سعه صدر افاضه الهی به پیامبر(ص) است + فیلم

به گزارش ایکنا، فهم قرآن کریم دارای لایه‌هایی است که هر کس به اقتضای تلاش علمی و عملی خود به لایه‌های عمیق‌تر آن دست پیدا می‌کند. خواندن ترجمه ساده آیات اولین لایه فهم قرآن است و نهایتی نیز برای آن قابل تصور نیست.

آزاده عباسی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و معارف در درس‌گفتارهایی که «سعادتنامه» نام دارد ما را با لایه‌ای عمیق‌تر از ترجمه ساده آشنا می‌کند. او در این 10 درس کوشیده تا به نحوی، شیوه فهم و درک بهتر آیات را نیز به ما بیاموزد.

فیلم و متن قسمت دوم این درس‌گفتار در ادامه می‌آید.

یکی از شیوه‌های مطالعاتی قرآن کریم، تفسیر موضوعی قرآن است. برای مطالعه قرآن چندین شیوه وجود دارد؛ در شیوه اول آیات به ترتیب مورد مطالعه قرار می‌گیرند و روش دیگر، تفسیر موضوعی است که در آن تمامی آیات پیرامون یک موضوع گردآوری شده و با هم مطالعه می‌شوند و دستاوردی یکپارچه به ما می‌دهند.

از جمله موضوعات مورد بحث در قرآن «سعه صدر» است. پیامبران الهی، جملگی مورد عنایت الهی قرار داشتند و همواره الطاف الهی را دریافت می‌کردند و اگر این نبود امکان اینکه بتوانند به مردم خدمت‌رسانی کرده و در مسیر هدایت الهی گام بردارند میسر نبود؛ یکی از پیامبران اولوالعزم، حضرت موسی(ع) است که وقتی به نبوت رسید از خداوند تمنای سعه صدر داشت؛ قَالَ رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي؛ وَيَسِّرْ لِي أَمْرِي؛ وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسَانِي؛ يَفْقَهُوا قَوْلِي. آنچه که موسی از خداوند می‌خواهد سعه صدر است؛ گشادگی سینه و صبر و مدارایی که باید با مردم داشته باشد.

این نکته را عرض کردم که بگویم در مورد پیامبر اسلام(ص) این مسئله کاملا متفاوت است و ما در مطالعه تفسیر موضوعی است که می‌توانیم این نکات را در کنار همدیگر ببینیم؛ قرآن کریم فرموده است: أَلَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ؛ و وَضَعْنَا عَنْكَ وِزْرَك... آیا ما به تو شرح صدر عطا نکردیم؟ یعنی موسی(ع) شرح صدر را از خدا طلب کرد ولی خداوند شرح صدر را به پیامبر اسلام(ص) افاضه کرده است و سیاق امتنان هم وجود دارد و خدا منت بر او گذاشته است که ما به تو این سعه صدر را عنایت کردیم.

سعه صدر که افاضه الهی است تا جایی است که ایشان تبدیل به رحمت للعالمین می‌شود؛ در آیات پایانی سوره حجر هم مفصل به این مسئله پرداخته می‌شود: وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّكَ يَضِيقُ صَدْرُكَ بِمَا يَقُولُونَ؛ که پیامبر(ص) به واسطه آنچه مردم به ایشان می‌گفتند دچار ضیق صدر می‌شدند یعنی ایشان آنقدر از طرف مردم با سخنان ناشایست و هجمه و آزار و اذیت مواجه بودند که دچار ضیق صدر بودند. نکته اصلی این است که پیامبر(ص) همواره رحمت للعالمین هستند و چنانچه قرآن فرموده است اسوه هستند و در نهج‌البلاغه هم آمده است؛ لقد کاف لک فی الاسوه و دلیل لک علی ذم الدنیا و عیبها. پیامبر به عنوان اسوه معرفی می‌شوند؛ اسوه‌ای که در همه زمینه‌ها باید مرجع و محل رجوع مردم باشند.