‌ریزی و طراحی شده است. برای مشارکت بیشتر در انتخابات باید به تمامی بازیگران این میدان، میدان دهیم تا در میدان نقش بازی کنند و یکی از بازیگرانی که اکثراً مغفول می‌مانند و به آنها توجه‌ای نمی‌شود، رأی‌اولی ها و دانش‌آموزان هستند و به همین دلیل ما برای این انتخابات طرحی تحت عنوان میدان 1402 راه‌اندازی کرده‌ایم. خلاصه این طرح آن است که تمامی تشکل‌های دانش‌آموزی گرد هم جمع می‌شوند و برای یک موضوع بسیار مهم در جهاد تبیین و روایت پیشرفت برنامه‌ریزی کرده و نقش ایفا می‌کنند.