بی‌توجهی به معماری اسلامی در پیروی از معماری غربی/ نیازمند تدوین نظام‌نامه معماری اسلامی هستیم
گروه هنر: در حالی این روزها برج‌های چندین طبقه از هر کوی و برزن برخلاف معماری اسلامی در پیروی از معماری غربی در شهرها قد علم می‌کنند و شارح بر خانه‌های همسایه هستند که ما مدعی مسلمانی هستیم.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، خانه و منزل یکی از آرزوهایی است که علاوه بر بزرگان حتی کودکان هم در موقع بازی کردن دوست دارند، برای خود صاحبخانه باشند و وقتی بزرگان اسباب آن را مهیا نمی‌کنند، با خاک درست می‌کنند.
وقتی بزرگ می‌شوند بدون توجه به نوع معماری و ... فقط به فکر تهیه یک سرپناه هستند، اما سؤالی مطرح می‌شود که افرادی که به دنبال خرید خانه هستند، چقدر معیارهای ساخت خانه و اسلامی بودن آن برایشان اهمیت دارد، آیا صرف اینکه چهار دیواری باشد و بتوان در آن ساکن شد، کافی است یا باید قبل از خرید و ساخت به نیازهای دیگری نیز توجه کرد؟
چقدر مهندسان معماری و عمران در ساخت بناها به اسلامی بودن و نقشه‌های اسلامی توجه دارند و چند درصد آن‌ها از بناهای غربی الگو نمی‌گیرند و صرفا زیبایی را ملاک قرار نمی‌دهند؟ آیا به بهانه کمبود زمین فقط باید برج‌های چند طبقه به عنوان چهار دیواری ساخته شود و ملاک‌هایی به عنوان اسلامی بودن در آن‌ها وجود نداشته باشد؟
شرایط معماری اسلامی
در اسلام خانه سازی دارای شرایطی است که اگر معماران و مهندسان و طراحان آن‌ها را در نظر بگیرند بسیاری از مشکلات حل خواهد شد؛ از پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) نقل شده است: «مِن سَعادَةِ المَرءِ المُسلمِ المَسكَنُ الواسِعُ، از خوشبختي‌هاى مرد مسلمان، داشتن مسكن وسيع است»(الكافي: 6 / 526 / 7 منتخب ميزان الحكمة: 276)
در نامه 69 نهج البلاغه آمده است که حضرت امام علی(ع) به حارث همدانی فرموده است: «وَ اسْكُنِ الْأَمْصَارَ الْعِظَامَ فَإِنَّهَا جِمَاعُ الْمُسْلِمِینَ وَ احْذَرْ مَنَازِلَ الْغَفْلَةِ وَ الْجَفَاءِ، یعنی جای دوری خانه ساخته نشود، دور از اجتماع مسلمانان نباشد.»
در زمان‌های قدیم می‌خواستند بیمارستان بسازند، از زكریای رازی پرسیدند كجا بسازیم؟ بیان کرد: چهار قطعه گوشت در چهار منطقه شهر آویزان كنید هر منطقه‌ای دیرتر گوشت فاسد شد، آنجا هوا خنك‌تر است پس آنجا بیمارستان بسازید.
نکته بعدی اینکه پول خرید خانه حلال باشد نه از مال یتیم. پیامبراسلام (ص) فرمودند: «اتَّقُوا الْبُنْیَانَ فِی الْحَرَامِ فَإِنَّهُ أَسَاسُ الْخَرَابِ ...، با پول حلال خانه بسازید و مواظب باشید در پول ساختن آن حق مردم نباشد، خمس مال داده شده باشد»(مستدركالوسائل، ج3، ص472)
از احادیث دیگر می‌توان به وسعت خانه اشاره کرد: «كُلُّ بِنَاءٍ لَیْسَ بِكَفَافٍ فَهُوَ وَبَالٌ عَلَى صَاحِبِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ، هر مقدار ساختمانی كه بیش از اندازه است برای تو وبال است.»(كافى، ج6، ص531)؛ امام صادق(ع) نیز فرموده‌اند: «مَنْ بَنَى فَوْقَ مَا یَسْكُنُهُ كُلِّفَ حَمْلَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ، ساختمان بیش از مورد نیاز مسئولیت در قیامت دارد. »(المحاسن، ج2، ص608)
از نکات مهمی که باید در خانه سازی رعایت شود، پرهیز از اسراف و تجمل‌گرایی است. همچنین باید به محکم سازی خانه‌ها هم برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها و داشتن عمر بالا، ایمنی و قابلیت حفاظت انسان‌ها توجه شود.
شکل ظاهری ساختمان باید شما را به یاد خدا بیندازد
حجت‌الاسلام والمسلمین محقق، استاد دانشکده علوم قرآنی سبزوار در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی با اشاره به روایتی از پیامبر اسلام(ص) که فرموده‌اند: «با کسی همنشینی کنید که شما را به یاد خدا بیندازد و بر علم و دانش شما بیفزاید»، تصریح کرد: شکل ظاهری معماری خانه شما را به یاد چه چیزی می‌اندازد؟ یاد پیامبر، یاد خدا یا شهوت. قطعا پاسخ هر آدم عاقلی این است که شکل ظاهری ساختمان باید شما را به یاد خدا بیندازد.
رئیس سابق دانشکده علوم قرآنی سبزوار با بیان اینکه در گذشته خانه‌ها دارای قسمت اندرونی و بیرونی بودند، گفت: بر این اساس کسی بدون اجازه حق ورود به قسمت اندرونی خانه را نداشت.
وی با بیان اینکه در گذشته خانه‌ها بیشتر به شکل گنبدی ساخته می‌شدند و خنک و گرم بودند و صرفه جویی انرژی در آن‌ها مورد توجه قرار می‌گرفت، تصریح کرد: در منزل مادری ما در کیذور سبزوار وقتی رو به قبله نماز می‌خوانی افکت صدا می‌پیچد و معنویت خاصی را داراست که اگر تلاوت کلام الله در آنجا انجام شود، لذت خواهید برد.
این استاد علوم قرآنی با تأکید بر اینکه در گذشته با اینکه بلندگو نبوده ولی مناره‌ها را به گونه‌ای طراحی می‌کردند که صدا به همه شهر برسد، بیان کرد: این نشان دهنده آن است که در این خانه‌ها به معماری اسلامی توجه شده است و در این زمانه هم وقتی که به این مناره‌ها نگاه می‌کنید شما را به یاد اسلام می‌اندازد.
هنر اسلامی باید در خدمت رشد و تعالی انسان باشد
وی با اشاره به سر درب دانشگاه تهران که به شکل بال ملائکه و با معماری اسلامی طراحی شده است تأکید کرد: ساختمان و محل نشستن باید شما را به یاد خدا بیندازد؛ در گذشته مهمان‌ها راحت بودند ولی امروزه در بعضی مکان‌ها به دلیل معماری نامناسب نه تنها راحت نیستند بلکه با گام‌های ترسان و لرزان قدم بر می‌دارند.
محقق با بیان اینکه در ساختمان‌های قدیمی از هنر اسلامی بهره می‌بردند، تصریح کرد: هنر باید برای انسان عاملی در راستای رشد و تعالی شود.
وی با تأکید بر اینکه باید نظام‌نامه معماری اسلامی داشته باشیم، تصریح کرد: نباید در ساختمان‌سازی کاری کرد داخل منزل و حیاط همسایه دیده شود، از همین رو باید توجه داشت که حقوق اسلامی باید رعایت شود.
محقق با اشاره به اینکه عقیده انسان‌ها سبک زندگی آن‌ها را شکل می‌دهد، بیان کرد: توجه به اعتقادات در جامعه اسلامی باعث می‌شود که بعضی مسائل را رعایت کنیم به عنوان نمونه اگر اعتقاد به محرم و نامحرم داشته باشیم، در خانه سازی مراعات همسایگان را خواهیم کرد.
علی‌اکبر ملکی
وقتی بزرگ می‌شوند بدون توجه به نوع معماری و ... فقط به فکر تهیه یک سرپناه هستند، اما سؤالی مطرح می‌شود که افرادی که به دنبال خرید خانه هستند، چقدر معیارهای ساخت خانه و اسلامی بودن آن برایشان اهمیت دارد، آیا صرف اینکه چهار دیواری باشد و بتوان در آن ساکن شد، کافی است یا باید قبل از خرید و ساخت به نیازهای دیگری نیز توجه کرد؟
چقدر مهندسان معماری و عمران در ساخت بناها به اسلامی بودن و نقشه‌های اسلامی توجه دارند و چند درصد آن‌ها از بناهای غربی الگو نمی‌گیرند و صرفا زیبایی را ملاک قرار نمی‌دهند؟ آیا به بهانه کمبود زمین فقط باید برج‌های چند طبقه به عنوان چهار دیواری ساخته شود و ملاک‌هایی به عنوان اسلامی بودن در آن‌ها وجود نداشته باشد؟
شرایط معماری اسلامی
در اسلام خانه سازی دارای شرایطی است که اگر معماران و مهندسان و طراحان آن‌ها را در نظر بگیرند بسیاری از مشکلات حل خواهد شد؛ از پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) نقل شده است: «مِن سَعادَةِ المَرءِ المُسلمِ المَسكَنُ الواسِعُ، از خوشبختي‌هاى مرد مسلمان، داشتن مسكن وسيع است»(الكافي: 6 / 526 / 7 منتخب ميزان الحكمة: 276)
در نامه 69 نهج البلاغه آمده است که حضرت امام علی(ع) به حارث همدانی فرموده است: «وَ اسْكُنِ الْأَمْصَارَ الْعِظَامَ فَإِنَّهَا جِمَاعُ الْمُسْلِمِینَ وَ احْذَرْ مَنَازِلَ الْغَفْلَةِ وَ الْجَفَاءِ، یعنی جای دوری خانه ساخته نشود، دور از اجتماع مسلمانان نباشد.»
در زمان‌های قدیم می‌خواستند بیمارستان بسازند، از زكریای رازی پرسیدند كجا بسازیم؟ بیان کرد: چهار قطعه گوشت در چهار منطقه شهر آویزان كنید هر منطقه‌ای دیرتر گوشت فاسد شد، آنجا هوا خنك‌تر است پس آنجا بیمارستان بسازید.
نکته بعدی اینکه پول خرید خانه حلال باشد نه از مال یتیم. پیامبراسلام (ص) فرمودند: «اتَّقُوا الْبُنْیَانَ فِی الْحَرَامِ فَإِنَّهُ أَسَاسُ الْخَرَابِ ...، با پول حلال خانه بسازید و مواظب باشید در پول ساختن آن حق مردم نباشد، خمس مال داده شده باشد»(مستدركالوسائل، ج3، ص472)
از احادیث دیگر می‌توان به وسعت خانه اشاره کرد: «كُلُّ بِنَاءٍ لَیْسَ بِكَفَافٍ فَهُوَ وَبَالٌ عَلَى صَاحِبِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ، هر مقدار ساختمانی كه بیش از اندازه است برای تو وبال است.»(كافى، ج6، ص531)؛ امام صادق(ع) نیز فرموده‌اند: «مَنْ بَنَى فَوْقَ مَا یَسْكُنُهُ كُلِّفَ حَمْلَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ، ساختمان بیش از مورد نیاز مسئولیت در قیامت دارد. »(المحاسن، ج2، ص608)
از نکات مهمی که باید در خانه سازی رعایت شود، پرهیز از اسراف و تجمل‌گرایی است. همچنین باید به محکم سازی خانه‌ها هم برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها و داشتن عمر بالا، ایمنی و قابلیت حفاظت انسان‌ها توجه شود.
شکل ظاهری ساختمان باید شما را به یاد خدا بیندازد
حجت‌الاسلام والمسلمین محقق، استاد دانشکده علوم قرآنی سبزوار در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی با اشاره به روایتی از پیامبر اسلام(ص) که فرموده‌اند: «با کسی همنشینی کنید که شما را به یاد خدا بیندازد و بر علم و دانش شما بیفزاید»، تصریح کرد: شکل ظاهری معماری خانه شما را به یاد چه چیزی می‌اندازد؟ یاد پیامبر، یاد خدا یا شهوت. قطعا پاسخ هر آدم عاقلی این است که شکل ظاهری ساختمان باید شما را به یاد خدا بیندازد.
رئیس سابق دانشکده علوم قرآنی سبزوار با بیان اینکه در گذشته خانه‌ها دارای قسمت اندرونی و بیرونی بودند، گفت: بر این اساس کسی بدون اجازه حق ورود به قسمت اندرونی خانه را نداشت.
وی با بیان اینکه در گذشته خانه‌ها بیشتر به شکل گنبدی ساخته می‌شدند و خنک و گرم بودند و صرفه جویی انرژی در آن‌ها مورد توجه قرار می‌گرفت، تصریح کرد: در منزل مادری ما در کیذور سبزوار وقتی رو به قبله نماز می‌خوانی افکت صدا می‌پیچد و معنویت خاصی را داراست که اگر تلاوت کلام الله در آنجا انجام شود، لذت خواهید برد.
این استاد علوم قرآنی با تأکید بر اینکه در گذشته با اینکه بلندگو نبوده ولی مناره‌ها را به گونه‌ای طراحی می‌کردند که صدا به همه شهر برسد، بیان کرد: این نشان دهنده آن است که در این خانه‌ها به معماری اسلامی توجه شده است و در این زمانه هم وقتی که به این مناره‌ها نگاه می‌کنید شما را به یاد اسلام می‌اندازد.
هنر اسلامی باید در خدمت رشد و تعالی انسان باشد
وی با اشاره به سر درب دانشگاه تهران که به شکل بال ملائکه و با معماری اسلامی طراحی شده است تأکید کرد: ساختمان و محل نشستن باید شما را به یاد خدا بیندازد؛ در گذشته مهمان‌ها راحت بودند ولی امروزه در بعضی مکان‌ها به دلیل معماری نامناسب نه تنها راحت نیستند بلکه با گام‌های ترسان و لرزان قدم بر می‌دارند.
محقق با بیان اینکه در ساختمان‌های قدیمی از هنر اسلامی بهره می‌بردند، تصریح کرد: هنر باید برای انسان عاملی در راستای رشد و تعالی شود.
وی با تأکید بر اینکه باید نظام‌نامه معماری اسلامی داشته باشیم، تصریح کرد: نباید در ساختمان‌سازی کاری کرد داخل منزل و حیاط همسایه دیده شود، از همین رو باید توجه داشت که حقوق اسلامی باید رعایت شود.
محقق با اشاره به اینکه عقیده انسان‌ها سبک زندگی آن‌ها را شکل می‌دهد، بیان کرد: توجه به اعتقادات در جامعه اسلامی باعث می‌شود که بعضی مسائل را رعایت کنیم به عنوان نمونه اگر اعتقاد به محرم و نامحرم داشته باشیم، در خانه سازی مراعات همسایگان را خواهیم کرد.
علی‌اکبر ملکی
