دیپلماسی قرآنی تسهیل کننده ارتباطات فرهنگی ایران با جهان است

به گزارش ایکنا، نشست «تحلیل گفتمان دیپلماسی قرآنی؛ الگویی در جهت ارتقای دیپلماسی فرهنگی ج.ا.ایران»، شب ۱۷ فروردین‌ماه‌ در بخش بین‌الملل سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم در مصلای تهران برگزار شد.

حجت‌الاسلام غلامرضا بهروزی لک، استاد تمام گروه مطالعات سیاسی دانشگاه باقرالعلوم (ع)، حجت‌الاسلام داود کمیجانی، رئیس مرکز تخصصی شیعه‌شناسی امام هادی(ع) و عضو هیئت مؤسس انجمن قرآن و عهدین ایران و سیدحسن عصمتی بایگی، رایزن سابق فرهنگی ج.ا.ایران در تونس و سنگال از جمله سخنرانان این نشست بودند.

این نشست با تلاوت سیدحسن عصمتی آغاز شد و مهدی رضازاده جودی، کارشناس اداره کل بین‌المللی تبلیغ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، دبیر علمی نشست بود.

حجت‌الاسلام داود کمیجانی طی سخنانی در ابتدای این نشست گفت: عرصه‌های تبلیغی در اسلام و یا اکثر ادیان بر دو نوع است. یک نوع آن برای تعمیق ایمان مؤمنین به کار می‌رود. بهتر نماز خواندن، روزه گرفتن و به طور کلی مباحث دینی در این مقوله جای می‌گیرد.

وی افزود: نوع دوم اصل تبلیغی گسترش جامعه دینی در میان کسانی است که دین ندارند و یا در بین افرادی است که دچار شبهاتی شده‌ و راه را گم کرده‌اند. قرآن کریم به هر دو نوع تبلیغ توجه می‌کند. هم به تقویت ایمان مؤمنین و هم دعوت غیرمسلمانان به اسلام و شبهه زدایی.

کمیجانی ادامه داد: امروزه در دنیا از هر چهار نفر یک نفر مسلمان است‌ که این نشان می‌دهد مسلمانان جمعیت و ظرفیت بزرگی دارند.

وی تصریح کرد: جریان اوریانتالیسم و یا همان مستشرقین نیز در مورد قرآن به سه شکل عمل می‌کنند. یک عده اسلام و قرآن را دشمن دیده و با آن به مقابله می‌پردازند. عده‌ای دیگر قرآن را به عنوان پدیده‌ای بررسی می‌کند. نوع سوم نیز بارقه‌هایی از هدایت را دیده و جذب می‌شوند. نه این که مسلمان شوند بلکه به قرآن علاقه‌ پیدا می‌کنند.

کمیجانی ادامه داد: قرآن کریم دارای یک آوای روح‌بخشی است که در دنیا نظیر ندارد. قرآن یک سیستم آوایی دارد که هر کس هر جای دنیا باشد و آن را بشنود به خودی خود جذب آیات آن می‌شود. ما شاهد آن بودیم که گاهی تلاوت قرآن موجب مسلمان شدن عده‌ای دیگر از غیرمسلمانان شده است و آنان فقط به واسطه شنیدن آیات قرآن به دین اسلام گرویده‌اند. 

حجت‌الاسلام کمیجانی گفت: ما نیز باید در چارچوب یک کار تخصصی قرآن را به صورت آکادمیک و شسته و رفته توضیح دهیم. قرآن کریم تعلیم می دهد و افق‌های جدیدی را پیش روی ما می‌گذارد. قرآن به دو اصل توجه دارد: 1 - در دنیا چه هست و چه نیست؟ 2 - چه کنیم و چگونه زندگی کنیم؟ 

وی تاکید کرد: هدف قرآن رستگاری انسان‌ها است. برخی از آیات قرآن از حقایقی بحث می کند که علم ما در مقابل آن ناچیز است. برخی از آیات قرآن نیز با پیشرفت علم درک می‌شود و هنوز علم به آن مرحله نرسیده است.

سیدحسن عصمتی بایگی؛ رایزن سابق فرهنگی ج.ا.ایران در تونس و سنگال دیگر سخنران این نشست بود. وی با بیان خاطره‌ای از دوران فعالیت خود در کشور تونس گفت: ما زمانی که در تونس بودیم ابتدا با فعالیت‌های قرآنی ما مخالفت شد و آن را ممنوع کردند اما سپس به صورت شخصی فعالیت‌های قرآنی را در مسافرت‌ها و برخی مجالس ادامه دادیم.

وی ادامه داد: اما مدتی بعد رئیس جمهور تونس در سال ۸۹ از من برای تلاوت قرآن در مسجد العابدین دعوت کرد. در آن مسجد ائمه جماعات و مقامات دولتی نیز حضور داشتند. یعنی از ممنوعیت فعالیت به کار قرآنی در تونس رسیدیم.

عصمتی بایگی تاکید کرد: گفتمان ریشه در دانش زبان شناسی دارد. یک گفتمان اسلام را به عنوان دین صلح معرفی می‌کند و گفتمان دیگر اسلام را به عنوان دین خشونت. اگر من یک تعریف ساده از دیپلماسی قرآنی از نظر علمی داشته باشم باید بگویم که دیپلماسی قرآنی یعنی اینکه روابط بین‌الملل را چگونه بر اساس فهم قرآنی تنظیم کنیم. در واقع به این دیپلماسی قرآنی می‌گویند.

وی تاکید کرد: از نظر عملی نیز دیپلماسی قرآنی به معنای اولویت دادن به فعالیت‌های قرآنی در روابط خارجی در حوزه‌های آموزشی، پژوهشی و هنری است؛ با توجه به اینکه قرآن ظرفیتی بی‌نظیر در تنظیم روابط بین‌المللی دارد.

وی گفت: در بعد فردی نیز اعتقادم بر این است که دیپلماسی قرآنی افق گشای انسان معاصر است. ما باید از زبان مشترکی بین قرآن‌پژوهان خود و قرآن‌پژوهان خارج از کشور استفاده کنیم. دیپلماسی قرآنی تسهیل کننده ارتباطات فرهنگی و سیاسی ایران با جهان است.

رایزن سابق فرهنگی ج.ا.ایران در تونس و سنگال گفت: در بعد عملی ما به رواج گفتمان قرآنی در عرصه جهانی نیاز داریم. این از طریق دیپلماسی قرآنی میسر است. کشور ما از نظر علمی و عملی ظرفیت دیپلماسی قرآنی را دارد.

حجت‌الاسلام غلامرضا بهروزی لک نیز طی سخنانی در این نشست، به بررسی انواع دیپلماسی پرداخت و در دیپلماسی امت اسلامی دعوت به حق را حائز اهمیت دانست.

وی همچنین بر ضرروت تمرکز بر دیپلماسی قرآنی به عنوان امری راهگشا در ارتباطات جهانی تاکید کرد.

رضازاده جودی، دبیر نشست نیز اظهار کرد:  تحولات سال‌های اخیر در حوزه روابط فرهنگی بین‌المللی، حاکی از اهمیت مقوله فرهنگ در دستیابی به اهداف و بهبود روابط میان دولت‌هاست؛ به نحوی که امروزه شاهد ظهور و تشکیل اتحادیه‌های فرهنگی در عرصه جهانی هستیم تا از این طریق، زمینه تنازعات و چالش‌های فرهنگی بین‌المللی برطرف و موجب هم‌گرایی دولت‌ها و ملت‌ها شود. از این رو کسب وجهه و اعتبار بین‌المللی و نفوذ در افکار عمومی و یا به تعبیری دسترسی به قدرت نرم از جمله اهداف مهم و در عین حال تصریح نشده دیپلماسی کشورها در حوزه روابط فرهنگی بین‌المللی است که این مهم به تناسب موقعیت، جایگاه، امکانات، فرصت‌ها و ظرفیت‌های فرهنگی هر کشور به شیوه‌ها و مکانیسم‌های مختلف، دنبال می شود.

وی افزود: در این میان تبیین نقش و جایگاه گفتمان دیپلماسی قرآنی در عرصه روابط فرهنگی بین‌المللی، انگاره نوین و پروسه کارآمدی است که منجر به گسترش ویژگی‌های خاص فرهنگی در سطح دو‌جانبه و یا چندجانبه می‌گردد و به مثابه ابزاری سودبخش و نرم در سیاست خارجی، زمینه‌ساز ارتقای سطح روابط میان دولت‌ها و به دنبال آن افزایش تفاهم میان ملت‌ها و فراهم شدن صلح و ثبات بین‌المللی است. این مکانیسم مهم از طریق تعامل نخبگان علمی فرهنگی و هنری قرآنی، بسترهای مناسب درک متقابل جوامع بشری از یکدیگر را در جهت دیپلماسی قرآنی فراهم می‌سازد.

رضازاده جودی ادامه داد: بیش از 40 سال است که دشمنان ایران اسلامی برای مخدوش کردن تصویر جمهوری اسلامی و گسترش ایران هراسی از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند. لذا ضروری است کنشگران فرهنگی، قرآنی و رایزنان محترم فرهنگی ج.ا.ایران با اهتمام جدی به الزامات و ماموریت‌های جهاد تبیین و سرلوحه قراردادن منویات مقام معظم رهبری و انجام فعالیتهای بنیادین و تاثیرگذار نسبت به فعال سازی جبهه فرهنگی و قرآنی انقلاب اسلامی و ارائه تصویر شایسته از جمهوری اسلامی ایران از طریق دیپلماسی قرآنی اقدام کنند.
وی همچنین اهداف و ضرورت‌های انگاره دیپلماسی قرآنی را چنین برشمرد که بدین شرح بود:
1. گسترش گفتمان قرآنی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در عرصه های بین المللی با رویکرد تقریب بین مذاهب
2. معرفی گفتمان قرآنی به عنوان گفتمان اعتدالی در مقابله با افراط گرایی در جهت همگرایی جوامع اسلامی
3. توجه به جایگاه تبلیغ دین اسلام و ترویج الگوی سبک زندگی اسلامی از طریق دیپلماسی قرآنی
4. آگاهی بخشی مؤثر و ارتقای بینش مخاطبان خارجی نسبت به کارآیی و اثربخشی آموزه‌های قرآنی در زندگی فردی و اجتماعی
5. بسترسازی مناسب جهت استفاده از ظرفیت های قرآنی ایران برای تأثیرگذاری در موضوعات و چالش‌های جهان اسلام در عرصه بین‌الملل
6. بسترسازی به منظور حمایت از کنشگران قرآنی عرصه بین الملل در جهت‌ تولید محتوا در فضای مجازی.

وی در پایان افزود: اجرای راهبرد دیپلماسی قرآنی از طریق طرح آن در عرصه‌های بین‌المللی و مقبولیت یافتن ارزش‌های آن می‌تواند قطب جدیدی از قدرت نرم ایران در عصر جهانی شدن را به وجود بیاورد که سردمدار آن جمهوری اسلامی باشد و جامعه مسلمانان در سراسر دنیا با پیروی از آن بر قدرت، شکوه و جلال خود بیفزایند.