نگاه اسلام به اهمیت بازی برای کودکان + فیلم

مسئله زن و خانواده از چالش‌برانگیزترین موضوعات جهان امروز است. جهانی که سال‌هاست با جنبش‌های آزادی خواهی زنان مواجه شده و نه تنها در ایران بلکه در همه کشورهای جهان تلاش‌هایی برای اصلاح قوانین و حمایت از زنان در حال انجام است.

در خصوص نگاه اسلام به زنان و مسائل مرتبط با خانواده نیز نظرات و دیدگاه‌های متعددی در طول تاریخ اسلام مطرح و تلاش شده قوانین براساس دیدگاه حقیقی اسلام و به دور از دیدگاه‌های شخصی یا برداشت‌های سلیقه‌ای از آیات و روایت‌ها تدوین شود.

خبرگزاری ایکنا و مؤسسه شمیم ایمان و اندیشه با در نظر گرفتن همین چالش‌ها، با هدف بررسی دیدگاه‌های اسلام در خصوص زن و خانواده با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمد حاج ابوالقاسم دولابی، عضو مجلس خبرگان رهبری مجموعه آموزشی «خانواده و زن از دیدگاه قرآن» را تدوین کرده است.

در جلسه دوازدهم موضوع «اهمیت بازی برای کودکان» مورد بررسی قرار گرفته است که در ادامه با هم می‌خوانیم و می‌بینیم.

قَالُوا يَا أَبَانَا مَا لَكَ لَا تَأْمَنَّا عَلَى يُوسُفَ وَإِنَّا لَهُ لَنَاصِحُونَ ﴿۱۱﴾ أَرْسِلْهُ مَعَنَا غَدًا يَرْتَعْ وَيَلْعَبْ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ ﴿۱۲﴾ قَالَ إِنِّي لَيَحْزُنُنِي أَنْ تَذْهَبُوا بِهِ وَأَخَافُ أَنْ يَأْكُلَهُ الذِّئْبُ وَأَنْتُمْ عَنْهُ غَافِلُونَ ﴿۱۳﴾؛ گفتند اى پدر تو را چه شده است كه ما را بر يوسف امين نمى‌دانى در حالى كه ما خيرخواه او هستيم (11) فردا او را با ما بفرست تا [در چمن] بگردد و بازى كند و ما به خوبى نگهبان او خواهيم بود(12) گفت اينكه او را ببريد سخت مرا اندوهگين مى‌كند و مى‌ترسم از او غافل شويد و گرگ او را بخورد(13)

در سوره مبارکه یوسف داستان زندگی حضرت یوسف از کودکی تا بزرگسالی بیان شده است و لذا این سوره مبارکه منبع بسیار ارزشمندی برای دریافت نکات تربیتی و ارتباط خانوادگی در کنار نکات دیگر از جمله نکات اخلاقی و حتی نکات حکمرانی به شمار می‌رود.

از جمله نکات این سوره نورانی، توجه به بازی و تفریح است. در آیه 12 این سوره می‌خوانیم که برادران یوسف به پدر بزرگوارشان عرض کردند که اجازه بدهید یوسف را برای بازی به بیرون شهر ببریم. موافقت حضرت یعقوب با این پیشنهاد و فرستادن یوسف به همراه آنها علی رغم مقامات معنوی حضرت یوسف(ع) نشان می‌دهد که بازی برای هر کودکی با اهمیت و ارزشمند است و والدین باید در تربیت کودکان به این نکته توجه کنند.

البته این مسئله دارای ابعاد مختلفی است که به چند نکته در این خصوص اشاره می‌کنم. نکته اول اینکه فرزند نیاز دارد که با همسن و سالان به خصوص برادر و خواهر خود تفریح و بازی کند. در این میان فرزندان بزرگ‌تر از کوچک‌ترها مراقبت و احساس مسئولیت را تجربه می‌کنند؛ خانواده‌های بزرگ‌تر از این جهت دارای امتیاز هستند. این نوع رابطه فرزندان با یکدیگر باعث ایجاد محبت و همراهی دو طرفه می‌شود و در تحکیم روابط خانوادگی در آینده نیز می‌تواند مؤثر باشد.

نکته دوم اینکه در عین حال که بازی برای کودک فواید زیادی دارد لازم است به خطرهای بازی هم توجه شود و والدین در برابر خطرهای احتمالی نباید بی‌تفاوت باشند. در این سوره نیز می‌خوانیم که حضرت یعقوب از نگرانی خودشان در مورد بازی برادران و حضرت یوسف پرده برداشتند و فرمودند: «إِنِّي لَيَحْزُنُنِي أَنْ تَذْهَبُوا بِهِ وَأَخَافُ أَنْ يَأْكُلَهُ الذِّئْبُ وَأَنْتُمْ عَنْهُ غَافِلُونَ».

با توجه به شرایط آن زمان و فضای آن ایام، اتفاق ناگواری که می‌توانست رخ دهد آسیب جانی توسط گرگ بود و حضرت یعقوب نگرانی خودشان را از این آسیب مطرح کردند. اما امروزه به جای موارد متعددی که در گذشته آسیب برای بازی اطفال به شمار می‌رفت و به مرور کمرنگ هم شده، آسیب‌های جدیدی بازی کودکان را تهدید می‌کند.

اکنون بازی‌های جنبشی و دارای تحرک که لازمه رشد جسمی و روحی فرزندان است، کمرنگ شده و به جای این بازی‌ها، بازی‌های کم تحرک رایج شده که آثار زیان باری را متوجه فرد، خانواده و اجتماع می‌کند که از بارزترین نمونه‌ها می‌توانیم به فضای مجازی و بازی‌های رایانه‌ای اشاره کنیم که در عین حال که می‌تواند فرصت مناسبی به شمار برود اما عدم توجه به استفاده درست از این بازی‌ها و عدم اطلاع از منشأ، ساختار و اهداف پشت پرده این بازی‌ها می‌تواند این بازی‌ها را به تهدید جدی تبدیل کند.

اعمال محدودیت در استفاده کودکان و نوجوانان از تکنولوژی‌های پیشرفته مثل موبایل، تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری باعث می‌شود که فرزندان علاوه بر بهره‌گیری از فضای مجازی مناسب و بازی‌های رایانه‌ای، از خطرات این امکانات هم به دور باشند.

حتی سازندگان این تکنولوژی‌ها برای فرزندان خودشان محدودیت‌هایی برای کاهش آثار منفی وضع کرده‌اند از جمله آنها استیو جابز و بیل گیتس از مدیران مطرح تکنولوژی‌های ارتباطی و رسانه‌ای هستند که به روش‌های سنتی فرزندان خود را در استفاده از موبایل و آیپد محدود و سعی کرده‌اند جایگزین‌های مناسب‌تری را مثل کتاب و تفریحات خانوادگی و امثال اینها برای فرزندان خود در نظر گیرند.

با توجه به افزایش میزان بازی‌های رایانه‌ای در بین کودکان و نوجوانان لازم است بازی‌های متناسب با فرهنگ ایرانی اسلامی برای کودکان طراحی شود.