İlahi gözetim ve öz denetimin geliştirilmesi

IQNA – İnsan Allah’ın ve meleklerinin insanoğlunun yaptığı herşeyden haberdar olduğunu, her niyet, davranış ve amelinin kaydedildiğinin bilincinde olursa bu öz denetimin güçlenmesine yol açar.

Kur’an’da bir çok İslami inanç öz denetimi güçlendirir, ilahi gözetim de bunlardan biridir. Kur’an-ı Kerim, bir insanın Allah’ın huzurunda bulunmasının ve Allah’ı, yaptıklarının hakikatinin gözlemcisi olarak görmesinin, onu günah işlemekten ve dini uygulamaları tekzib etmesine engel olmadığını söyler. Alak suresi 14. ayeti: “Allah’ın her şeyi gördüğünü bilmiyor mu o?”

İlahi gözetimin kendine has özellikleri vardır. Öncelikle yaşamın her alanını kapsar. “Allah her şeyi görüp gözetmektedir.” (Ahzâb:52)

İkincisi, büyük ya da küçük hiçbir amel gözden kaçmaz. Kıyamet gününde suçlular korku ve şaşkınlıkla şöyle söyleyecekler “Artık kitap (amel defteri) ortaya konmuştur; suçluların, onda yazılı olanlardan korkuya kapılmış olarak, “Vay halimize! Bu nasıl kitapmış! Küçük-büyük hiçbir şey bırakmadan hepsini sayıp dökmüş!” dediklerini görürsün. Böylece yaptıklarını karşılarında bulmuşlardır. Rabbin hiç kimseye haksızlık etmez.” (Kehf:49)

Üçüncüsü, ilahi gözetimin yanı sıra, melekler insanların her amelini kaydetmekle de sorumludurlar: İnfitâr 10-12. ayetleri: “Hayır! İnanacak yerde siz hâlâ dini yalan sayıyorsunuz.”

“Oysa sizi gözetleyen muhafızlar, değerli yazıcılar var.”

“Onlar yaptığınız her şeyi biliyorlar.”

 Bunu bilmek insana Allah’ın ve meleklerin varlığını hissettirir, bu da öz denetimi güçlendirir. Burada insana hayatını sorumluluk bilinci ve duyarlılığı ile düzenlemesi gerektiği hatırlatılmaktadır.

Dördüncüsü, kıyamet gününde her amelin mahiyetini ve hakikatini tam olarak görecek olmasıdır. Al-i İmrân suresi 30. ayeti: “Herkesin yaptığı iyiliği de işlediği kötülüğü de önüne konmuş olarak bulacağı gün, (insan) ister ki kendisi ile kötülükleri arasında uzun bir mesafe bulunsun. “

Bu tür bir denetimi anlamak, dünya kurallarıyla karşılaştırıldığında kolay değildir. Ancak insan ahiretteki sonsuz hayatının, dünyada nasıl yaşadığına bağlı olduğu gerçeği üzerinde düşündüğünde dünya hayatının lezzetlerinin önemsiz olduğunu anlar, sözlerine ve amellerine çok dikkat eder.

Bu yüzden insanın dünya ve ahiret ilişkisine yönelik tutumu onun öz denetimini güçlendirecektir. Nisâ suresi 77. ayeti: “Dünya menfaati önemsizdir, Allah’tan korkanlar için âhiret daha hayırlıdır ve size zerre kadar haksızlık edilmez.”