یکی از اشتباهاتی که در باب توکل می‌‏شود، خلط میان «توکل در سرنوشت» و «توکل در وظیفه» است. ما در باب توکل یک وظیفه داریم که همان اطاعت است. ما باید کار را به منظور اطاعت و به منظور امتثال‏ امر انجام دهیم ولی اوست که ما را در حفاظت خود قرار می‌دهد. بعضی از افراد به جای اینکه توکل در سرنوشت کنند، توکل در وظیفه می‏‌کنند، یعنی به جای اینکه اطاعت کنند، توکل می‏‌کنند. نه، اطاعت کن، ببین او چه دستور داده است؛ اگر دستور داده است که حرکت کنی حرکت کن و اگر دستور داده است نروی نرو، تو خود را آماده اجرای دستور او کن و آن‌ وقت اعتماد داشته باش که او تو را به خود وا نمی‏‌گذارد... اگر بگویی به جای کارکردن توکل می‌کنم صحیح نیست. [استاد شهید مطهری، کتاب آشنایی با قرآن، صفحه ۱۹۶]

وقتی انسان توکل را در قرآن می‌خواند می‌بیند توکل یک مفهوم حماسی است. یعنی هر جا که قرآن می‌خواهد بشر را وادار به عمل بکند می‌خواهد ترس‌ها و بیم‌ها را از انسان بگیرد؛ می‌گوید نترس، توکل به خدا کن. تکیه‌ات به خدا باشد برو! تکیه‌ات به خدا باشد حقیقت را بگو! به خدا تکیه کن و از کثرت انبوه دشمن نترس! یک مفهوم حماسی است. ولی وقتی که شما همین توکل را در میان تفکر امروز مسلمین جستجو می‌کنید، می‌بینید یک مفهوم مرده است.

گروه معارف: یک استاد حوزه و دانشگاه گفت: تکیه‌ و توکل کردن به خدا از انسان سلب اختیار نمی‌کند، بلکه باعث می‌شود انسان با نشاط و اراده بیشتری کارهای خود را انجام دهد.