چشم بهترین نعمت برای تزکیه نفس است
شعب خارجی: آیت‌الله رمضانی گفت: اگر انسان به‌درستی از نعمت چشم استفاده کند، در سلوک عملی و تزکیه نفس بهترین بهره را می‌تواند از آن داشته باشد. بنابراین، انسان به واسطه چشم باید مراقب بسیاری از امور باشد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) شعبه اروپا، آیت‌الله رمضانی، امام جماعت مرکز اسلامی هامبورگ دیروز، 22 آبان‌ماه، در خطبه‌های نماز جمعه این شهر با موضوع «اسلام و حقوق اخلاقی» با اشاره به حقوق اعضای هفت‌گانه بدن، گفت: هر کدام از اعضای هفت‌گانه می‌توانند نقش مهمی را در خوشبختی و یا شقاوت انسان داشته باشند که در رساله حقوق امام سجاد(ع) به آن اشاره شده است.
وی بیان کرد: این خوشبختی و یا شقاوت در حقیقت به نوع استفاده‌ای که از این نعمت‌ها صورت می‌گیرد، بستگی دارد. لذا، باید توجه داشت که اهمیت دادن به این حقوق، برای کسانی که درصدد رشد و تکامل روحی و معنوی خود هستند بسیار مهم است و به سادگی نباید از این مسائل عبور کرد؛ چراکه این امور راه‌های ورودی به قلب و جان آدمی هستند و باید مراقب بود که هر چیزی وارد جان آدمی نشود.
مدیر مرکز اسلامی هامبورگ ادامه داد: امام سجاد(ع) درباره حق گوش می‌فرمایند «وَ أَمَّا حَقُ السَّمْعِ فَتَنزِیهُهُ عَنْ أَنْ تَجْعَلَهُ طَرِیقاً إِلَى قَلبِکَ إِلَّا لِفُوَّهَةٍ کَرِیمَةٍ تُحْدِثُ فِی قَلبِکَ خَیْراً أَوْ تَکسِبُ خُلُقاً کَرِیماً فَإِنَّهُ بَابُ الکَلَامِ إِلَى القَلبِ یُؤَدِّی إِلَیْهِ ضُرُوبُ المَعَانِی عَلَى مَا فِیهَا مِنْ خَیْرٍ أَوْ شَرٍّ وَ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّه؛ حق گوش پاک داشتن ان است از اینکه راه دلت باشد مگر برای خبر خوبی که در دلت خیر پدید آورد، یا خُلق کریمی نصیب تو کند. زیرا گوش درِ دل است و معانی خوب یا بد خیر یا شر را به او می‌رساند و قوه‌ای جز از ناحیه خداوند نیست».
آیت‌الله رمضانی گفت: پر واضح است که گوش ورودی بسیاری از مسائل به قلب است و باید از هر جهت مراقب آن بود. لذا، هنگامی که شخصی از حضرت امیرالمؤمنین(ع) سؤال کرد تا او را راهنمایی کند، حضرت(ع) فرمود «أَیُّهَا السَّائِلُ اسْتَمِعْ ثُمَّ اسْتَفهِمْ ثُمَّ اسْتَیْقِنْ ثُمَّ اسْتَعْمِل؛ ای سؤال‌کننده اول بشنو، سپس باور کن و بعد از آن به کار ببند و وارد مرحله عمل شو».
وی اظهار کرد: اهمیت مسئله «گوش» در قرآن به گونه‌ای است که در عبارات قرآنی لفظ گوش حتی بر چشم و قلب نیز مقدم شده است؛ همان‌طور که در آیه 31 سوره یونس می‌خوانیم «قُل مَنْ یَرْزُقُکُمْ مِنَ السَّماءِ وَ الأَرْضِ أَمَّنْ یَمْلِکُ السَّمْعَ وَ الأَبْصارَ؛ بگو چه کسى از آسمان و زمین به شما روزى می‌دهد؟ کیست که شنوایى و بینایى می‌بخشد؟» و یا در آیه 36 سوره اسراء آمده است: «إِنَّ السَّمْعَ وَ البَصَرَ وَ الفُؤادَ کُلُّ أُولئِکَ کانَ عَنهُ مَسْؤُلا؛ زیرا گوش و چشم و دل، همه را، بدان بازخواست کنند».
امام جماعت مرکز اسلامی هامبورگ افزود: چه بسا علت تقدم گوش بر سایر اعضا این باشد که میدان دید چشم از هر طرف محدود است؛ اما گوش آدمی این قدرت را دارد که اطلاعات شنوایی را از شش جهت دریافت کند و لذا توانایی گوش از چشم چه بسا بیشتر باشد حتی اهمیت این عضو در تزکیه نفس و سلوک عمل بسیار زیاد است، چنانچه امام سجاد(ع) فرمودند «فَإِنَّهُ بَابُ الکَلَامِ إِلَى القَلبِ».
وی با بیان اینکه کلمه «سمع» در قرآن به چند معنا آمده است، عنوان کرد: سمع، گاهی به‌عنوان اسم جمع به کار می‌رود و معنای جمع در آن نهفته است و گاهی نیز معنای مصدری دارد که بر کم و یا زیاد بودن دلالت می‌کند و نیازی به جمع بستن ندارد. البته تنوع ادراکات و مشاهدات نسبت به مسموعات فوق‌العاده بیشتر است، و به همین جهت «قلوب» و «ابصار» به صورت جمع ذکر شده ولی «سمع» به صورت مفرد آمده است.
آیت‌الله رمضانی تأکید کرد: در مجموع آدمی باید مراقب گوش خود باشد و باید از شنیدن امور حرام و سخنان لغو و بیهوده خودداری کند، چنانچه حضرت امیرالمؤمنین(ع) در وصف متقین می‌فرمایند «وَقَفُوا أَسْمَاعَهُمْ عَلَی الْعِلْمِ النَّافِعِ لَهُمْ» آنان کسانی هستند که قدرت شنوایى خود را فقط برای دانش مفید مورد استفاده قرار می‌دهند.
وی ادامه داد: امام سجاد(ع) پس از تبیین حق گوش، به حق چشم اشاره می‌کند و می‌فرماید «وَ أَمَّا حَقُ بَصَرِکَ فَغَضُّهُ عَمَّا لَا یَحِلُّ لَکَ وَ تَرْکُ ابْتِذَالِهِ إِلَّا لِمَوْضِعِ عِبْرَةٍ تَسْتَقبِلُ بِهَا بَصَراً أَوْ تَسْتَفِیدُ بِهَا عِلماً فَإِنَّ البَصَرَ بَابُ الِاعْتِبَار؛ و اما حق چشم بر تو این است که آن را از هر چه بر تو حلال و روا نیست بپوشانی و مبتذل نسازی مگر برای عبرت‌آموزی به گونه‌ای که از آن بینا شوی یا دانشی به دست آوری، زیرا دیده وسیله عبرت است».
مدیر مرکز اسلامی هامبورگ عنوان کرد: خداوند متعال در عظمت نعمت چشم در سوره بلد می‌فرمایند «أَلَمْ نَجْعَل لَهُ عَیْنَیْن؛ آیا برای انسان دو چشم بینا قرار ندادیم». اهمیت این نعمت از آن جهت است که اگرچه به واسطه آن انسان بیشترین ارتباط را با جهان خارج برقرار می‌کند، اما متأسفانه بعضی از انسان‌ها توفیق استفاده صحیح از این نعمت را ندارند.
وی گفت: اگر انسان به‌درستی از نعمت چشم استفاده کند، در سلوک عملی و تزکیه نفس بهترین بهره را می‌تواند از آن داشته باشد. بنابراین، انسان باید به واسطه چشم مراقب بسیاری از امور باشد از جمله اینکه باید مراقب خوراکی‌ها و غذاهایی که تناول می‌کند باشد، از این جهت که پاک و پاکیزه و حلال و طیب باشد و یا اینکه باید مراقب غذای عملی خود نیز باشد و به این موضوع توجه داشته باشد که از چه کسی دانش را دریافت می‌کند.
آیت‌الله رمضانی افزود: خداوند متعال دعوت به نظر و نگاه کردن را در جاهای گوناگون و در موضوعات مختلفی به کار برده است؛ همان‌طور که می‌خوانیم «فَانظُروا کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ المُکَذِّبین؛ و بنگرید که عاقبت تکذیبکنندگان چگونه بود»(آل عمران/137)، «قُل سیرُوا فِی الأَرْضِ فَانظُرُوا کَیْفَ بَدَأَ الخَلق؛ بگو در روى این زمین سیر کنید، پس بنگرید که چگونه آفریدگان را ایجاد کرده»(عنکبوت/ 20). لذا، از جمله اموری که به شدت مراقبت جدی باید داشته باشد، نگاه عبرت‌آموز است.
امام جماعت مرکز اسلامی هامبورگ با بیان اینکه نوع نگاه عبرت‌آمیز، می‌تواند در رشد انسان نقش داشته باشد، اظهار کرد: ضمن استفاده از نعمت‌های الهی باید نسبت به حرام الهی چشم‌پوشی کرد.
