مسئله زن و خانواده از چالشبرانگیزترین موضوعات جهان امروز است. جهانی که سالهاست با جنبشهای آزادی خواهی زنان مواجه شده و نه تنها در ایران بلکه در همه کشورهای جهان تلاشهایی برای اصلاح قوانین و حمایت از زنان در حال انجام است.
در خصوص نگاه اسلام به زنان و مسائل مرتبط با خانواده نیز نظرات و دیدگاههای متعددی در طول تاریخ اسلام مطرح و تلاش شده قوانین براساس دیدگاه حقیقی اسلام و به دور از دیدگاههای شخصی یا برداشتهای سلیقهای از آیات و روایتها تدوین شود.
خبرگزاری ایکنا و مؤسسه شمیم ایمان و اندیشه با در نظر گرفتن همین چالشها، با هدف بررسی دیدگاههای اسلام در خصوص زن و خانواده با حضور حجتالاسلام والمسلمین محمد حاج ابوالقاسم دولابی، عضو مجلس خبرگان رهبری مجموعه آموزشی «خانواده و زن از دیدگاه قرآن» را تدوین کرده است.
در جلسه پنجم از این مجموعه آموزشی مسئله قوامون بودن مردان برای زنان مطرح و تحلیل شده است که زنان و مردان از دیدگاه اسلام چه وظایفی در قبال خانواده و همدیگر دارند که این بخش را با هم میخوانیم و میبینیم.
الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِلْغَيْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ؛ مردان سرپرست زنانند به دليل آنكه خدا برخى از ايشان را بر برخى برترى داده و [نيز] به دليل آنكه از اموالشان خرج مىكنند پس زنان درستكار فرمانبردارند [و] به پاس آنچه خدا [براى آنان] حفظ كرده اسرار [شوهران خود] را حفظ مىكنند» (آیه 34 سوره نساء)
خداوند متعال در آیات جزء پنج به برخی از احکام و قوانین مربوط به زن و خانواده پرداخته است. در آیه 34 سوره نساء که نظام خانواده را تشریح میکند، مرد را به عنوان سرپرست و خدمتگزار زن معرفی کرده است. معنای قَوَّامُونَ این است که مردان تکیه گاه زنان هستند و این مطلب فضیلتی برای مرد نیست بلکه وظیفهای است که موجب استحکام بنیان خانواده میشود.
برای توضیح این مطلب به چند نکته اشاره میکنم. اول: زن و مرد به عنوان انسان هیچگونه برتری بر یکدیگر ندارند و ملاک برتری تقوا است. ان اکرمکم عندالله اتقاکم.
دوم: زن و مرد از جهت جنسیت تفاوتهایی دارند و بنیان خانواده با همین تفاوتها معنا پیدا میکند و زن و مرد مکمل یکدیگر هستند.
سوم: زنان نسبت به مردان لطافت و ظرافت خاصی دارند و مردان نسبت به زنان برای کارهای سختتر آماده شدهاند. حضرت علی(ع) میفرمایند: زن مثل گل خوشبویی است و برای صحنههای سخت و درگیریهای اجتماعی آفریده نشده است.
چهارم: احکام زن و مرد به دلیل تفاوتهای آنها در خلقت متفاوت است. مثلاً عدم وجوب حضور زن در جهاد، نماز جمعه و پذیرفتن مسئولیت دشوار قضاوت. اینها از وظایف مردان است که هیچ کدام برای زنان لازم نیست. یکی از احکامی که برای مردان مقرر شده سرپرستی نهاد خانواده و همچنین تأمین هزینه زندگی است که در نتیجه مرد به تکیهگاهی برای زن تبدیل میشود و از این جهت است که در قرآن با عنوان قوامون از مردان یاد شده است.
در کنار این دستور البته برای زنان نیز وظایفی بیان شده است: «فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِلْغَيْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ؛ زنان درستكار فرمانبردارند [و] به پاس آنچه خدا [براى آنان] حفظ كرده اسرار [شوهران خود] را حفظ مىكنند». زنان با ایمان، خاضع و متعهد در برابر نظام خانواده هستند و نه تنها در حضور شوهر بلکه در غیاب همسرشان نیز مرتکب خیانت در مال، ناموس، شخصیت و اسرار شوهر و خانواده نمیشوند.
زنی خدمت پیامبر(ص) آمد. ایشان با ترحم خاصی فرمودند: اینها مادرانی هستند که شیدا و مهرورز نسبت به فرزندانشان هستند و اگر حقوق همسرشان را نیز مراعات کنند بدون حساب وارد بهشت میشوند.
احکام مرد و زن با تفاوتهای فطری و تکوینی آنها هماهنگ است. خداوند متعال در آیه 32 سوره نساء فرموده است: «وَلَا تَتَمَنَّوْا مَا فَضَّلَ اللَّهُ بِهِ بَعْضَكُمْ عَلَى بَعْضٍ لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبُوا وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبْنَ وَاسْأَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا؛ و زنهار آنچه را خداوند به [سبب] آن بعضى از شما را بر بعضى [ديگر] برترى داده آرزو مكنيد براى مردان از آنچه [به اختيار] كسب كردهاند بهرهاى است و براى زنان [نيز] از آنچه [به اختيار] كسب كردهاند بهرهاى است و از فضل خدا درخواست كنيد كه خدا به هر چيزى داناست».
در آین آیه میگوید در آرزوی احکامی که خداوند برای جنس مخالف شما قرار داده نباشید. چرا که جابهجایی نقشها و بر هم زدن موازنهای که خدا با علم و حکمت خود تنظیم کرده است خانواده را از حالت تعادل خارج میکند. امروزه با رشد جنبشهای فمنیسم در غرب تناسب وضعیت زنان با شرایط منحصر به فرد جسمی و روحی آنها کمتر شده است. به عنوان مثال اتحادیههای صنفی، تحت فشار فمنیستها قوانینی را وضع کردهاند که در عمل به ضرر زنان است. مثلاً قوانینی که حمل بار بیش از یک حد مشخص را برای زنان منع کرده بود را برداشتهاند.
یا قوانینی که شیفتهای شب را برای زنان منع کرده بود برداشته شده است تا زنان هم مثل مردان در شیفت شب کار کنند. در نظام سرمایهداری به کمک جنبشهای فمنیستی کارهای رده پایین با حقوق ناچیز را به زنان اهدا کرده و در عوض هویت زنانه آنها را از آنها گرفتهاند.
زن غربی امروز هم فطرت و طبیعت خود را از دست داده است و هم ابزار دست سرمایهداران برای تحصیل ثروت بیشتر شده است. بانوان عزیز مراقب هویت زنانه خودتان باشید.
انتهای پیام