تمرکز بر اشتراکات از سیاست‌های فرهنگی قرآن است

به گزارش ایکنا؛ نشست «آموزش قرآن به‌مثابه راهکاری تأثیرگذار در تقویت روابط فرهنگی بین‌المللی» امشب، ۱۶ فروردین‌ماه، در بخش بین‌الملل سی‌امین نمایشگاه قرآن کریم در مصلای تهران برگزار شد.

مژگان خان بابا، قرآن‌پژوه و مشاور بانوان معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حجت‌الاسلام امینی تهرانی، مدیر گروه علوم و فنون قرائات و عضو هیئت علمی جامعة المصطفی(ص) العالمیه و سعدو آمادو گایه از سنگال، دانش‌آموخته دکترای قرآن و علوم گرایش مدیریت از جمله میهمانانی بودند که در این نشست سخنرانی کردند و سیدحسن عصمتی، کارشناس امور قرآنی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی دبیر علمی این نشست بود.

نشست مذکور با تلاوت سیدباقر ایلیا رضوی، از قراء کشور هندوستان آغاز شد و در ادامه سیدحسن عصمتی، ضمن سخنانی به تبیین تاریخ آموزش قرآن پرداخت و گفت: تاریخ آموزش کلام وحی به زمان نزول قرآن برمی‌گردد و آموزش قرآن از زمان نزول آن تاکنون متوقف نشده است.

وی افزود: آموزش قرآن یک سنت حسنه جاری در جهان است که از طریق تلاوت و حفظ، این سنت سینه به سینه و نسل به نسل منتقل شده است.

عصمتی گفت: دستاوردهای قرآنی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در حوزه آموزش قرآن به اندازه کل تاریخ قرآن در جهان اسلام بوده است و آموزش نغمات و مقامات قرآنی رشد بسیار خوبی داشته و قاریان ایرانی بسیار خوش درخشیده‌اند.

تمرکز بر اشتراکات و گفت‌وگوی مؤمنانه

مژگان خان بابا، قرآن‌پژوه و مشاور بانوان معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز ضمن سخنانی در این نشست گفت: زبان مهم‌ترین عنصر شکل‌گیری ارتباط فرهنگی در جامعه است و زبان قرآن یک زبان بین‌المللی است، به‌طوری که می‌توان گفت که زبان قرآن از زبان‌های فارسی، سریانی، سامی و بهترین زبان‌ها عاریه گرفته است.

وی در ادامه به سیاست‌های فرهنگی قرآن اشاره کرد و گفت: در حالی که در دوران نخست مکی، مسئله نبوت از موضوعات اختلافی میان پیامبر(ص) و قریش بود، اما قرآن با اتخاذ سیاسیت ظریفی، محور شریعت را موضوعات اخلاقی قرار داد.

خان بابا در ادامه با اشاره به اینکه سیاست قرآن در فرهنگ‌سازی، بر توجه بر اشتراکات در جهت ایجاد روابط حسنه با سایر ملل تمرکز دارد، گفت: در سور مکی قرآن در حین آموزش موضوع توحید و معاد، محور شریعت را اخلاقیات که موضوع مشترک میان پیامبر(ص) و قریش است قرار داده و در دوران مدنی نیز در رویارویی با اهل کتاب، موضوع مشترک توحید و معاد که مورد پذیرش بوده، مطرح می شود. این الگوی آموزشی قرآن در ایجاد روابط حسنه با مخاطبان است.

این بانوی قرآن‌پژوه در ادامه اظهار کرد: در مقوله آموزش قرآن، توجه به آیاتی که در کنار طرح معایب، محاسن مخاطب را هم‌ می‌بیند الگویی برای ایجاد ارتباط سالم است. در حقیقت قرآن در فرهنگسازی و در جریان آموزش آن، یک مدل واقع‌گرایانه ارائه می‌دهد.

مشاور بانوان معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه گفت‌وگوی مؤمنانه را از دیگر سیاست‌های فرهنگی قرآن دانست و گفت: راه‌کار قرآن و سیاست آن در حوزه فرهنگ‌سازی و روابط بین‌الملل، تمرکز بر اشتراکات میان ملل و تقویت آن است که این مسئله در از بین بردن اختلافات تأثیرگذار است.

ضرورت توجه به فضای فرهنگی کشورها در آموزش قرآن

حجت‌الاسلام امینی تهرانی، مدیر گروه علوم و فنون قرائات و عضو هیئت علمی جامعة المصطفی(ص) العالمیه از دیگر سخنرانان این نشست بود که بر این مسئله تأکید کرد که نگاه ما در آموزش قرآن نباید درونی و بومی است، این در حالی است که رویکرد که در این حوزه باید بین‌المللی باشد و اقتضاءات کشورها در نظر گرفته شود.

وی افزود: جامعة المصطفی(ص) العالمیه که دانشجویانی از کشورهای مختلف جهان را می‌پذیرد، اقدام به آموزش قرائات، تاریخ قرائت، صوت، لحن، تجوید و.. به این طلاب می‌کند و تلاش می‌شود در آموزش این مطالب، شیوه بین‌المللی تدریس قرآن در نظر گرفته شود.

حجت‌الاسلام امینی تهرانی در ادامه بر ضرورت بهره‌گیری از شیوه و سبک تدریس نبی مکرم اسلام و اهل بیت(ع) در آموزش قرآن تأکید کرد و گفت: اگر سبک آموزش رسول الله(ص) و معصومین(ع) در کشورهای اسلامی اعم از شیعه و سنی مورد توجه قرار گیرد، می‌تواند زمینه همدلی و همگرایی امت اسلام را فراهم کند، چرا که پیامبر(ص) معیار و محور مشترک مسلمانان است و حب به اهل بیت(ع) در بسیاری از کشورهای اسلامی وجود دارد.

وی در ادامه با اشاره به این که پیامبر(ص) به ظاهر و باطن قرآن توجه می‌کرد، گفت: نبی مکرم اسلام علاوه بر آموزش تجوید و تلاوت قرآن، به موضوع آموزش معارف قرآنی نیز توجه داشت، این در حالی است که کلاس‌های آموزش رسول اعظم(ص) طولانی نبود و ایشان در یک جلسه گاهی تنها چند آیه را آموزش می‌دادند.

حجت‌الاسلام امینی تهرانی اضافه کرد: آموزش 10 آیه در هر جلسه، شیوه غالب پیامبر(ص) در آموزش قرآن بود و تا قرآن‌آموزان تجوید، قرائت و معانی آین 10 آیه را نمی‌آموختند، پیامبر(ص) به سراغ آیات دیگر نمی‌رفت.

وی گفت: امام صادق(ع) در حوزه آموزش قرآن به زبان تمثیل و تشبیه اهتمام ویژه‌ای داشت، و پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) نیز، آموزش قرآن را تنها محدود به کلاس نمی‌کردند و از هر فرصتی برای آموزش قرآن استفاده می‌کردند.
 
مدیر گروه علوم و فنون قرائات جامعة المصطفی(ص) العالمیه در ادامه بر ضرورت توجه به فضا و اقتضاءات هر کشور در زمینه آموزش قرآن تأکید کرد و گفت: ما در کشورهای مختلف جهان باید براساس نیاز و ظرفیت آن‌ها آموزش قرآن داشته باشیم، چرا در برخی کشورهای آفریقایی تنها به روایت قالون فرا می‌گیرند و یا این نوع قاریان و میزان تسلط آن‌ها بر قرآن متفاوت است.

وی گفت: موضوع آموزش قرآن حتی در کشورهای غربی و در میان مستشرقان نیز مورد توجه است، به‌طوری که در «دائرةالمعارف لایدن» مدخل‌های مختلفی وجود دارد که به موضوع آموزش قرآن در کشورهای اسلامی توجه دارد.

اهتمام به آموزش سنتی قرآن در سنگال

سعدو آمادو گایه، قرآن‌پژوه از کشور سنگال و دانش‌آموخته دکترای قرآن و علوم گرایش مدیریت نیز آخرین سخنران این نشست بود که به موضوع آموزش قرآن در جوامع اسلامی به‌ویژه در کشورهای غرب آفریقا پرداخت و گفت: 95 درصد مردم سنگال مسلمان و پیرو مذهب مالکی هستند و هنوز توجه ویژه‌ای به آموزش سنتی و کلاسیک قرآن در این کشور آفریقایی وجود دارد.

وی افزود: هر خانواده سنگالی آرزو دارد که فرزند پسرشان قبل از مدرسه به مکتب‌خانه‌های سنتی آموزش قرآن برود و حافظ قرآن شود، به‌طوری که اکنون مدارس شبانه‌روزی قرآن در سنگال وجود دارد که قرآن‌آموزان وارد این مدارس شده و حافظ کل قرآن می‌شوند.

سعدو آمادو گایه در ادامه گفت: رئیس‌جمهور سنگال در سال‌های اخیر طرحی برای توسعه این کشور در نظر گرفته است و تأکید دارد که آموزش سنتی قرآن با مقتضیات روز سازگار نیست و باید تغییر کند.

این قرآن‌پژوه سنگالی گفت: برخی از علمای مسلمان و بزرگان این کشور آفریقایی، تنها حفظ قرآن را کافی نمی‌دانند و تأکید دارند که در کنار موضوع حفظ قرآن، باید به مسئله تدبر در آیات کلام وحی نیز توجه شود.

وی در ادامه به اختصاص جوایز بزرگ به نفرات برتر مسابقات در این کشور اشاره کرد و گفت: در کشور سنگال به برندگان مسابقات جوایزی از قبیل بلیط خانوادگی سفر به حج، زمین و مبالغ ارزشمند مالی اهدا می‌شود.

سعدو آمادو گایه در ادامه با  اشاره به حضور اساتیدی از مصر، موریتانی و مراکش در سنگال برای آموزش قرآن به علاقه‌مندان این کشور گفت: آموزش کلام وحی در سنگال بسیار رایج است و همه خانواده‌ها دوست دارند که فرزندان پسر آن‌ها حافظ کلام وحی شود.

وی در پایان بر ضرورت پیاده‌سازی تعالیم و آموزه‌های وحی در زندگی تأکید کرد و گفت: فرهنگ اسلامی و قرآنی سنگال در حال حاضر از سوی فرهنگ غرب مورد تهاجم قرار گرفته که این مسئله ضرروت اهتمام بیشتر به قرآن را می‌طلبد.

جواد پارسامهر