هر یک در قبال نماز چه وظایفی داریم + فیلم

مسئله زن و خانواده از چالش‌برانگیزترین موضوعات جهان امروز است. جهانی که سال‌هاست با جنبش‌های آزادی خواهی زنان مواجه شده و نه تنها در ایران بلکه در همه کشورهای جهان تلاش‌هایی برای اصلاح قوانین و حمایت از زنان در حال انجام است.

در خصوص نگاه اسلام به زنان و مسائل مرتبط با خانواده نیز نظرات و دیدگاه‌های متعددی در طول تاریخ اسلام مطرح و تلاش شده قوانین براساس دیدگاه حقیقی اسلام و به دور از دیدگاه‌های شخصی یا برداشت‌های سلیقه‌ای از آیات و روایت‌ها تدوین شود.

خبرگزاری ایکنا و مؤسسه شمیم ایمان و اندیشه با در نظر گرفتن همین چالش‌ها، با هدف بررسی دیدگاه‌های اسلام در خصوص زن و خانواده با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمد حاج ابوالقاسم دولابی، عضو مجلس خبرگان رهبری مجموعه آموزشی «خانواده و زن از دیدگاه قرآن» را تدوین کرده است.

در جلسه شانزدهم موضوع «وظایف ما در قبال نماز» مورد بررسی قرار گرفته است که در ادامه با هم می‌خوانیم و می‌بینیم.

وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِسْمَاعِيلَ إِنَّهُ كَانَ صَادِقَ الْوَعْدِ وَكَانَ رَسُولًا نَبِيًّا﴿۵۴﴾ وَكَانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ وَكَانَ عِنْدَ رَبِّهِ مَرْضِيًّا﴿۵۵﴾ و در اين كتاب از اسماعيل ياد كن زيرا كه او درست‏ وعده و فرستاده‏‌اى پيامبر بود(54) و خاندان خود را به نماز و زكات فرمان مى‌داد و همواره نزد پروردگارش پسنديده[رفتار] بود(55) (سوره مریم).

خداوند متعال در سوره مبارکه مریم جزء 16 بعد از تمجید حضرت اسماعیل و اینکه او صادق الوعد بوده است می‌فرماید ایشان خانواده خود را مستمراً به نماز و زکات دعوت می‌کرد و همواره مورد رضایت پروردگار خود بود.

در سوره مبارکه طه نیز که در جزء 16 قرار دارد، خداومند متعال به نبی مکرم اسلام فرمان داده است که اهل بیت خود را به نماز دعوت کن و بر این امر شکیبا باش. آیاتی که اشاره شد حاکی از این است که پیامبران نسبت به خانواده خودشان هم مسئول هستند و نباید از خانواده خودشان غافل باشند. در آیاتی که خوانده شد سفارش به نماز و زکات از وظایف فرد بزرگ‌تر یک خانواده شمرده شده است و اینکه مرد نسبت به سرنوشت فکری و دینی خانواده خود مسئول است و تنها رعایت امور مادی آنها کافی نیست.

نماز آثار تربیتی فراوانی دارد. از جمله آثار تربیتی نماز در بُعد فردی عبارتند از آرامش و بهداشت روان؛ الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛ همان كسانى كه ايمان آورده‏‌اند و دل‌هايشان به ياد خدا آرام مى‌گيرد آگاه باش كه با ياد خدا دل‌ها آرامش مى‏‌يابد». (آیه 28 سوره رعد).

پیشگیری از افسردگی از دیگر آثار نماز است، پیامبر اسلام فرمود: جَعَلَ اللّه ُ جَلَّ ثناؤهُ قُرَّةَ عَينِي في الصَّلاة؛ خداوند، جلّ ثناؤه، نور ديده مرا در نماز قرار داد. پیشگیری از ناهنجاری‌ها و رفتارهای ناشایست. «وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ؛ بخوان و نماز را برپا دار كه نماز از كار زشت و ناپسند باز مى‌دارد و قطعاً ياد خدا بالاتر است و خدا مى‏‌داند چه می‌كنيد». (آیه 45 سوره عنکبوت).

نماز عامل غفلت‌زدایی است. «إِنَّنِي أَنَا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِي وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِكْرِي؛ منم من خدايى كه جز من خدايى نيست پس مرا پرستش كن و به ياد من نماز برپا دار».(آیه 14 سصوره طه). نماز عامل پرورش فضائل اخلاقی و تکامل معنوی است. انسان حریص و کم طاقت است مگر نمازگزاران. نمازگزاران از رذائل اخلاقی هم در امان هستند. «إِنَّ الْإِنْسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا ﴿۱۹﴾ إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا ﴿۲۰﴾ وَإِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعًا ﴿۲۱﴾ إِلَّا الْمُصَلِّينَ ﴿۲۲﴾ به راستى كه انسان سخت آزمند [و بى‏‌تاب] خلق شده است (19) چون صدمه‏‌اى به او رسد عجز و لابه كند(20) و چون خيرى به او رسد بخل ورزد(21) غير از نمازگزاران(22). (سوره معارج).

آثار تربیتی نماز در بُعد اجتماعی عبارتند از گسترش روحیه جمعی: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نُودِيَ لِلصَّلَاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَى ذِكْرِ اللَّهِ وَذَرُوا الْبَيْعَ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏‌ايد چون براى نماز جمعه ندا درداده شد به سوى ذكر خدا بشتابيد و داد و ستد را واگذاريد اگر بدانيد اين براى شما بهتر است».(آیه 9 سوره جمعه).  همچنین نماز جمعه عامل اتحاد و انسجام مؤمنین است و متمایز کننده منافق از مؤمن: «إِنَّ الْمُنَافِقِينَ يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ وَإِذَا قَامُوا إِلَى الصَّلَاةِ قَامُوا كُسَالَى يُرَاءُونَ النَّاسَ وَلَا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِيلًا؛ منافقان با خدا نيرنگ مى‌كنند و حال آنكه او با آنان نيرنگ خواهد كرد و چون به نماز ايستند با كسالت برخيزند، با مردم ريا مى‌كنند و خدا را جز اندكى ياد نمى‌كنند».(آیه 142 سوره نساء).

رهبر معظم انقلاب در مورد نماز فرمودند: قرآن کریم در توصیف قدرتمندان مؤمن و درصدر وظایف آنان اقامه نماز را ذکر کرده است. «الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ؛ همان كسانى كه چون در زمين به آنان توانايى دهيم نماز برپا مى‌دارند و زكات مى‏‌دهند و به كارهاى پسنديده وامى دارند و از كارهاى ناپسند باز مى‌دارند و فرجام همه كارها از آن خداست». این وظیفه در عمل شخصی کیفیت بخشیدن به نماز است و در تلاش اجتماعی ترویج نماز و همگانی کردن آن است.

کیفیت یافتن نماز به این معناست که نماز با حال و حضور ادا شود و نمازگزار به نماز با چشم میعاد ملاقات با خدا بنگرد و در آن با خدای خود سخن بگوید و خود را در حضور او ببیند، نماز را تا می‌تواند در مسجد و تا می‌شود به جماعت اقامه کند. ترویج نماز هر حرکت و تلاشی است که در راه همگانی کردن نماز و تبیین اهمیت آن و آسان کردن دسترسی به آن بتوان صورت داد.

صاحبان اندیشه و بیان با گفتن و نوشتن، دارندگان رسانه‌ها و منبرها با پرداخت جذاب و هنری، مسئولان دستگاه‌‌ها هر یک متناسب با کارکرد آن دستگاه می‌توانند این وظیفه بزرگ را ادا کنند.